Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz / Krzysztof Gruszecki

W najnowszym wydaniu komentarza rozbudowano rozważania, które w znaczący sposób ułatwią stosowanie ustawy w praktyce.

 Ponadto rozwinięto kwestie dotyczące tych obszarów ochrony przyrody, które zasadniczo budzą najwięcej wątpliwości, w tym m.in.:
• zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, zgłoszenia zamiaru ich usunięcia, czy odpowiedzialności administracyjnej za naruszenie obowiązujących w tym zakresie reguł;
• nasadzeń kompensacyjnych wykonywanych w miejscach usuwanych drzew lub krzewów;
• ochrony pomników przyrody oraz jej zniesienia, gdy jest to konieczne;
• nakładania na inwestorów ograniczeń mających zapewnić skuteczną ochronę przyrody.

Podmioty korzystające ze środowiska szczegółowo poznają swoje prawa i obowiązki wynikające z ustawy oraz zasady ubiegania się o odpowiednią decyzję administracyjną, dzięki czemu zyskają pewność, że ich działania są zgodne z prawem.

Publikacja będzie też wsparciem dla osób pracujących w organach odpowiedzialnych za ochronę przyrody w ocenie prawidłowości korzystania ze środowiska i w procesie wydawania rozstrzygnięć, będących w zakresie ich kompetencji.

 Książka przeznaczona jest dla radów prawnych, adwokatów, sędziów sądów administracyjnych, pracowników administracji, regionalnych dyrektorów ochrony środowiska. Będzie cennym źródłem wiedzy dla deweloperów oraz prowadzących działalność w zakresie pielęgnacji i konserwacji zieleni, a także pracowników naukowych i studentów.

Wykaz skrótów | str. 17

Wprowadzenie | str. 23

Ustawa z 16.04.2004 r. o ochronie przyrody | str. 31

Rozdział 1. Przepisy ogólne | str. 33
Art. 1. [Zakres ustawy] | str. 33
Art. 2. [Zakres przedmiotowy i cele ochrony przyrody] | str. 33
Art. 3. [Sposób realizacji celów ochrony przyrody] | str. 36
Art. 4. [Obowiązek dbałości o przyrodę] | str. 39
Art. 4a. [Unia Europejska w przepisach ustawy] | str. 45
Art. 5. [Definicje] | str. 46

