Historia polskiej dramaturgii Polityczne, gospodarcze i społeczne aspekty rozwoju dramaturgii polskiej / Piotr Kotlarz

Prezentowana praca przedstawia dorobek polskiej twórczości literackiej w zakresie dramatu, od czasu powstania pierwszych utworów, które możemy zaliczyć do tego gatunku literackiego, aż do współczesności. Prezentując dzieje dramaturgii polskiej od jej początków aż do współczesności, starałem się zaprezentować jej rozwój możliwie wyczerpująco; mam jednak świadomość, że wielu twórców i wiele ważnych dzieł pominąłem. Moim głównym celem była w tym wypadku jednak nie tyle sama dramaturgia, co kwestia możliwości jej rozwoju w historii Polski.
Ograniczenie pracy tylko do jednej dziedziny twórczości literackiej na pewno zubaża ogląd dorobku twórczego wielu wybitnych twórców, tym bardziej, że wielu z nich w tym gatunku literackim nie czuło się najlepiej. Nie pisałem jednak historii literatury, lecz tylko jednego z gatunków literackich – dramatu. Tego, który – moim zdaniem – potrafi nam najwięcej powiedzieć o niepokojach moralnych swoich czasów, przekazać prawdę o ludziach i ich emocjach.

Pracę tę pisałem dokonując samodzielnej analizy polskiej twórczości dramatycznej oraz korzystając z pracy historyków literatury, którzy wcześniej podejmowali działania w tym kierunku. Jest przecież rzeczą jasną, że tworząc syntezę obejmującą tak rozległe zagadnienie, korzystać musiałem z wielu artykułów i opracowań innych autorów. Wiele zaprezentowanych tu spostrzeżeń, moim zdaniem, trafnych ocen odnośnie do twórczości poszczególnych pisarzy czy konkretnych dzieł zapożyczyłem od innych krytyków i teoretyków literatury, czasami przedstawiam poglądy kontrowersyjne, w miarę możności przedstawiam własne stanowisko. Starałem się dotrzeć do wszystkich omawianych tu dramatów, choć – co oczywiste – niektórym z nich mogłem poświęcić niewiele uwagi. Na pewno też, nawet wspierając się przemyśleniami innych autorów – nie dostrzegłem wszystkich aspektów omawianego tematu.

Książka ta może służyć pomocą studentom polonistyki, uczniom liceów (zwłaszcza o profilu humanistycznym), myślę, że zainteresuje również każdego miłośnika literatury. Obserwując rozwój dramaturgii, możemy bowiem dostrzec, jak zmieniało się nasze społeczeństwo, jego zainteresowania, idee a nawet stosunek do wartości. Wielu autorów sztuk dążyło wręcz do tego, by nie tylko te zmiany opisywać, ale by na nie bezpośrednio wpływać. Ważną częścią tej pracy jest zamieszczona bibliografia i przypisy, które pozwolą bardziej zainteresowanym poczynić dalsze kroki w poznaniu tak wspanialej aktywności twórczej, jaką jest dramaturgia.

Każde omówienie jest z konieczności wyborem. Jest to pierwsze (profesjonalne) wydanie tej książki. W kolejnych, jeśli czas mi na nie pozwoli, postaram się uwzględnić krytyczne uwagi czytelników. Bardzo na nie liczę i z góry za wszystkie dziękuję.

Wojciech Kotlarz - fragment Wstępu

Wstęp      6
Rozdział I     10
Okres piastowski     10
Początki dramatu liturgicznego     16
Misterium     21
Moralitet     28
Widowiska parateatralne     30
Rozdział II     34
Polska Jagiellonów     34
Początki Renesansu w Polsce      44
Moralitet w polskim renesansie     50
Dialogi XVI i pierwszej połowy XVII wieku     58
Rozdział III     67
Epoka królów elekcyjnych      67
Pełny Renesans      68
Barok      84
Oświecenie     130
Drama mieszczańska      171
Rozdział IV      178
Rozbiory     178
Romantyzm     193
Epoka czy konwencja?     244
Aleksander Fedro      246
Józef Korzeniowski      255
Pozytywizm     259
Dramaty historyczne     296
„Dramat ludowy” pod koniec XIX i na początku XX wieku             304
Obok głównego nurtu      310
Młoda Polska     314

Rozdział V     385

Dwudziestolecie międzywojenne      385

Rozdział VI     488

Dramat i teatr polski po II wojnie światowej - PRL     488
Lata 1944 – 1956      488
Lata 1957 – 1970     543
Lata 1971 – 1989     584
Rozdział VII     626
III RP – Dramaturgia polska po roku 1989     626


Zakończenie     667
Bibliografia     670