Tomasz Bocheński zabiera czytelnika w podróż po nowych, śmiałych interpretacjach twórczości najwybitniejszych pisarzy XX wieku: Wiesława Myśliwskiego, Brunona Schulza, Witolda Gombrowicza, Juliana Tuwima i Witkacego. Ta osobista wyprawa, wyznaczana zaczerpniętą z muzykologii kategorią improwizacji –wykorzystaną w taki sposób po raz pierwszy w literaturoznawstwie polskim – sama także nabiera rytmu niecodziennej autorskiej improwizacji. Zarazem jednak autor, odsłaniając kolejne warstwy tekstów i docierając do warstwy pierwotnej, kluczowej, pozostaje blisko wyjaśnianego tekstu literackiego, pozwala mówić interpretowanym utworom.
Wstęp do improwizacji
Wiesław Myśliwski
Rozdział 1. Traktat z nieistnieniem
Trzy powieści, dwie kwestie
Melodia istnienia
Apokryf o logosie
Groza utraty siebie
Biografia jako los
Niemy koncert
Od grania do słyszenia
Przestrzec przed nieistnieniem
Wsłuchiwanie
Nietożsamość z sobą
Walka o niebylejakość
Literacki rozmówca
Rozdział 2. Trzy inwencje Myśliwskiego
Inwencja pierwsza – „gdyby”
Inwencja druga – zawołanie i odzew
Jeszcze pół inwencji
Inwencja trzecia – medytacja nad szczegółem
Rozdział 3. Strącone ze schodów
Metafizyczna zagadka, czyli Ucho Igielne
Starcza pustka i młodzieńcza energia
Mit igielny
Realne z nadrealnym
Koniec czyni początek
Potrzeba odnowienia własnej sztuki
Bruno Schulz
Rozdział 1. Okrucieństwo nowoczesności wypowiedziane przez Brunona Schulza
Nowy Meksyk
Ubytek treści
Konieczna metamorfoza
Program wtórej demiurgii
Przemiana wiedzy o rzeczach
Wymienność ciężaru i lekkości
Humor władzy i humor pokory
Rozdział 2. Schulz improwizujący
Banał pierwszym podejrzanym
Improwizacja ożywiająca komunał
Słowa-przedmioty
Odjazd na metaforze
Odbicie w lustrze – improwizacja
Samotność, cóż po tobie?
Duet niesłuchających siebie improwizatorów
Rozdział 3. Rzecz o warstwach u Schulza
Płynna, śluzowata nowoczesność
Preparowanie literatury
Przemiana Księgi w książki
Teoria improwizacji z Schulza wyeksplikowana
Zejść do Matek po inwencję
Ze Spenglerem do Matek
Nazwane stare staje się najnowsze
Witold Gombrowicz
Rozdział 1. Autoapologia, czyli Dziennik Gombrowicza
„Stałem się literaturą”
Tasiemiec, który sięgnął słońca
„Świat istnieje dla nas tylko jako możliwość bólu, lub rozkoszy”
Śmiech z pomnożonej litości
Apokryf Gombrowicza
„Deklaracja Nierówności”
Rzecznik młodych kultur
„Wtórna młodość”
„Bądź zawsze obcy”
Suwenir o zmarłym przyjacielu
Rozdział 2. Pan nad improwizacją
Całość narodzi się po urodzeniu
Pisarz powściąganej improwizacji
„Fałszywy asceta”
Rozmowa konieczności z wolnością
Negliż władzy i wojny
Atlas sadystyczny
O, solitude
Rozdział 3. Co ukrył Gombrowicz w Opętanych?
Okrucieństwo, obojętność i ekscytacja
Niższość spreparowana
„Stać się gorszym, niższym”
Fornalizm
Zejście do siebie, czyli euforyczna katabaza
Rozdział 4. Ślub na szczęście?
Zazdrość o pijaństwo
Chłodna krytyka poetyckiego szału
Pompowanie sławy
Pożądanie zamienione w teorie pożądania
Julian Tuwim
Rozdział 1. Tuwima dialogi z banałem
Spadająca chusteczka poruszająca wszechświat
Anachoreta w środku miejskiego zgiełku
Kadencje wygrane na banale
Upiorny banał epoki
Witkacy
Rozdział 1. Witkacy, czyli improwizacje wizjonera
Niezapisane wariacje
Kraina doznań istotnych
Związek profecji i narracji
Objaśniające amplifikacje
Attyla, Chimborazo i mózg w lemoniadzie
Rozdział 2. Witkacowska etyka improwizacji
Diabeł tkwi w wariacjach
Wariacje nieczyste
Improwizacja w niemytych społecznościach
Rozdział 3. Czy współczesny bubek może się wyzwolić, czyli Nowe Wyzwolenie Witkacego
Witkacy dziedziczy po Wyspiańskim
Wartość społeczna sztuki czystej
Wizja artystyczna a społeczne treści
Dlaczego Witkacy chce śnić?
Nadchodzą Ktosie
Postępowiec ograniczony
Nowe wyzwolenie nie może się powieść
Bibliografia
Nota bibliograficzna