Wykładnia i stosowanie prawa wspólnotowego / Anna Kalisz

Celem pracy jest ukazanie roli wykładni operatywnej ETS, czyli tzw. case law, w procesie stosowania prawa wspólnotowego przez sądy ponadnarodowe i krajowe.
Autorka opisuje odmienności i podobieństwa modelu stosowania i interpretacji prawa wspólnotowego w stosunku do prawa krajowego. Na uwagę zasługuje szerokie ujęcie wykładni (rozumianej jako interpretacja źródeł prawa, ale także etap ustaleń owych źródeł mających stanowić podstawę danej decyzji), a także odwołania do bogatej literatury europejskiej i próba "nałożenia" na wnioski stamtąd płynące niektórych polskich koncepcji teoretycznoprawnych.

Wykaz skrótów 11
Akty prawne, dokumenty i periodyki 11
Sądy i organizacje polskie i międzynarodowe 12

Wstęp 15

Rozdział I
Struktura systemu prawnego Wspólnot Europejskich 19

1. Prawo pierwotne ("konstytucyjne") 21
2. Prawo stanowione przez organy i instytucje Wspólnot Europejskich 24
3. Prawo międzynarodowe Wspólnot Europejskich 29
4. Case - law (orzecznictwo ETS) 30
5. Prawo wewnętrzne Wspólnot Europejskich 32
6. Prawo wspólnotowe a prawo II i III filaru Unii Europejskiej 33

Rozdział II
Cechy prawa Wspólnot Europejskich w kontekście
jego stosowania 35

1. Podstawowe cechy prawa Wspólnot Europejskich 35
1.1. Subsydiarność wobec prawa krajowego 36
1.2. Bezpośrednie obowiązywanie w krajowych porządkach
prawnych 38
1.3. Bezpośrednie stosowanie i skuteczność prawa wspólnotowego 41
1.4. Dualizm stosowania prawa wspólnotowego 45
2. Teoretycznoprawne uwagi o stosowaniu prawa
wspólnotowego 51


Rozdział III
Zastosowanie aktów prawa wspólnotowego 56

1. Intuicje przedinterpretacyjne 56
2. Stosowanie przepisów prawa wspólnotowego 58
2.1. .Prawo .pierwotne Wspólnot .Europejskich 59
2.2. Prawo międzynarodowe Wspólnot Europejskich 62
2.3. Prawo pochodne Wspólnot Europejskich 71
2.3.1. Rozporządzenia prawa pochodnego 71
2.3.2. Dyrektywy prawa pochodnego 75
2.3.3. Decyzje prawa pochodnego 82
2.3.4. Soft law 84

Rozdział IV
Złożone ustalenia walidacyjne. Relacje z innymi systemami prawa 88

1. Zastosowanie przepisów spoza systemu prawa WE
w decyzjach wspólnotowych 88
1.1. Prawo krajowe i prawo międzynarodowe 88
1.2. Przepisy prawne II i III filaru Unii Europejskiej 91
2. Argumentacje kolizyjne i inferencyjne w stosowaniu prawa
wspólnotowego 91
2.1. Argumentacje i reguły kolizyjne 91
2.2. Argumentacje i reguły inferencyjne 96
3. Pierwszeństwo stosowania prawa wspólnotowego 100
3.1. Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego wobec krajowego
w praktyce ETS 100
3.2. Zasada pierwszeństwa w orzecznictwie polskiego Trybunału
Konstytucyjnego 107

Rozdział V
Zastosowanie orzecznictwa, zasad ogólnych i kryteriów
pozaprawnych 111

1. Zastosowanie orzeczeń sądowych 113
1.1. Decyzje organów wspólnotowych 114
1.2. Decyzje międzynarodowe i decyzje sądów krajowych 121
2. Zastosowanie zasad ogólnych 125
2.1. Zasady ogólne prawa wspólnotowego 125
2.2. Zasady ogólne prawa międzynarodowego i krajowego 130
3. Zastosowanie zwyczaju 138
3.1. Zwyczaje wspólnotowe 138
3.2. Zwyczaje międzynarodowe i krajowe 141

4. Odesłania pozaprawne w prawie wspólnotowym 145
4.1. Ocenne kryteria otwarte 145
4.2. Zwroty szacunkowe 148

Rozdział VI
Reguły interpretacyjne wykorzystywane przez ETS 151

1. Argumentacje językowe 152
1.1. Interpretacja przepisów prawa wspólnotowego 156
1.2. Interpretacja źródeł "niepisanych 159
2. Argumentacje systemowe 160
2.1. .Wykładnia kontekstualna 160
2.2. .Wykładnia systemowo - aksjologiczna 163
3. Argumentacje pozasystemowe 164
3.1 Argumentacje celowościowo - funkcjonalne 164
3.2. Argumentacje aksjologiczne 172
4. Konkluzje 174

Rozdział VII
Rekonstrukcja normy prawa wspólnotowego
W decyzjach krajowych (ETS a sądy krajowe) 180

1. Interpretacja prawa wspólnotowego w procesach krajowych 180
1.1. Zasada jednolitości wykładni prawa wspólnotowego 181
1.2. Przekazanie ETS kwestii interpretacyjnych przez sąd krajowy 185
1.3. Sytuacje niewymagające przekazania wykładni ETS 193
2. Inne sposoby ujednolicania interpretacji sądów krajowych
w zakresie prawa WE 198
2.1. Wykładnia efektywna prawa wspólnotowego w działalności
sądów krajowych 199
2.2. Zasada interpretacji prawa krajowego zgodnie z prawem
wspólnotowym 201
2.3. Problem dyskrecjonalności sądu krajowego 209

Wnioski końcowe 215

Bibliografia 219

Wykaz aktów prawnych 219
Literatura 221
Orzecznictwo wykorzystane w pracy 241