Ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-27. Komentarz

Komentarz omawia zagadnienia związane z procedurą wyboru projektów do wsparcia z funduszy unijnych, ich realizacją, kontrolą i rozliczaniem w perspektywie finansowej 2021–2027. Analizie poddano przepisy ustawy, w kontekście aktów prawnych składających się na system źródeł prawa polskiego i unijnego w zakresie dystrybucji funduszy unijnych, orzecznictwo sądów, poglądy doktryny oraz doświadczenia instytucji zaangażowanych we wdrażanie funduszy unijnych. Autorzy przedstawiają wiele rozwiązań pomocnych w trakcie kontroli administracyjnej i sądowo-administracyjnej wyników postępowań związanych z wyborem projektów oraz ich realizacji.

Ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 uwzględnia niezbędne regulacje pozwalające na stworzenie odpowiedniego systemu oceny, na podstawie której dochodzi do wyboru projektów. Z punktu widzenia ochrony praw i obowiązków podmiotów zainteresowanych wsparciem z funduszy unijnych istotne jest, że normuje ona również zasady kontroli postępowań administracyjnych związanych z odmową przyznania dotacji unijnych. Kontrola ta odbywa się zarówno na poziomie instytucji uczestniczących w systemie wdrażania, jak i przez niezawisłe sądy administracyjne.

Książka jest przeznaczona dla adwokatów, radców prawnych, sędziów oraz pracowników ministerstw zaangażowanych we wdrażanie i wykorzystanie funduszy unijnych, samorządów województw i jednostek im podległych, gmin i powiatów jako beneficjentów dotacji unijnych, a także urzędów kontroli skarbowej, Najwyższej Izby Kontroli, Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Zainteresuje przedsiębiorców, jak również przedstawicieli nauki oraz studentów prawa i administracji.

Wykaz skrótów 13
Wstęp 23
Wprowadzenie 25
Ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 (Dz.U. poz. 1079) 39
Rozdział 1. Przepisy ogólne 41
Art. 1. [Przedmiot regulacji; wyłączenia przedmiotowe] 41
Art. 2. [Definicje] 48
Art. 3. [Zadania ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego] 93
Rozdział 2. Koordynacja realizacji programów 95
Art. 4. [Minister odpowiedzialny za koordynację realizacji programów; zakres koordynacji] 95
Art. 5. [Wytyczne ministra] 102
Rozdział 3. System realizacji programu 107
Art. 6. [Elementy i podstawy systemu realizacji programu] 107
Art. 7. [Podanie do publicznej wiadomości opisu priorytetów programu oraz jego zmian] 120
Rozdział 4. System instytucjonalny 123
Art. 8. [Podmioty będące instytucjami zarządzającymi; zadania instytucji zarządzającej] 123
Art. 9. [Powierzanie zadań instytucji pośredniczącej oraz instytucji wdrażającej; zlecanie usług innym podmiotom] 129
Art. 10. [Powierzanie zadań instytucji pośredniczącej Interreg] 137
Art. 11. [Postępowanie w razie uchybień w realizacji powierzonych zadań] 138
Art. 12. [Koordynator programów Interreg] 142
Art. 13. [Instytucja audytowa] 144
Art. 14. [Rzecznik Funduszy Europejskich] 149
Rozdział 5. Komitet monitorujący 159
Art. 15. [Monitorowanie realizacji programu] 159
Art. 16. [Powołanie komitetu monitorującego] 160
Art. 17. [Podmioty zapraszane do składu komitetu monitorującego] 161
Art. 18. [Wybór instytucji pozarządowych zapraszanych
do składu komitetu monitorującego] 164
Art. 19. [Zadania komitetu monitorującego] 169
Art. 20. [Wyłączenie stosowania przepisów do programów Interreg] 171
Rozdział 6. Przepływy finansowe i system rozliczeń 172
Art. 21. [Wyliczenie wkładu unijnego] 172
Art. 22. [Przekazanie instytucji zarządzającej wyników audytów; zestawienia wydatków] 176
Art. 23. [Wysokość udziału środków współfinansowania krajowego z budżetu państwa w wydatkach kwalifikowalnych projektu] 178
Rozdział 7. Kontrola i nieprawidłowości 184
Art. 24. [Zakres kontroli i audytów] 184
Art. 25. [Kontrole i audyty u beneficjentów i wnioskodawców; miejsce kontroli; obowiązki beneficjenta i innych podmiotów; oględziny] 196
Art. 26. [Stwierdzenie wystąpienia nieprawidłowości; nałożenie korekty finansowej] 207
Art. 27. [Informacja pokontrolna] 228
Rozdział 8. Monitorowanie postępu finansowego i rzeczowego 237
Art. 28. [Podstawy monitorowania i oceny postępu rzeczowego programu] 237
Art. 29. [Składanie przez beneficjenta dokumentów za pośrednictwem systemu teleinformatycznego] 249
Rozdział 9. Pomoc publiczna 256
Art. 30. [Szczegółowe warunki i tryb udzielania pomocy] 256
Rozdział 10. Instrumenty finansowe 275
Art. 31. [Wkład finansowy zapewniany przez instytucję zarządzającą] 275
