Ćwiczenia podsystemu niemilitarnego bezpieczeństwa RP na szczeblu powiatowym. Pakiet / Waldemar Kitler, Robert Dynak

Ćwiczenia podsystemu niemilitarnego bezpieczeństwa RP na szczeblu powiatowym - Pakiet 2 książki

1) Metodyka ćwiczeń podsystemu niemilitarnego w systemie obronnym RP Teoria i praktyka

„Metodyka ćwiczeń podsystemu niemilitarnego w systemie obronnym RP: Teoria i praktyka” stanowi nową edycję dzieła „Metodyka przygotowania i prowadzenia ćwiczeń podsystemu niemilitarnego w Systemie Obronnym RP” wydanego w roku 2006. Celem niniejszego opracowania jest scharakteryzowanie uwarunkowań i założeń teoretycznych i metodycznych oraz przedstawienie projektu poradnika dotyczącego planowania i organizowania ćwiczeń obronnych podsystemu niemilitarnego – w świetle najnowszych zmian prawnych i osiągnięć praktyki, nauki i dydaktyki szkolenia obronnego. Wiedza naukowa i doświadczenie praktyczne członków zespołu autorskiego pozwoliły na dokonanie krytycznej oceny dotychczasowego stanu wiedzy merytorycznej i metodycznej w dziedzinie przygotowania i prowadzenia ćwiczeń obronnych w podsystemie niemilitarnym – zasadniczej części procesu szkolenia obronnego w państwie.

W niniejszej monografii znajdują się zmienione i zaktualizowane opracowania zespołu autorskiego z 2006 r. Każdy z trzech autorów podjął i uzasadnił przedmiotową problematykę z punktu widzenia zagadnienia, które stanowiło część większej całości. Dlatego też w pracy występują nawiązania do podobnej lub pokrewnej problematyki, bez czego jednak wykład poczyniony przez poszczególnych autorów byłby niepełny i (lub) niewystarczająco uzasadniony. Takie podejście pozwala, by monografia miała cechy opracowania naukowego i jednocześnie zwartego merytorycznie poradnika dydaktycznego. Rolą praktyków jest, aby wybrać i dobrać niezbędne zagadnienia metodyczne i merytoryczne przydatne w praktycznej realizacji szkolenia obronnego, a zwłaszcza ćwiczeń obronnych. Teoretycy problemu zaś będą mogli odnieść się do przedstawionych zagadnień, podejmując się weryfikacji stawianych hipotez, a jednocześnie wykorzystać tę monografię w kształceniu przyszłych kadr w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności państwa.


2) System bezpieczeństwa w powiecie

Publikacja dr. Roberta Dynaka jest pierwszym na rynku wydawniczym opracowaniem kompleksowo omawiającym system bezpieczeństwa w powiecie. Przedmiotem rozważań jest bowiem organizacja bezpieczeństwa w powiecie. Przedmiotem rozważań jest bowiem organizacja bezpieczeństwa w powiecie, a w szczególności działalność powiatu w tym zakresie oraz regulacje prawne, rozwiązania organizacyjne, kompetencje organów i działania w tym obszarze w czasie pokoju, kryzysu i wojny.

Monografia prezentuje bogate doświadczenie praktycznej w przedmiotowej materii, wzbogacając jednocześnie dość skromny dorobek naukowy i publicystyczno-naukowy w dziedzinie bezpieczeństwa na poziomie lokalnym, w szerokim, interdyscyplinarnym ujęciu, związany z przygotowaniem i realizacją zadań wykonywanych przez powiat w dziedzinie bezpieczeństwa oraz z formułowaniem koncepcji organizacji i funkcjonowania powiatowego systemu bezpieczeństwa. Należy bowiem zwrócić uwagę na fakt, iż w dostępnych opracowaniach problematyka ta jest niedostatecznie zbadana, większą bowiem uwagę w literaturze przedmiotu poświęca się kwestiom szczegółowym ochrony przeciwpowodziowej, przeciwpożarowej, porządku publicznego, przy jednoczesnym braku całościowego ujęcia problematyki bezpieczeństwa na szczeblu ponadgminnym.

Na tym szczeblu dochodzi do zespolenia administracji rządowej z samorządową, to z tego faktu wynika też jego szczególna rola w zapewnieniu bezpieczeństwa na administrowanym terenie. Bez zbudowania jednolitego powiatowego systemu bezpieczeństwa nie jest możliwa właściwa realizacja misji, celów i zadań powiatu w sferze bezpieczeństwa w ogóle, a za kierowanie powiatowym systemem bezpieczeństwa powinny odpowiadać powiatowe organy władzy ogólnej.

