Relacyjność w stosunkach Chin z Europą Środkowo-Wschodnią. Przypadek Czech / prof. Bartosz Kowalski

Książka podejmuje ważne zagadnienie budowania przez Chiny relacji z państwami Europy Środkowo-Wschodniej na przykładzie Czech. Temat rzadko był podejmowany na polskim gruncie w tak kompleksowy sposób. [...] Praca wpisuje się w szerszą dyskusję dotyczącą budowania międzynarodowej roli Chin i instrumentarium stosowanego w polityce zagranicznej. [...]

Autor nie tylko posiada odpowiednie kompetencje językowe, ale również gruntowną wiedzę na temat Chin. Praca opiera się na bogatym materiale źródłowym, a wartość dodaną stanowią wywiady z dyplomatami, ekspertami i przedstawicielami środowisk akademickich. Autor nie zawierza jednemu źródłu, zestawia różne fakty i wypracowuje własny oryginalny punkt widzenia. Nie unika polemiki, zachowując przy tym akademicki obiektywizm.

prof. Łukasz Gacek (Uniwersytet Jagielloński)

Ujęcie prowadzone z perspektywy teorii relacyjnej odnosi się do relacji Chin z Europą Środkowo-Wschodnią i Czechami jako studium przypadku. Uwzględnia trzy główne kwestie istotne dla żywotnych interesów Chin: suwerenność i integralność terytorialną; stabilność i rozwój gospodarczy oraz legitymizację i bezpieczeństwo reżimu KPCh. Bez wątpienia jest to publikacja unikatowa na polskim rynku wydawniczym.

prof. Agata Ziętek (Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie)

Rozkwit i załamanie relacji chińsko-czeskich po 2012 r. przypadły na okres niezwykły: czas gwałtownej gospodarczej ekspansji Chin, budowy przez Pekin globalnej sieci partnerstw, odkrywania przez Chińczyków regionów niemal im wcześniej nieznanych - w tym Europy Środkowo-Wschodniej. W swojej książce Bartosz Kowalski kompleksowo dokumentuje i analizuje przypadek zbliżenia Chin i Czech - spektakularnego w swojej dynamice, napędzanego splotem interesów polityków i wielkiego biznesu, zakończonego równie spektakularnym załamaniem kontaktów. Bazując na wyrosłej na chińskim gruncie teorii relacyjności, czerpiącej z pojęcia guanxi, autor przedstawia szerzej chiński sposób myślenia o relacjach międzynarodowych. Opisuje również tamtejsze wyobrażenia o naszym regionie - dając ciekawy kontekst do patrzenia na relacje Polski z Chinami.

dr Jakub Jakóbowski (wicedyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich)

Wprowadzenie

Relacje Chin z Czechami w kontekście europejskim i globalnym 7

Dlaczego Czechy? 14

Struktura pracy i uwagi metodologiczne 17

Część I. Relacyjne teoretyzowanie z chińską charakterystyką

1.1. Między zachodnią a wschodnią ontologią relacji 23

1.2. W stronę chińskiej szkoły stosunków międzynarodowych 25

1.3. Relacyjność a guanxi 29

1.4. Relacyjny świat zależności – ujęcie chińskie 34

1.5. Relacyjność a normatywność i bilateralność 39

1.6. Relacyjność w praktyce chińskiej polityki zagranicznej 45

Część II. Europa Środkowo-Wschodnia jako relacyjny partner Chin

2.1. Peryferyjność Europy Środkowo-Wschodniej w chińskim imaginarium 53

2.2. Narzędzie balansowania: Europa Środkowo-Wschodnia jako obszar (post)kolonialny 59

2.3. Chińska percepcja transformacji ustrojowej w Europie Środkowo-Wschodniej 64

2.4. Europa Środkowo-Wschodnia jako Globalne Południe 70

2.5. Format 16+1 jako relacyjne narzędzie budowy sieci dwustronnych partnerstw strategicznych 75

Część III. Przed relacyjnym zwrotem: relacje chińsko-czeskie w perspektywie historycznej

3.1. Meandry przyjaźni chińsko-czechosłowackiej w czasie zimnej wojny 83

3.2. Od Praskiej do Pekińskiej Wiosny 88

3.3. Żywotne interesy ChRL jako warunek ocieplenia stosunków z Czechami 94

Część IV. Relacyjny zwrot w stosunkach czesko-chińskich

4.1. Tworzenie wspólnej tożsamości dla relacyjnego zwrotu 101

4.2. Koncern CEFC a zwrot w czeskiej polityce zagranicznej wobec Chin 104

4.3. CEFC: relacyjność w służbie chińskich interesów w Czechach 107

4.4. Charakterystyka inwestycji CEFC w Czechach 112

4.5. Centralizacja władzy w Chinach, kłopoty CEFC i przejęcie guanxi w Czechach 115

Część V. Bilans efektów polityki relacyjnej Chin wobec Czech

5.1. Manipulowanie kręgami relacyjnymi na przykładzie wizyty Dalajlamy w Pradze 121

5.2. Mitygowanie zagrożeń dla cyberbezpieczeństwa w kontekście Huawei 124

5.3. Dyplomacja partyjna jako narzędzie oddziaływania relacyjnego 129

5.4. Spór o suwerenność Tajwanu w partnerstwie Pragi i Pekinu 132

5.5. Dyplomacja pandemiczna w Czechach w służbie rządów KPCh 141

5.6. Schyłek relacyjnej dekady w stosunkach czesko-chińskich 151

Zakończenie 161

Bibliografia 167

Spis tabel i wykresów 189