Historia Persji. Tom II / Bogdan Składanek

Drugi tom Historii Persji obejmuje okres od najazdu Arabów, który zakończył się w połowie VII w. n. e. obaleniem dynastii Sasanidów i zniszczeniem państwa perskiego, aż do końca XV w., gdy Safawidzi, sturczony ród pochodzenia kurdyjskiego, założył nową dynastię i odbudował państwo perskie w jego dzisiejszych granicach.
Utraciwszy niezależność w VII wieku, Irańczycy po kilkudziesięciu latach kalifackiej okupacji przystąpili do systematycznej odbudowy utraconej niepodległości czyniąc to metodycznie i posuwając się krok po kroku w stronę wytyczonego celu. Wyzwalając się spod obcej dominacji, utworzyli na terenie dawnej Persji niezależne od kalifatu państwa irańskie, które nie nawiązywały do dawnej, przedmuzułmańskiej tradycji, lecz godziły się z nowym, teraz muzułmańskim ładem. Proces ten, rozciągnięty w czasie, który był w swej istocie bardzo złożonym wydarzeniem w dziejach Persji, o ogromnym znaczeniu politycznym i kulturowym, jest głównym tematem prezentowanej pozycji.

WSTĘP
Transkrypcja
Ważniejsze źródła: od najazdu Arabów do końca epoki Seldżuków
Teksty arabskie
Teksty perskie
Teksty autorów chrześcijańskich
Ważniejsze źródła: od wystąpienia Seldżuków do upadku Timurydów

CZĘŚĆ I
POD WŁADZĄ KALIFATU
ROZDZIAŁ 1
NAJAZD ARABÓW
Sytuacja polityczna przed najazdem
Podbój Persji: Qadisijja, Madain, Dżalula, Nehawand
Po Nehawandzie. Drugi etap podboju
Zdobycie Transoksanii
ROZDZIAŁ 2
KALIFAT UMAJJADÓW
Początek okupacji
Dwie społeczności: od wrogości do zgody. Mawali
Tworzenie administracji
Podatki
ROZDZIAŁ 3
PIERWSZE KROKI W STRONĘ NIEPODLEGŁOŚCI
Rzut oka na sytuację polityczną
Opozycja abbasydzka i imamici
Powstanie Bihafarida
Kreowanie przywódcy Irańczyków: Abu Muslim
Wojna domowa Abbasydów z Umajjadami
ROZDZIAŁ 4
KALIFAT ABBASYDÓW
Polityka i stosunki wewnętrzne za Abbasydów
Ustrój państwa
Władze najwyższe: kalif, dwór i wezyr
Administracja centralna i terenowa
Wojsko
Turcy w gwardii kalifów
Podatki
Dirhemy gitrifi
Nadania lenne i beneficja typu iqta Irańczycy i Arabowie. Kultura i cywilizacja perska w kalifacie
Szuubijja
ROZDZIAŁ 5
IRAN POD WŁADZĄ ABBASYDÓW
WALKA O NIEZAWISŁOŚĆ
Współdziałanie z nową władzą
Powstania w północnym Iranie
Powstanie Sunbada
Powstanie Muqanny
Powstanie chłopskie Babaka
Irańczycy na dworze Abbasydów
Pierwszy nieudany spisek: Barmakidzi
Powstanie Rafi b. Lajsa w Mawarannarze i jego następstwa
Trzecia wojna domowa w kalifacie: al-Mamun versus al-Amin
Druga próba opanowania kalifatu przez Irańczyków

