Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Komentarz. Wydanie 2 / Paweł Borszowski, Krzysztof Musiał, Adam Nita, Klaudia Stelmaszczyk-Borszowska, Jacek Wantoch-Rekowski

W komentarzu omówiono regulacje dotyczące podatku od spadków i darowizn w oparciu o orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, wojewódzkich sądów administracyjnych, a także interpretacje indywidualne przepisów prawa podatkowego. Powołano się również na poglądy przedstawicieli doktryny.

Autorzy analizują m.in.:
• wyłączenia od opodatkowania,
• zwolnienia od podatku,
• ulgę mieszkaniową,
• podstawę opodatkowania, w tym wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych oraz opodatkowanie ponad kwoty określone ustawowo,
• obliczanie wysokości podatku,
• deklaracje podatkowe oraz płatników podatku.

W drugim wydaniu publikacji rozważaniom poddano zmienione i nowe regulacje dotyczące w szczególności zwolnienia nabycia w drodze dziedziczenia lub zapisu windykacyjnego własności przedsiębiorstwa osoby fizycznej lub udziału w nim, nabycia praw do wkładów w spółdzielni rolników oraz rozszerzenia zakresu wyłączeń i pojęcia zstępnych. Przedstawiono również najnowszą zmianę dotyczącą deklaracji (SD-Z2) składanych przez osoby zwolnione z podatku.

Publikacja przeznaczona jest dla pracowników organów podatkowych, sędziów, notariuszy, doradców podatkowych, a także podatników. Będzie cennym źródłem wiedzy dla przedstawicieli doktryny oraz studentów prawa i administracji.

