W poszukiwaniu Nowej Medyny. Muzułmańskie wizje niepodległych Indii u schyłku panowania brytyjskiego / Maciej Lang

Książka W poszukiwaniu Nowej Medyny. Muzułmańskie wizje niepodległych Indii u schyłku panowania brytyjskiego prezentuje poglądy muzułmańskich uczonych, którzy zabierali głos w burzliwych debatach na temat przyszłości społeczności muzułmańskiej w Indiach toczących się w ostatnich dekadach panowania brytyjskiego i odwołując się do nauczania islamu, formułowali zupełnie odmienne odpowiedzi na pytanie „razem czy osobno?”

Kwestia tożsamości społeczności muzułmańskiej w Indiach zaczęła się krystalizować jako pochodna refleksji nad przyczynami upadku imperium Wielkich Mogołów i poszukiwania dróg wyjścia z zaistniałej sytuacji. Osią zainicjowanego wówczas dyskursu było pytanie o możliwość odzyskania przez muzułmanów utraconej na rzecz Brytyjczyków pozycji i minionej chwały, a głównym wyznacznikiem tożsamości zbiorowej wyznawców islamu był fakt wyznawania określonej religii, co implikowało zarazem przynależność do kręgu kulturowo-cywilizacyjnego odmiennego od hinduskiego otoczenia.

Autor książki osadza prezentowane koncepcje w szerszym kontekście myśli politycznej klasycznego islamu i w ten sposób przybliża doktrynalny wymiar dylematów, jakie absorbowały społeczność muzułmańską w Indiach Brytyjskich w przededniu ich podziału w 1947 roku na Republikę Indii i Islamską Republikę Pakistanu.
Dr nauk hum. Maciej Lang

„Rozprawa składa się z sześciu rozdziałów podzielonych na podrozdziały, pozwalające wyłącznie na podstawie spisu treści prześledzić tok myśli Autora – tytuły poszczególnych fragmentów pracy dokładnie odpowiadają treści zawartej w rozdziałach i podrozdziałach, co wskazuje na godną podziwu dyscyplinę badawczą. Praca nie zawiera właściwie żadnych zbędnych elementów treściowych, żadnych rozpraszających czytelnika dygresji [...]”.
Prof. zw. dr hab. Marek Dziekan
Katedra Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki Uniwersytet Łódzki

„Rozprawę charakteryzuje precyzja, logika rozumowania oraz prezentacji materiału i godna podziwu zwięzłość, niezubażająca wszakże argumentacji. W mojej opinii Autor zrealizował w pełni, z dużą fachowością, elokwencją i elegancją językową postawione przed sobą zadanie.”
Dr hab. Krzysztof Dębnicki
Wydział Orientalistyczny UW

Maciej Lang w 1993 ukończył studia na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. W 2016 roku uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na Wydziale Orientalistycznym UW. Autor artykułów i opracowań analitycznych poświęconych Azji Centralnej i Bliskiemu Wschodowi (m.in. problemom etnicznym i demograficznym, procesom pokojowym i konfliktom). Współpracował m.in. z Ośrodkiem Studiów Wschodnich. Jest współautorem publikacji z serii naukowej „Współczesna Azja Centralna” przygotowywanej przez Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Wprowadzenie

I. Koncepcje państwa w myśli politycznej klasycznego islamu

Historyczne uwarunkowania powstania i rozwoju koncepcji państwa

Działalność Proroka jako prawodawcy i przywódcy politycznego

Konstytucja Medyńska i pierwsza polis stworzona przez Proroka

Umma jako ponadplemienna wspólnota wyznawców islamu

Sukcesja władzy we wspólnocie i ewolucja instytucji kalifatu

Typologia myśli politycznej islamu

Pojęcie państwa w klasycznej epoce islamu

Koncepcje państwa w nurcie jurysprudencyjnym

Koncepcje państwa w nurcie filozoficznym

Koncepcje państwa w nurcie literackim

Koncepcje państwa w nurcie historiozoficznym

Wpływ piśmiennictwa twórców myśli politycznej islamu na kształt państw powstałych po upadku kalifatu

abbasydzkiego

II. Šāh Walīullằh Dihlawī i jego rola w rozwoju myśli politycznej islamu na subkontynecie indyjskim

Pochodzenie i tradycje rodzinne Šāha Walīullằha

Historyczne warunkowania rozwoju myśli politycznej Šāha Walīullằha

Dorobek piśmienniczy Šāha Walīullằha

Geneza państwa w piśmiennictwie Šāha Walīullằha

Państwo w ujęciu historiozoficznym

Państwo w ujęciu filozoficznym

Historiozoficzna geneza złożonych organizmów państwowych

Koncepcja państwa islamskiego w piśmiennictwie Šāha Walīullằha

Geneza instytucji państwa w islamie

Typologia form kalifatu

Funkcje kalifatu

Metody powoływania kalifa i składania go z urzędu

Przyczyny degeneracji i upadku państw

Wkład Šāha Walīullằha w rozwój myśli politycznej islamu w Indiach

Interpretacja klasycznej myśli politycznej islamu w piśmiennictwie Šāha Walīullằha