CZĘŚĆ II
ROZPAD TERYTORIALNY KALIFATU
PIERWSZE NIEPODLEGŁE PAŃSTWA NA TERENIE IRANU
ROZDZIAŁ 6
POLITYCZNE ODRODZENIE PERSJI
Tahirydzi
Charydżyci i polityczne ożywienie w Sistanie
Powstanie Hamzy al-Charydżi
ROZDZIAŁ 7
PEŁNA NIEZALEŻNOŚĆ OD KALIFATU
Saffarydzi
Powstania i ruchy społeczne w IX wieku
Powstanie plemienia Dżutt
Powstanie zandżów
Karmaci, ismailici, mutazylici
Życie polityczne w północnym Iranie
Wybrzeże Morza Kaspijskiego. Państwa Alidów i Zijarydów
Dynastie Azerbejdżanu i Zakaukazia
ROZDZIAŁ 8
SAMANIDZI I EMIRAT W BUCHARZE
Powstanie emiratu
Turcy w emiracie. Gulamowie
Ustrój państwowy
Władze centralne
Władze terenowe
Miasta
Rządy gwardii tureckiej i upadek emiratu Buchary
ROZDZIAŁ 9
ODRODZENIE PERSKIEJ KULTURY I NAUKI
Poezja
Filozofia, medycyna i nauki ścisłe
ROZDZIAŁ 10
OŻYWIENIE POLITYCZNE W ZACHODNIEJ PERSJI
Zajdyci i Mardawidż
Bujidzi. Niezależny emirat w zachodniej Persji
Bujidzi u szczytu potęgi. Adud ad-Daula
Azud ad-Daula i jego czasy
Stosunki wewnętrzne w emiracie za Adud ad-Dauli
Gospodarka
Stosunki wyznaniowe pod rządami Adud ad-Dauli
Dwór
Emiraty Bujidów po śmierci Adud ad-Dauli
Schyłek rządów Bujidów
Najazd Seldżuków i likwidacja bujidzkich emiratów

CZĘŚĆ III
PANOWANIE NOMADÓW
ROZDZIAŁ 11
NIEWOLNICY TURECCY U WŁADZY. GAZNAWIDZI
Utworzenie emiratu
Polityka zagraniczna
Ustrój emiratu
Administracja
Finanse Wojsko
Czasy Mahmuda i Masuda
Apogeum potęgi Gazny. Mahmud i Masud
Kwestia turecka
Życie kulturalne w Gaznie: literatura i nauka
Po Dandanqanie
ROZDZIAŁ 12
SELDŻUCY
Od zaczątków organizacji plemiennej do zwycięstwa pod Dandanqanem
Pokonanie Bujidów i zdobycie Bagdadu
Stabilizacja władzy. Rządy Alp Arslana
Ostatni z Wielkich Seldżuków
Wojsko
Polityka ekonomiczna
Nizam al-Mulk, wezyr dwóch Wielkich Seldżuków
Upadek sułtanatu. Od Malik-szaha do Sandżara
Panowanie Sandżara i ostateczny upadek sułtanatu
Rozpad dzielnicowy sułtanatu
ROZDZIAŁ 13
CHOREZMSZAHOWIE I PIERWSZY NAJAZD MONGOŁÓW
Niezależność horezmu
Gospodarka Persji w XII w
Powstanie państwa Mongołów
Najazd Czingis-chana
Ostatni chorezmszah i Mongołowie
ROZDZIAŁ 14
DRUGI NAJAZD MONGOŁÓW I RZĄDY ILCHANÓW
Podbój Iranu przez Hulagu
Pierwsi Ilchanowie
Ustrój państwa
Sytuacja polityczno-społeczna przed reformami Gazana
Gospodarka System podatkowy
Czasy Gazana
Przebudowa państwa. Reforma Gazana
Ostatnie lata potęgi Ilchanów. Oldżajtu i Abu Said
Koniec panowania Mongołów
ROZDZIAŁ 15
IRAN PO ROZPADZIE PAŃSTWA ILCHANÓW
Timur, Timurydzi i Turkmeni w Iranie
Pod rządami Timura
Timurydzi w zachodnim Iranie
Timurydzi we wschodnim Iranie
Gospodarka za Timurydów
Kultura i nauka w Iranie w epoce timurydzkiej
Zachodni Iran po upadku Timurydów. Karakojunlu i Akkojunlu
Kyzylbasze i Safawidzi

DYNASTIE LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

INDEKS