Wykaz skrótów 13
Wstęp 17
Ustawa o podatku od spadków i darowizn
(Dz.U. z 2021 r. poz. 1043) 19
Rozdział 1. Przedmiot opodatkowania 21
Art. 1. [Zakres opodatkowania] 21
1. Istota podatku od spadków i darowizn 22
2. Zakres podmiotowy 24
3. Istota zakresu przedmiotowego opodatkowania 24
4. Pojęcie rzeczy znajdujących się na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej 25
5. Pojęcie praw majątkowych wykonywanych
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 39
6. Cywilnoprawne tytuły nabycia powodujące skutki
w zakresie przedmiotu opodatkowania 45
Art. 1a. [Rozszerzenie zakresu przedmiotowego
opodatkowania] 83
1. Uwagi ogólne 84
2. Nieodpłatne nabycie własności rzeczy wspólnej
(wspólnego prawa majątkowego) albo jej części
przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli
na dalszą współwłasność 85
3. Nieodpłatne wyodrębnienie własności lokali na rzecz
niektórych lub wszystkich współwłaścicieli 85
Art. 2. [Rzeczy i prawa majątkowe znajdujące się
za granicą] 87
1. Uwagi wstępne 87
2. Zakres podmiotowy 87
3. Prawo międzynarodowe – Konwencje w sprawie
nabycia majątku w przypadku śmierci 93
4. Prawo międzynarodowe – umowy o zapobieżeniu
podwójnemu opodatkowaniu 94
5. Uwagi pozostałe 97
6. Nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą
lub praw majątkowych wykonywanych za granicą 98
Art. 3. [Wyłączenia z opodatkowania] 101
1. Uwagi ogólne 101
2. Wyłączenie nabycia własności rzeczy ruchomych
znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej lub praw majątkowych podlegających
wykonaniu na jej terytorium 103
3. Wyłączenie nabycia w drodze spadku, zapisu
windykacyjnego lub darowizny praw autorskich
i praw pokrewnych, praw do projektów
wynalazczych, znaków towarowych i wzorów
zdobniczych oraz wierzytelności wynikających
z nabycia tych praw 104
4. Nabycie w drodze dziedziczenia środków
z pracowniczego programu emerytalnego 108
5. Nabycie w drodze dziedziczenia środków
z pracowniczego planu kapitałowego 109
6. Nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych
na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu
emerytalnego 110
7. Nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych
na indywidualnym koncie emerytalnym
oraz na indywidualnym koncie zabezpieczenia
emerytalnego 111
8. Nabycie w drodze spadku kwoty składek
zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa
w art. 40a u.s.u.s. 113
Art. 4. [Zwolnienia przedmiotowe] 113
1. Uwagi wstępne 116
2. Zwolnienia 120
Art. 4a. [Zwolnienie z art. 4a] 144
1. Uwagi ogólne 146
2. Warunek zgłoszenia 147
3. Warunek udokumentowania 153
4. Skutek niespełnienia warunków 156
Art. 4b. [Zwolnienie nabycia własności przedsiębiorstwa osoby
fizycznej lub udziału w nim] 157
1. Uwagi ogólne 158
2. Warunki zastosowania zwolnienia 159
3. Wzór zgłoszenia o nabyciu własności
przedsiębiorstwa lub udziału w nim 160
Rozdział 2. Obowiązek podatkowy 162
Art. 5. [Doprecyzowanie zakresu podmiotowego podatku] 162
1. Uwagi ogólne 162
2. Pojęcie obowiązku podatkowego 163
3. Osoba fizyczna – nabywca – podatnik 164
4. Problem opodatkowania nieodpłatnego świadczenia
uzyskanego przez spółkę cywilną, a także
przez osobową spółkę prawa handlowego 167
Art. 6. [Powstanie obowiązku podatkowego] 170
1. Rozumienie pojęć cywilistycznych użytych
w art. 6 u.p.s.d. 172
2. Uwagi co do momentu powstania obowiązku
podatkowego 173
3. Problem powstawania obowiązku podatkowego
w przypadku nabycia pod warunkiem 175
4. Regulacja dotycząca momentu powstania obowiązku
podatkowego jako mechanizm przeciwdziałania
uchylaniu się od opodatkowania 178
Rozdział 3. Podstawa opodatkowania 181
Art. 7. [Podstawa opodatkowania] 181
1. Czysta wartość 182
2. Długi i ciężary 185
3. Mechanizm wyłączenia 191
4. Podstawa opodatkowania przy nabyciu w drodze
nieodpłatnego zniesienia współwłasności 191
Art. 8. [Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych] 192
1. Uwagi ogólne 192
2. Wartość rynkowa 193
3. Obowiązki organu 198
Art. 9. [Opodatkowanie nabycia ponad kwoty wyznaczone
ustawowo] 200
1. Uwagi ogólne 201
2. Nabycie od jednej osoby 202
3. Zróżnicowanie pozycji prawnej nabywcy 204
4. Zasada kumulacji przedmiotowo-podmiotowej 206
5. Regulacja szczególna – nabycie tytułem polecenia 208
Art. 10. (uchylony). 212
Art. 11. [Wliczenie wartości zobowiązania do podstawy
opodatkowania] 212
Art. 12. [Prawo majątkowe polegające na obowiązku świadczeń
powtarzających się] 215
Art. 13. [Wartość świadczeń powtarzających się] 218
Rozdział 4. Wysokość podatku 221
Art. 14. [Zasada dotycząca ustalenia wysokości podatku] 221
1. Wysokość podatku a grupa podatkowa 222
2. Grupa „zerowa” 223
3. I grupa podatkowa 224
4. II grupa podatkowa 228
5. III grupa podatkowa 229
Art. 15. [Obliczenie wysokości podatku] 230
1. Wysokość podatku a grupa podatkowa 231
2. Opodatkowanie nabycia własności w drodze
zasiedzenia 231
3. Opodatkowanie według stawki 20% 231
Art. 16. [Ulga mieszkaniowa] 236
1. Uwagi ogólne 239
2. Przesłanki korzystania z ulgi – uwagi
wprowadzające 241
3. Problem ustalania limitu ulgi 242
4. Kwestia opieki sprawowanej przez osobę zaliczaną
do III grupy podatkowej 243
5. Warunek zamieszkiwania i konsekwencje
jego niespełnienia 244
6. Zachowanie prawa do ulgi mieszkaniowej pomimo
niespełnienia warunku zamieszkiwania 249
Art. 17. [Waloryzacja] 253
1. Podwyższanie kwoty wartości rzeczy i praw
majątkowych 254
2. Wzrost cen towarów nieżywnościowych trwałego
użytku 255
Rozdział 4a. Zeznania podatkowe 259
Art. 17a. [Obowiązek złożenia zeznania podatkowego] 259
1. Uwagi ogólne 260
2. Problem korekty deklaracji (złożonego zeznania
podatkowego) 262
3. Ograniczenie czynnego udziału strony
w postępowaniu podatkowym 265
4. Konsekwencje naruszenia właściwości organu
podatkowego 266
Rozdział 5. Płatnicy 268
Art. 18. [Instytucja płatnika] 268
1. Uwagi ogólne 269
2. Zakres przypadków, w których podatek
jest pobierany przez płatnika 270
3. Obowiązki płatnika 271
Art. 19. [Obowiązki dłużników spadkodawcy oraz innych
osób] 276
1. Uwagi wstępne 277
2. Zakres przedmiotowy regulacji art. 19 ust. 1
i 4 u.p.s.d. 278
3. Zakres podmiotowy obowiązku informacyjnego
z art. 19 ust. 1 i 4 u.p.s.d.  281
4. Obowiązki kontrolne notariuszy w art. 19
ust. 6 u.p.s.d.  282
Rozdział 6. Przepisy przejściowe i końcowe 284
Art. 20. [Przepis derogacyjny] 284
Art. 21. [Wejście w życie ustawy] 286
Wykaz orzecznictwa 287
Wykaz pism urzędowych 293
Literatura 295
Autorzy 299