Moja czwarta książka o twórczości Zygmunta Krasińskiego powinna być chyba zatytułowana Zawsze o Nim, ale niestety, ten tytuł został już zarezerwowany dla innego poety przez innego badacza – znakomitego Stanisława Pigonia. Dlatego pozwoliłem sobie na zacytowanie Juliusza Słowackiego z jego listu dedykacyjnego do Balladyny, o którym to liście zresztą piszę w niniejszej publikacji. Niech więc ten tytuł-nagłówek będzie tym, czym był dla autora Anhellego – znakiem dedykowania dzieła właśnie Krasińskiemu.
Praca złożona jest z dwóch części, z których pierwsza została poświęcona twórczości „Poety Ruin”, a druga – jej dwustuletniej już recepcji. [...] Interesuje mnie przy tym nie tylko recepcja krytyczna i badawcza, ale głównie obecność „trzeciego wieszcza” w świadomości i dziełach innych pisarzy. To w badaniach nad Krasińskim raczej zapomniana perspektywa. O ile w części pierwszej niewiele miejsca poświęciłem na dwa najwyżej cenione dramaty (w tym arcydzielną Nie-Boską komedię), o tyle w części drugiej można mówić nawet o ich nadreprezentacji, ponieważ to do nich przede wszystkim (choć nie wyłącznie) odwoływali się zarówno współcześni „trzeciego wieszcza”, jak i jego „późne wnuki”.
Ze Wstępu
Bardzo ciekawa, pomysłowa – kolejna już! – monografia twórczości Zygmunta Krasińskiego pióra prof. Macieja Szargota. Książka potrzebna, bardzo dobrze napisana, mądra, przekonująca w konkluzjach, uwzględniająca dorobek poprzedników, a nadto oryginalna. [...] Badacz zmaga się spokojnie z aporiami myśli i wyobraźni tak skomplikowanego geniusza, jak Krasiński. Aż zdumiewa ostrożność, delikatność w podejściu do tekstów, ich interpretacji oraz wartościowania. Na tle konkurencyjnych publikacji ta wyróżnia się znakomitą orientacją autora w badanym zjawisku i ujmującym tokiem klarownego wywodu. To wystarczy, by zapisać się jako książka w przyszłości nader ważna dla badań nad Krasińskim.
Z recenzji prof. dr. hab. Jarosława Ławskiego
Wykaz skrótów 7
Wstęp 9
I. Od juweniliów do epitafiów 13
1. Syn, ojciec, juwenilia 15
2. „Lękam się czasem Radziwiłłowskiego losu” 31
3. Literackie korzenie i ziarna 45
4. Kobiecym głosem 59
Modlitwy 59
Wiersze liryczne 73
5. Warianty i interpretacje 83
6. Poeta pisze przypisy 97
7. „Dramaty zaczęte” 109
8. Nagrobki 125
II. Krasiński czytany 141
9. Mickiewicz czyta Irydiona 143
10. Słowacki czyta Irydiona i Dzień dzisiejszy 153
11. Sienkiewicz czyta Nie-Boską komedię i Irydiona 169
12. Lirycy czytają Nie-Boską komedię 195
13. Biografiści komentują Nie-Boską komedię 215
14. Śmieszny Krasiński 227
Nota bibliograficzna 249
Bibliografia 251
Spis ilustracji 263
Indeks 265
O Autorze 273