Oryginalny charakter metody badawczej Šāha Walīullằha

Nowatorskie elementy koncepcji państwa w piśmiennictwie Šāha Walīullằha

Šāh Walīullằh jako prekursor teorii dwóch narodów

III. Szkoła deobandyjska jako placówka edukacyjna i ośrodek myśli politycznej

Historyczne uwarunkowania powstania szkoły deobandyjskiej

Społeczność muzułmańska w Indiach w połowie XIX wieku

Społeczność muzułmańska wobec powstania 1857 roku

Religijna motywacja powstańców 1857 roku

Rola alimów w powstaniu 1857 roku

Polityka władz brytyjskich wobec muzułmanów po klęsce powstania 1857 roku

Doświadczenie porażki i upokorzenia po klęsce powstania 1857 roku

Poszukiwanie dróg wyjścia z kryzysu

Szkoła deobandyjska jako placówka edukacyjna

Instytucja medresy w tradycji islamu na subkontynencie indyjskim

Szkoła deobandyjska jako placówka edukacyjna nowego typu

Szkoła deobandyjska jako ośrodek myśli politycznej

Twórcy szkoły deobandyjskiej wobec powstania 1857 roku

Apolityczność szkoły i polityzacja alimów

Od romantycznego panislamizmu do pragmatycznego nacjonalizmu indyjskiego

Deobandyjscy zwolennicy teorii dwóch narodów jako wyboru mniejszego zła

Deobandyjska myśl polityczna jako forma dyskursu jurysprudencyjnego

IV. Wizje państwowości niepodległych Indii w piśmiennictwie alimów deobandyjskich

Konstytucja Sfederowanych Republik Indii ꞌUbaydullằha Sindhīego

Zasadnicze założenia ustrojowe federacji

Organizacja terytorialna federacji

Fundamentalne zasady ustroju republiki ludowej

Miejsce i rola religii w systemie ustrojowym republiki ludowej

Relacje republik i federalnego centrum

Idea Federacji Azjatyckiej

Wpływ myśli Šāha Walīullằha na wizję niepodległych Indii ꞌUbaydullằha Sindhīego

Rola państwa w upodmiotowieniu narodu według ꞌUbaydullằha Sindhīego

Znaczenie Konstytucji Sfederowanych Republik Indii

Wizja państwowości indyjskiej Sayyida Ḥusayna

Aḥmada Madanīego

Uzasadnienie postulatu niepodległości Indii na gruncie nauczania islamu

Ustrój niepodległych Indii

Kompetencje władz federalnych i stanowych

Zabezpieczenie interesów społeczności muzułmańskiej na poziomie federalnym

Źródła inspiracji Sayyida Ḥusayna Aḥmada Madanīego

Krytyka koncepcji Madanīego i praktyczne znaczenie zawartych w nich rozwiązań

V. Nacjonalizm kompozytowy jako alternatywa teorii dwóch narodów

W poszukiwaniu islamskiej teorii narodu

Dychotomia semantyczna terminów millat i qawm

Definicja terminu millat

Definicja terminu qawm

Umma jako synonim terminu qawm

Nacjonalizm kompozytowy jako pochodna terytorialnej koncepcji narodu

Indie jako ojczyzna muzułmanów

Antykolonializm jako czynnik narodotwórczy

Nacjonalizm kompozytowy i jego islamskie źródła

Nacjonalizm kompozytowy a postulat jedności wyznawców islamu

Nacjonalizm kompozytowy po podziale Indii Brytyjskich

Źródła koncepcji nacjonalizmu kompozytowego

Konstytucja Medyńska jako źródło teorii narodu kompozytowego

Tradycja Šāha Walīullằha i jego spadkobierców jako źródło postawy antykolonialnej

Osobiste doświadczenia Sayyida Ḥusayna Aḥmada Madanīego

Znaczenie koncepcji nacjonalizmu kompozytowego

Nacjonalizm kompozytowy jako przykład nowej interpretacji myśli politycznej islamu

Nacjonalizm kompozytowy jako świadectwo zmienności środków i ciągłości celów

VI. Odrzucenie nacjonalizmu kompozytowego w piśmiennictwie alimów szkoły deobandyjskiej

Nacjonalizm kompozytowy w świetle nauczania islamu a realia indyjskie

Definicja nacjonalizmu kompozytowego

Nacjonalizm kompozytowy a islam

Nacjonalizm kompozytowy w realiach indyjskich

Negacja założeń nacjonalizmu kompozytowego na gruncie nauczania islamu

Odrzucenie absolutyzacji postulatu walki z kolonializmem brytyjskim

Negacja inkluzywnego charakteru terminu qawm

Konstytucja Medyńska a nacjonalizm kompozytowy

Kwestia władzy zwierzchniej nie-muzułmanów nad muzułmanami

Negacja zgodności nacjonalizmu indyjskiego z nauczaniem islamu

Odrzucenie uniwersalności biernego oporu w świetle nauczania islamu

Źródła krytycznej postawy ꞌUsmānīego wobec nacjonalizmu kompozytowego

Jurysprudencyjne aspekty krytyki nacjonalizmu kompozytowego

Historiozoficzne aspekty krytyki nacjonalizmu kompozytowego

Polityczne uwarunkowania krytyki nacjonalizmu kompozytowego

Zakończenie

Bibliografia

Materiały źródłowe

Opracowania

Artykuły

Prace dyplomowe

Encyklopedie i słowniki

Indeks nazwisk