Art. 32. [Ponowne wykorzystanie środków finansowych] 282
Rozdział 11. Wsparcie warunkowe 288
Art. 33. [Dotacje warunkowe] 288
Rozdział 12. Szczególne instrumenty realizacji programów 295
Art. 34. [Zintegrowane Inwestycje Terytorialne] 295
Art. 35. [Rozwój lokalny kierowany przez społeczność] 317
Art. 36. [Inne instrumenty terytorialne] 322
Art. 37. [Wyłączenie stosowania przepisów do programów Interreg] 328
Rozdział 13. Projekty 330
Art. 38. [Osiąganie celów programu] 330
Art. 39. [Projekt partnerski] 331
Art. 40. [Projekt hybrydowy] 344
Art. 41. [Projekt grantowy] 349
Rozdział 14. Wybór projektów 362
Art. 42. [Warunek objęcia projektu dofinansowaniem] 362
Art. 43. [Przesłanki wyboru projektu do dofinansowania] 363
Art. 44. [Sposoby wyboru projektów do dofinansowania] 375
Art. 45. [Reguły przeprowadzenia postępowania w zakresie wyboru projektów do dofinansowania] 379
Art. 46. [Informacje wymagane od wnioskodawców] 403
Art. 47. [Zaświadczenia, dokumenty i oświadczenia wymagane w toku postępowania] 405
Art. 48. [Zasady udostępniania dokumentów i informacji przedstawianych przez wnioskodawców albo wytworzonych lub przygotowanych przez instytucje] 408
Art. 49. [Harmonogram naborów] 411
Art. 50. [Nabór wniosków o dofinansowanie projektu] 416
Art. 51. [Regulamin wyboru projektów] 418
Art. 52. [Składanie wniosków o dofinansowanie projektu] 439
Art. 53. [Komisja oceny projektów] 441
Art. 54. [Dokonanie oceny projektów] 445
Art. 55. [Uzupełnienie lub poprawienie wniosku o dofinansowanie projektu] 447
Art. 56. [Przedstawienie i zatwierdzenie wyników oceny projektów] 457
Art. 57. [Publikacja informacji o projektach wybranych do dofinansowania oraz o projektach z oceną negatywną] 477
Art. 58. [Unieważnienie postępowania w zakresie wyboru projektów do dofinansowania] 482
Art. 59. [Ograniczenie stosowania przepisów k.p.a.] 491
Art. 60. [Wyłączenie stosowania przepisów do programów Interreg oraz do wyboru podmiotów wdrażających instrument finansowy] 496
Rozdział 15. Umowa o dofinansowanie projektu i decyzja o dofinansowaniu projektu 498
Art. 61. [Zawarcie umowy o dofinansowanie projektu lub podjęcie decyzji o dofinansowaniu projektu] 498
Art. 62. [Zmiana projektu objętego dofinansowaniem] 506
Rozdział 16. Procedura odwoławcza 510
Art. 63. [Prawo wniesienia protestu] 510
Art. 64. [Termin wniesienia i elementy protestu; uzupełnienie protestu] 527
Art. 65. [Wycofanie protestu] 545
Art. 66. [Instytucja rozpatrująca protest] 548
Art. 67. [Weryfikacja wyników oceny projektu] 554
Art. 68. [Termin weryfikacji prawidłowości oceny projektu] 558
Art. 69. [Poinformowanie wnioskodawcy o wyniku rozpatrzenia protestu; uwzględnienie protestu] 564
Art. 70. [Pozostawienie protestu bez rozpatrzenia] 573
Art. 71. [Osoby wyłączone z udziału w rozpatrywaniu protestu, weryfikacji i ponownej ocenie projektu] 588
Art. 72. [Ograniczenie stosowania przepisów k.p.a.; podpisywanie dokumentów w postępowaniu odwoławczym] 592
Art. 73. [Skarga do sądu administracyjnego] 600
Art. 74. [Skarga kasacyjna do NSA] 646
Art. 75. [Brak negatywnych konsekwencji błędnego pouczenia lub braku pouczenia o prawie wniesienia skargi do sądu administracyjnego] 658
Art. 76. [Przepisy stosowane do postępowania przed sądami administracyjnymi] 663
Art. 77. [Procedura odwoławcza a wyczerpanie kwoty przeznaczonej na dofinansowanie projektów] 671
Art. 78. [Procedura odwoławcza a zawieranie umów o dofinansowanie w zakresie projektów wybranych do dofinansowania] 686
Art. 79. [Wyłączenie stosowania przepisów do programów Interreg] 689
Rozdział 17. Eksperci 690
Art. 80. [Zadania eksperta; wymóg wpisu do wykazu ekspertów] 690
Art. 81. [Wykaz ekspertów] 694
Art. 82. [Wykreślenie z wykazu ekspertów] 696
Art. 83. [Umowa z ekspertem] 696
Art. 84. [Zamieszczenie informacji o umowach z ekspertami w rejestrze umów zawartych przez jednostki sektora finansów publicznych] 698
Art. 85. [Wyłączenie eksperta z udziału w wykonywaniu zadań instytucji] 699
Art. 86. [Wyłączenie stosowania przepisów do programów Interreg] 701
Rozdział 18. Przetwarzanie danych osobowych i dostęp do rejestrów 702
Art. 87. [Zasady przetwarzania danych osobowych] 702
Art. 88. [Administratorzy danych osobowych] 707
Art. 89. [Dostęp do danych osobowych] 711
Art. 90. [Gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie danych osobowych przy pomocy systemów teleinformatycznych] 713
Art. 91. [Okres przechowywania danych osobowych] 714
Art. 92. [Dostęp do informacji gromadzonych w rejestrach] 716
