Z pozoru wszystko było takie jak zwykle – rozrzucone książki, fragmenty nieukończonego rękopisu, spotkanie, do którego nie doszło, kolejna głośna kłótnia w Hotelu Taranne. A potem kolejne zadrukowane szpalty czasopism, w których autorzy wyrażali wzajemne pretensje i ubolewali nad utraconą jednością niedawnych towarzyszy broni. Wstrząsy docierały jednak do tej wspólnoty także z zewnątrz. To doniesienia o kolejnych ofiarach na ziemiach polskich, alarmistyczne raporty o potędze Rosji, reakcje opinii publicznej Zachodu na sprawę polską, a także zetknięcie z szeregiem nieznanych na ziemiach polskich zjawisk społecznych czy gospodarczych. Te pojedyncze, rozchwiane emocje – obawy, nadzieje, wzmożenia, rozczarowania – w szerszej perspektywie przyczyniły się do istotnych przesunięć w obrębie wyobraźni politycznej. Splot czynników i koniunktur poskutkował bowiem wytworzeniem zestawu narzędzi analitycznych umożliwiających konfrontację z szeregiem wyzwań unowocześniającego się świata. Słowem, polityczny mikro-kosmos radykałów, o których traktuje niniejsza książka, utkany był z pędzących ku nowoczesności pojęć.
Piotr Kuligowski – w 2019 r. obronił rozprawę doktorską na Wydziale Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zainteresowania badawcze: historia XIX w., historia idei i pojęć, metodologia historii. Realizował granty Preludium i Etiuda, przyznane przez Narodowe Centrum Nauki. Stypendysta rektora UAM, Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (w ramach Stypendium im. Iwanowskiej) oraz Fundacji z Brzezia Lanckorońskich. Redaktor „Praktyki Teoretycznej”. Publikował m.in. w czasopismach takich, jak „Contributions to the History of Concepts”, „History of European Ideas", „Slovene. International Journal of Slavic Studies”, „Cahiers Charles Fourier”, „Kwartalnik Historyczny”.
Wykaz skrótów
Podziękowania
Wstęp
Radykałowie polistopadowi na rozdrożach
Z dziejów nienapisanego traktatu
O „radykalne nazwisko”: rozważania terminologiczne
Baza źródłowa i literatura
Oswajanie przemieszczonej wyobraźni. Radykałowie wobec procesu ideologizacji
Między stalinowskim materializmem a materialnością języka
Przewrócenie wszystkich pojęć… i powrót
O „jedność i zbratnienie”
Od demokracji do demokratyzmu
Izmy – w kręgu pojęć walczących
Konkluzja
Zaczarowanie świata w służbie modernizacji. Radykałowie między nauką i religią
Synteza „szkiełka i wiary”
„Chrześcijaństwo to komunizm”
Jakiej religii radykałowie potrzebują?
„Błyska światło nowoczesnej cywilizacji”
Wobec „piekła przemysłu”
Konkluzja
Widma bestii, wizje ludu. Radykałowie wobec modernizacji społeczeństw
Stugłowa hydra
Kapitaliści i tłuszcza, czyli wobec Żydów i „Moskali”
Proletariat – między partykularnością a uniwersalnością
Od „europejskiego ludu” do odrębnej klasy
Rekognoskować nieprzyjaciela, zlewać się w naród
Konkluzja
Czy może istnieć państwo polskie? Zmagania radykałów z modernizacją polityczną
Partyjne swary i tułacza sfera publiczna
Armia narodowa i polski Spartakus
Powstańcy uczą się czytać
Czarne słońce, czyli sen o masowej mobilizacji
Kto ma w Polsce swoje państwo?
Konkluzja
Zakończenie
Aneks metodologiczny i teoretyczny
Aneks 1. Orientacje badawcze w historii idei
Aneks 2. Teoria modernizacji i jej operacjonalizacja
Bibliografia