Prof. dr hab. inż. Waldemar Kitler

Obecnie funkcjonuje kilka monografii o tematyce dotyczącej ogólnych założeń systemu bezpieczeństwa w Polsce. Brakuje jednak opracowań o większym stopniu szczegółowości, które uzupełnią lukę dotyczącą systemów bezpieczeństwa gmin, powiatów czy województw. Autor porusza kwestie zapewnienia bezpieczeństwa na obszarze powiatu, wypełniając po części tę lukę. Bezpieczeństwo powiatu częstokroć jest przedmiotem wykładów akademickich w uczelniach prowadzących kierunki: „obronność”, „bezpieczeństwo narodowe”, „bezpieczeństwo wewnętrzne”, oraz „administracja”. Stanowi również samodzielną tematykę kursów obronnych dla organów władzy i pracowników administracji publicznej, dla żołnierzy zawodowych czy studentów studiów podyplomowych zarówno cywilnych, jak i wojskowych, w tym Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie. Praca jest dedykowana również pracownikom naukowo-dydaktycznym i organom władzy i administracji, zwłaszcza lokalnej.

Wnikliwa lektura monografii kształtuje uzasadnione przekonanie, że publikacja była pisana z głębokim przemyśleniem i refleksją naukową, a wybór zagadnień poddanych analizie ma charakter nieprzypadkowy. Nie ulega wątpliwości, że brak opracowań w tym zakresie można określić jako odczuwalny z punktu widzenia zarówno dydaktyki akademickiej, jak i dociekań naukowych. Publikacja jest również odzwierciedleniem wzrostu zainteresowania tą problematyką nie tylko sektora cywilnego, ale również kręgów wojskowych ze względu na obecne zagrożenia niemilitarne i militarne Rzeczypospolitej Polskiej Dlatego też monografię „System bezpieczeństwa w powiecie” autorstwa dr. Roberta Dynaka należy w tej mierze przyjąć z satysfakcją.

Nie ulega wątpliwości, że trud, jaki wiąże się z opracowaniem takiej monografii, wynika z potrzeby ciągłej aktualizacji zamieszczonych w niej treści w świetle nierzadko zmieniającego się stanu prawnego. Autor sprostał temu zadaniu, albowiem treść monografii koresponduje z aktualnym stanem prawnym.

Ppłk dr inż. Dariusz Nowak

1) Metodyka ćwiczeń podsystemu niemilitarnego w systemie obronnym RP Teoria i praktyka

Wstęp...............................................................................................................................................................8

1. Rola i zakres udziału podsystemu niemilitarnego systemu obronnego RP w realizacji zadań obronnych ........................................................................................................17

1.1. Podsystem niemilitarny elementem systemu obronnego RP...............................................17

1.2. Zadania obronne podsystemu niemilitarnego.........................................................................36

1.2.1. Pojęcie i istota zadań obronnych...........................................................................................36

1.2.2. Klasyfikacja zadań obronnych podsystemu niemilitarnego...........................................47

1.3. Problematyka ćwiczeń obronnych w podsystemie niemilitarnym z perspektywy stanów gotowości obronnej państwa................................................................................................54

1.3.1. Gotowość obronna państwa – stan dotychczasowy i obecny.......................................54

1.3.2. Gotowość obronna państwa – perspektywy......................................................................61

2. Praktyczne uwarunkowania ćwiczeń obronnych w ramach realizacji szkolenia obronnego w Polsce.......................................................................................................68

2.1. Doświadczenia w latach 2004 2021............................................................................................68

2.1.1. Program szkolenia obronnego...............................................................................................68

2.1.2. Plan szkolenia obronnego.......................................................................................................74

2.2. Stan obecny......................................................................................................................................79

2.2.1. Szkolenie obronne....................................................................................................................79

2.2.2. Rodzaje ćwiczeń obronnych...................................................................................................82

2.2.3. Organizowanie i prowadzenie ćwiczeń................................................................................83

2.2.4. Zadania organizatora ćwiczeń...............................................................................................85

2.2.5. Zadania koordynatora ćwiczeń.............................................................................................85

3. Podstawy prawne ćwiczeń obronnych w podsystemie niemilitarnym .....................94

3.1. Przepisy prawa powszechnie obowiązującego regulujące organizację ćwiczeń

obronnych................................................................................................................................................94

3.1.1. Ogólne podstawy prawne w ujęciu retrospektywnym i kontekstowym......................94

3.1.2. Sposób i rodzaj regulacji .........................................................................................................98