Art. 93. [Udzielanie dostępu do informacji gromadzonych w rejestrach w celu weryfikacji statusu przedsiębiorstwa] 719
Rozdział 19. Zmiany w przepisach 721
Art. 94. [Zmiany w ustawie o samorządzie gminnym] 736
Art. 95. [Zmiany w ustawie o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej] 738
Art. 96. [Zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych] 738
Art. 97. [Zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych] 739
Art. 98. [Zmiany w ustawie o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym] 740
Art. 99. [Zmiany w ustawie o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne] 741
Art. 100. [Zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych] 741
Art. 101. [Zmiany w ustawie o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości] 744
Art. 102. [Zmiany w ustawie o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych] 748
Art. 103. [Zmiany w ustawie – Prawo ochrony środowiska] 748
Art. 104. [Zmiany w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie] 749
Art. 105. [Zmiany w ustawie o pomocy społecznej] 750
Art. 106. [Zmiany w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy] 758
Art. 107. [Zmiany w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych] 769
Art. 108. [Zmiany w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju] 769
Art. 109. [Zmiany w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy] 809
Art. 110. [Zmiany w ustawie o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa] 810
Art. 111. [Zmiany w ustawie o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej] 810
Art. 112. [Zmiany w ustawie o partnerstwie publiczno‑prywatnym] 810
Art. 113. [Zmiany w ustawie o finansach publicznych] 811
Art. 114. [Zmiany w ustawie o Narodowym Centrum Nauki] 823
Art. 115. [Zmiany w ustawie o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju] 823
Art. 116. [Zmiany w ustawie o działalności leczniczej] 825
Art. 117. [Zmiany w ustawie o Agencji Mienia Wojskowego] 825
Art. 118. [Zmiany w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej] 826
Art. 119. [Zmiany w ustawie – Prawo oświatowe] 831
Art. 120. [Zmiany w ustawie o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa] 832
Art. 121. [Zmiany w ustawie o wykonywaniu zadań z zakresu promocji polskiej gospodarki przez Polską Agencję Inwestycji i Handlu Spółka Akcyjna] 832
Art. 122. [Zmiany w ustawie – Prawo wodne] 833
Art. 123. [Zmiany w ustawie o Centralnym Porcie Komunikacyjnym] 834
Art. 124. [Zmiany w ustawie – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce] 834
Art. 125. [Zmiany w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych] 835
Art. 126. [Zmiany w ustawie o systemie instytucji rozwoju] 842
Art. 127. [Zmiany w ustawie o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami] 848
Art. 128. [Zmiany w ustawie – Prawo zamówień publicznych] 849
Art. 129. [Zmiany w ustawie o szczególnych rozwiązaniach wspierających realizację programów operacyjnych w związku z wystąpieniem COVID-19] 849
Art. 130. [Zmiany w ustawie o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw] 850
Rozdział 20. Przepisy przejściowe, dostosowujące i przepis końcowy 851
Art. 131. [Wpisanie kandydata na eksperta] 851
Art. 132. [Wyłączenie stosowania przepisów do projektów rozpoczętych przed dniem wejścia w życie ustawy] 852
Art. 133. [Odpowiednie stosowanie przepisów do wniosków o wpis do rejestru] 852
Art. 134. [Zachowanie ważności przeprowadzonych przed dniem wejścia w życie ustawy czynności i działań] 852
Art. 135. [Projekt Programu dotyczącego zwalczania deprywacji materialnej] 853
Art. 136. [Odpowiednie stosowanie przepisów do wniosków o udzielenie pożyczek] 853
Art. 137. [Projekt planu rozwojowego] 854
Art. 138. [Przedsięwzięcia stanowiące element inwestycji. Umowy i porozumienia o objęcie przedsięwzięć wsparciem ze środków planu rozwojowego] 855
Art. 139. [Udzielanie pomocy w ramach projektów dotyczących wniosków o przyznanie premii technologicznej] 856
Art. 140. [Stosowanie przepisów do postępowań o odpowiedzialności osób trzecich] 857
Art. 141. [Stosowanie przepisów dotychczasowych do umów o dofinansowanie] 859
Art. 142. [Stosowanie dotychczasowych przepisów wykonawczych] 860
Art. 143. [Stosowanie przepisów do umów o zarządzanie i prowadzenie PPK] 861
Art. 144. [Dostosowanie postanowień umowy] 862
Art. 145. [Plan finansowy Funduszu Rozwoju Regionalnego] 862
Art. 146. [Wejście w życie ustawy] 863
Bibliografia 865
Autorzy 907