Co to znaczy być matką córki? Jakie są doświadczenia córek? Jak matki i córki rozumieją „bycie kobietą” i jak budują swoje miejsce w świecie, w którym płeć jest jednym z głównych punktów odniesienia? Kobiecość ma być przekazywana córkom przez matki – jaką wersję kobiecości przekazały nam matki, a jaką my przekazujemy córkom? Autorka odpowiada na te pytania, analizując wizerunki relacji matka–córka obecne w polskiej kulturze popularnej i sztuce oraz doświadczenia dwóch pokoleń kobiet. Książka ma charakter nowatorski, gdyż w polskiej literaturze z zakresu socjologii i psychologii oraz gender studies wciąż niewiele jest prac na ten temat. Unikalny jest też jej interdyscyplinarny charakter – autorka odwołuje się do badań i teorii z obszaru socjologii, psychologii społecznej, kulturoznawstwa i krytyki sztuki, wypełniając lukę w wiedzy i rozumieniu tego, czym jest związek matki i córki. Dziś, gdy kobiety są coraz bardziej świadome swojej historii i odrębności własnych doświadczeń, szukają wiedzy o tym, co determinuje relacje między nimi – zarówno w rodzinie, jak i społeczeństwie. Ta książka dostarcza wiedzy o często najważniejszej w życiu kobiet relacji: o związku między matką a córką. „Głęboka świadomość metodologiczna, jawność warsztatu empirycznego i umiejętność (socjologowie wiedzą jak trudno osiągalna) balansowania między teorią a empirią to podstawowe atuty książki. Tylko bardzo mocno ugruntowana wiedza i głęboki namysł mogą dać efekt w postaci niecodziennego stylu tej pracy: język jest prosty, czytelny, dojrzały. Skąd się to bierze? Otóż – poza szacunkiem dla przyszłego odbiorcy – powodem jest według mnie pewność metodologiczna i pewność poznawcza autorki. Interdyscyplinarność jawi się w tej książce jako szansa, a nie przejaw socjologicznej bezradności. Nowe sfery rzeczywistości i nowe sposoby o niej mówienia – oto podstawowa wiara badaczki”.
Z recenzji prof. dr hab. Hanny Palskiej
Dr Elżbieta Korolczuk – socjolożka, pracuje na Uniwersytecie Södertörn w Sztokhomie i na Uniwersytecie Warszawskim. Bada kategorię płci oraz rodzicielstwo, ruchy społeczne i społeczeństwo obywatelskie. Jest współredaktorką (z Renatą E. Hryciuk) książek Pożegnanie z Matką Polką? Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce i Niebezpieczne związki. Macierzyństwo, ojcostwo i polityka. Najnowsze publikacje to Rebellious Parents. Parental Movements in Central-Eastern Europe and Russia przygotowana we współpracy z Katalin Fábián (Indiana University Press, 2017) oraz Civil Society revisited: Lesssons from Poland wydana z Kerstin Jacobsson (Berghahn Books, 2017).
I. Pudełko z narzędziami, czyli jak poznać i zrozumieć naturę relacji między kobietami
Perspektywy i koncepcje badawcze, czyli jak badać relację matka – córka
Macierzyństwo i córectwo – pojęcia, koncepcje i teorie
Co wiemy o związku między matką a córką z badań naukowych?
Krytyczna analiza sposobów opisywania relacji matka – córka
Dominujący język psychologii
Polski kontekst kulturowy – próba refleksji
Kobieca tożsamość w kontekście relacji matka – córka
Tożsamość jako relacja
Relacyjny charakter kobiecej tożsamości w perspektywie badań nad kobietami i płcią
Międzygeneracyjny model przemian kobiecej tożsamości
Słowo o metodologii
Analiza dyskursu i analiza reprezentacji – wprowadzenie
II. Dyskursy i reprezentacje oparte na płci: wizerunki relacji matka – córka w polskim kontekście kulturowym po 1989
Reprezentacje kulturowe a tożsamość płci (gender identity) w relacji matka – córka
Reprezentacje relacji matka – córka w polskiej kulturze popularnej i sztuce – źródła
Analiza wizerunków relacji matka – córka w kulturze popularnej
W świetle reflektorów – relacja jako spektakl
Przecież ja tylko chcę być sobą – podobieństwo i różnica
Ja w twoim wieku – reżim piękna i młodości w kontekście międzypokoleniowym
Z mamą na zakupy – pozycja społeczna jako źródło wykluczenia
A może brakowało ci takiej rozmowy – ciało i seksualność jako tabu
4 pokolenia kobiet – w zamkniętym mikrokosmosie relacji
Dekonstrukcja dominujących dyskursów w sztuce współczesnej
Wianek cierniowy i róża – władza i rywalizacja
Genealogia/ginealogia – budowanie kobiecej wspólnoty
Madonny – nowy język ekspresji kobiecych doświadczeń
Matki – odzyskiwanie ciała?
Reprezentacje relacji w mediach głównego nurtu i w sztuce – podsumowanie
III. Doświadczanie codzienności w relacji matka – córka we współczesnej Polsce
Feministyczne podejście w badaniach jakościowych i autorefleksja badaczki
Konstruowanie relacji badaczka – uczestniczki badania
Jak być matką? Jak być córką?
Co to znaczy być córką?
Doświadczanie córectwa i macierzyństwa w perspektywie zmian społeczno-kulturowych
Diada matka – córka vs. sieć więzi rodzinnych
Rola ojca w konstruowaniu relacji matka – córka
Kobieca tożsamość i jej przemiany – definicje, doświadczenia i wzorce
Ciało i seksualność
Władza, praca i relacje płci
Macierzyństwo matek i córek – deklaracje a rzeczywistość
Wstęp
IV. Wnioski
Reprezentacje kulturowe relacji a doświadczanie codzienności przez matki i córki – próba porównania
Międzygeneracyjny model zmian kobiecej tożsamości w Polsce
Co dalej? Perspektywy badań nad relacją matka – córka
Bibliografia
Indeks nazwisk