3.1.3. Organizacja szkolenia obronnego w latach 2004–2022.................................................101

3.1.4. Regulacje obowiązujące od 2022 r.......................................................................................107

3.2. Organizacja ćwiczeń obronnych w świetle dotychczasowych doświadczeń..................116

4. Podstawy metodyczne ćwiczeń obronnych........................................................................120

4.1. Zasady metodyczne ćwiczeń obronnych.................................................................................121

4.2. Cele i treści ćwiczeń obronnych.................................................................................................127

4.3. Czynności kierownika (kierownictwa) ćwiczeń i ćwiczących..............................................131

4.4. Przygotowanie uczestników do ćwiczeń obronnych............................................................138

4.5. Struktura kierownictwa ćwiczeń...............................................................................................142

4.6. Dokumentacja ćwiczeń obronnych........................................................................................149

4.6.1. Dokumenty organizacyjne ćwiczenia.................................................................................150

4.6.2. Dokumenty kierownictwa.....................................................................................................151

4.6.3. Dokumenty ćwiczących.........................................................................................................154

4.7. Przygotowanie ćwiczeń obronnych...........................................................................................156

4.8. Udział podsystemu niemilitarnego w ćwiczeniach organizowanych przez jednostki organizacyjne sił zbrojnych................................................................................................................161

4.9. Założenia ogólne prowadzenia badań podczas ćwiczeń.....................................................162

4.10. Formy ćwiczeń obronnych w podsystemie niemilitarnym................................................165

Zakończenie.............................................................................................................................................180

Bibliografia..............................................................................................................................................183

Aneks.............................................................................................................................................................191

2) system bezpieczeństwa w powiecie

Wstęp.................................................................................................................. 7

1. Sytuacja problemowa......................................................................... 9

2. Misja, zadania i zakres działania powiatu........................... 15

2.1. Pozycja prawno-ustrojowa powiatu......................................................... 22

2.1.1. Powiat w ustroju politycznym państwa ....................................... 22

2.1.2. Powiat w ustroju terytorialnym państwa..................................... 29

2.1.3. Powiat w ustroju społecznym państwa........................................ 32

Konkluzja................................................................................................ 38

2.2. Rola powiatu w zapewnieniu funkcjonowania

społeczności lokalnej .............................................................................. 39

2.2.1. Geneza problemu wynikająca z analizy literatury

przedmiotu badań....................................................................... 39

2.2.2. Rola powiatu wynikająca z obowiązujących aktów prawnych.... 44

2.2.2.1. Rola powiatu w zakresie pomocy społecznej..................... 45

2.2.2.2. Rola powiatu w zakresie edukacji publicznej.................... 47

2.2.2.3. Rola powiatu w zakresie promocji i ochrony zdrowia...... 48

2.2.2.4. Rola powiatu w zakresie przeciwdziałania bezrobociu..... 49

2.2.2.5. Rola powiatu w zakresie budownictwa i architektury....... 50

2.2.2.6. Rola powiatu w zakresie dróg i transportu zbiorowego ... 51

2.2.2.7. Rola powiatu w zakresie gospodarki wodnej..................... 51

2.2.2.8. Rola powiatu w zakresie rolnictwa i leśnictwa ................. 52

2.2.2.9. Rola powiatu dotycząca ochrony środowiska i przyrody.. 53

2.2.2.10. Rola powiatu w zakresie bezpieczeństwa narodowego,

w tym porządku publicznego....................................... 54

2.2.2.11. Rola powiatu w zakresie spraw obywatelskich............. 57

2.2.2.12. Rola powiatu w ochronie praw konsumenta................ 58

2.2.2.13. Rola powiatu w zakresie kartografii i katastru............. 59

2.2.2.14. Rola powiatu w zakresie gospodarki

nieruchomościami ....................................................... 59

2.2.2.15. Rola powiatu w zakresie kultury i ochrony zabytków....... 60

2.2.2.16. Rola powiatu w zakresie kultury fizycznej.................... 62

2.2.2.17. Rola powiatu w zakresie polityki finansów

publicznych.................................................................. 62

2.2.2.18. Rola powiatu w promocji i rozwoju wspólnoty

samorządowej............................................................... 63

2.3. Konkluzja................................................................................................ 64

3. Uwarunkowania bezpieczeństwa w powiecie ................... 67

3.1. Czynniki, wyzwania i środowisko uwarunkowań

bezpieczeństwa........................................................................................ 67

3.2. Uwarunkowania społeczne..................................................................... 74

3.3. Uwarunkowania materialno-energetyczne powiatu................................ 78

3.4. Uwarunkowania kulturowe .................................................................... 79

4. Doświadczenia powiatu w dziedzinie bezpieczeństwa................................................................................... 85

4.1. Powiat w dawnej Polsce........................................................................... 85

4.2. Powiat w okresie międzywojennym......................................................... 92

4.3. Powiat w latach 1944–1975.................................................................. 108

5. Zadania z zakresu bezpieczeństwa w powiecie.............. 119

5.1. Podział zadań powiatu z zakresu bezpieczeństwa................................. 119

5.2. Charakterystyka zadań własnych powiatu............................................ 142

5.2.1. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

kulturowego............................................................................... 147

5.2.2. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

społecznego............................................................................... 149

5.2.3. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

publicznego............................................................................... 155

5.2.4. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

powszechnego............................................................................ 163

5.2.5. Zadania własne powiatu w zakresie zarządzania

kryzysowego.............................................................................. 165

5.2.5.1. Wnioski z analizy dokumentów planistycznych

oraz z ćwiczeń powiatowych...................................... 174

5.2.5.2. Zasady uruchamiania środków w sytuacjach

kryzysowych w powiecie............................................. 175

5.2.5.4. Ochrona infrastruktury krytycznej ............................ 177

5.2.6. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

informacyjnego........................................................................... 182

5.2.7. Zadania własne powiatu w zakresie bezpieczeństwa

ekologicznego............................................................................ 187

5.2.8. Zadania w zakresie bezpieczeństwa ekonomicznego................ 193

6. Zadania powiatu z zakresu administracji rządowej..... 205

6.1. Charakterystyka i podział zadań powiatu z zakresu

administracji rządowej.......................................................................... 205

6.2. Zadania powiatu dotyczące zwierzchnictwa nad organami

administracji o właściwości szczególnej................................................. 209

6.3. Zadania powiatu w zakresie bezpieczeństwa militarnego..................... 214

6.3.1. Miejsce i zadania powiatu w systemie

obronnym państwa.................................................................... 218

6.3.2. Zadania powiatu w zakresie szkolenia obronnego.................... 222

6.3.3. Zadania powiatu w zakresie planowania operacyjnego ........... 223

6.4. Zadania powiatu z zakresu administracji rządowej dotyczące

bezpieczeństwa społecznego.................................................................. 226

6.5. Zadania z zakresu administracji rządowej dotyczące

bezpieczeństwa powszechnego.............................................................. 227

6.6. Zadania powiatu z zakresu administracji rządowej

dotyczące bezpieczeństwa publicznego................................................. 233

7. Organizacja kierowania w dziedzinie bezpieczeństwa.................................................................................. 241

7.1. Podstawy teoretyczne kierowania i zarządzania organizacją

bezpieczeństwa w powiecie................................................................... 242

7.2. Organy kierowania bezpieczeństwem w powiecie ............................... 245

7.3. Organizacja kierowania bezpieczeństwem w czasie pokoju.................. 247

7.4. Organizacja kierowania bezpieczeństwem powiatu

w czasie kryzysu ................................................................................... 249

7.5. Organizacja kierowania bezpieczeństwem powiatu

w czasie wojny....................................................................................... 251

7.6. Zasada zwierzchnictwa nad powiatowymi służbami,

inspekcjami i strażami........................................................................... 254

7.7. Organy samorządu terytorialnego........................................................ 256

7.7.1. Organ stanowiący powiatu........................................................ 257

7.7.2. Organy władzy wykonawczej powiatu...................................... 259

7.7.3. Organ wykonawczy powiatu o uprawnieniach

władzy ogólnej........................................................................... 260

7.7.4. Organy wykonawcze rządowej administracji zespolonej

i niezespolonej powiatu............................................................. 267

8. Koncepcja powiatowego systemu bezpieczeństwa....... 269

8.1. Założenia ogólne do koncepcji powiatowego systemu

bezpieczeństwa (PSB) ........................................................................... 269

8.2. Misje, cele i zadania PSB ..................................................................... 294

8.3. Koncepcja struktury PSB...................................................................... 296

8.4. Organizacja i organy kierowania PSB.................................................. 300

8.5. Przygotowania w dziedzinie bezpieczeństwa........................................ 306

8.5.1. Zarządzanie zasobami ludzkimi................................................ 308

8.5.2. Planowanie na potrzeby zarządzania

bezpieczeństwem w powiecie.................................................... 309

8.6. Konkluzja............................................................................................... 313

Zakończenie.............................................................................................. 316

Summary....................................................................................................... 318

Bibliografia............................................................................................... 319

Załącznik 1. Struktura operacyjna powiatowego zespołu bezpieczeństwa

i zarządzania kryzysowego................................................................................. 340