Rozdział 2. Formy ochrony przyrody | str. 54
Art. 6. [Katalog form ochrony przyrody] | str.  54
Art. 7. [Utworzenie lub powiększenie obszaru parku narodowego lub rezerwatu przyrody jako cel publiczny] | str. 56
Art. 8. [Park narodowy] | str. 63
Art. 8a. [Osobowość prawna parku narodowego. Wykaz parków narodowych] | str. 66
Art. 8b. [Zadania parków narodowych] | str. 67
Art. 8c. [Dyrektor parku narodowego] | str. 71
Art. 8d. [Zadania dyrektora parku narodowego] | str. 77
Art. 8e. [Kompetencje dyrektora parku narodowego] | str. 77
Art. 8f. [Nadanie statutu parkowi narodowemu] | str. 82
Art. 8g. [Gospodarka finansowa parku narodowego] | str. 82
Art. 8h. [Przychody parku narodowego. Zaciąganie kredytów i pożyczek] | str. 84
Art. 9. [Nadzór nad działalnością parków narodowych] | str. 86
Art. 10. [Utworzenie, zmiana granic, likwidacja parku narodowego. Administrowanie nieruchomościami Skarbu Państwa w granicach parku narodowego. Prawo pierwokupu] | str. 88
Art. 10a. [Obowiązkowy przetarg na rozporządzenie nieruchomością] | str. 117
Art. 10b. [Tryb bezprzetargowy] | str. 119
Art. 10c. [Zorganizowanie i przeprowadzenie przetargu] | str. 122
Art. 10d. [Formy przetargu] | str. 122
Art. 10e. [Ogłoszenie o przetargu] | str. 125
Art. 10f. [Organizowanie kolejnych przetargów. Zawarcie umowy w drodze rokowań] | str. 127
Art. 10g. [Rozstrzygnięcie przetargu. Zawarcie umowy] | str. 130
Art. 10h. [Delegacja ustawowa – szczegółowe zasady przeprowadzania przetargów i rokowań] | str. 131
Art. 11. [Otulina parku narodowego. Strefa ochronna zwierząt łownych] | str. 131
Art. 12. [Wstęp do parku narodowego] | str. 138
Art. 13. [Rezerwaty przyrody] | str. 146
Art. 14. [Delegacja ustawowa – typy i podtypy rezerwatów przyrody] | str. 153
Art. 15. [Zakazy obowiązujące na terenie parków narodowych i rezerwatów przyrody] | str. 154
Art. 16. [Parki krajobrazowe] | str. 180
Art. 17. [Zakazy obowiązujące na terenie parków krajobrazowych] | str. 192
Art. 18. [Plany ochrony dla parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych] | str. 211
Art. 19. [Ustanowienie planu ochrony] | str. 213
Art. 20. [Okres obowiązywania i treść planów ochrony] | str. 225
Art. 21. [Delegacja ustawowa – szczegółowe zasady sporządzania projektu planu ochrony] | str. 231
Art. 22. [Projekt zadań ochronnych] | str. 232
Art. 23. [Obszary chronionego krajobrazu] | str. 234
Art. 23a. [Strefy ochrony krajobrazu. Wykaz obiektów o istotnym znaczeniu historycznym i kulturowym] | str. 242
Art. 24. [Zakazy obowiązujące na terenie obszaru chronionego krajobrazu] | str. 246
Art. 24a. [Obiekty budowlane naruszające przepisy planów ochrony i uchwał o ustanowieniu strefy ochrony krajobrazu] | str. 251
Art. 25. [Sieć obszarów Natura 2000] | str. 254
Art. 26. [Delegacja ustawowa – kryteria wyboru obszarów kwalifikujących się jako obszary Natura 2000] | str. 259
Art. 27. [Projekt listy obszarów Natura 2000] | str. 260
Art. 27a. [Wyznaczenie, zmiana granic, likwidacja obszaru specjalnej ochrony ptaków lub specjalnego obszaru ochrony siedlisk. Nadzór nad obszarem Natura 2000] | str. 265
Art. 28. [Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000] | str. 269
Art. 29. [Sporządzenie projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000. Treść planu ochrony] | str. 280
Art. 30. [Plany ochrony dla parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych a plan ochrony dla obszaru Natura 2000] | str. 288
Art. 31. [Ocena realizacji ochrony obszaru Natura 2000] | str. 290
Art. 32. [Nadzór nad obszarami Natura 2000] | str. 291
Art. 33. [Zakazy obowiązujące na obszarach Natura 2000] | str. 295
Art. 34. [Zezwolenie na odstępstwo od zakazów obowiązujących na obszarach Natura 2000] | str. 302
Art. 35. [Kompensacja przyrodnicza] | str. 316
Art. 35a. [Zastąpienie zezwolenia decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach lub uzgodnieniem] | str. 323
Art. 36. [Działalność dozwolona na terenie obszaru Natura 2000] | str. 328
Art. 37. [Nakaz natychmiastowego wstrzymania działań i podjęcia działań naprawczych] | str. 332
Art. 37a. [Działania zapobiegawcze i naprawcze] | str. 338
Art. 37b. [Obowiązek przeprowadzenia badań zanieczyszczenia ziemi i wody] | str. 341
Art. 37c. [Odpowiedzialność solidarna] | str. 342
Art. 37d. [Poinformowanie o zakończeniu działań zapobiegawczych lub naprawczych] | str. 345
Art. 38. [Składanie do Komisji Europejskiej raportów i notyfikacji. Występowanie o opinie] | str. 346
Art. 39. [Koszty związane z wdrożeniem i funkcjonowaniem sieci obszarów Natura 2000] | str. 347
Art. 40. [Pomniki przyrody] | str. 349
Art. 41. [Stanowiska dokumentacyjne] | str. 352
Art. 42. [Użytki ekologiczne] | str. 353
Art. 43. [Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe] | str. 355
Art. 44. [Ustanowienie lub zniesienie pomnika przyrody, stanowiska dokumentacyjnego, użytku ekologicznego lub zespołu przyrodniczo- -krajobrazowego]  | str. 356
Art. 45. [Zakazy związane z pomnikami przyrody, stanowiskami dokumentacyjnymi, użytkami ekologicznymi i zespołami przyrodniczo- -krajobrazowymi]  | str. 368
Art. 45a. [Koordynacja funkcjonowania form ochrony przyrody] | str. 372
Art. 46. [Ochrona gatunkowa] | str. 373
Art. 47. [Ochrona ex situ] | str. 376
Art. 48. [Delegacja ustawowa – gatunki roślin objęte ochroną] | str. 377
Art. 49. [Delegacja ustawowa – gatunki zwierząt objęte ochroną] | str. 378
Art. 50. [Delegacja ustawowa – gatunki grzybów objęte ochroną] | str. 379
Art. 51. [Zakazy związane z objętymi ochroną gatunkami roślin i grzybów] | str. 380
Art. 52. [Zakazy związane z objętymi ochroną gatunkami zwierząt] | str. 388
Art. 52a. [Gospodarka rybacka a ochrona gatunkowa zwierząt] | str. 401
Art. 53. [Wprowadzenie czasowej ochrony gatunków roślin, zwierząt lub grzybów] | str. 403
Art. 54. [Metody zabronione przy chwytaniu lub zabijaniu dziko występujących zwierząt] | str. 404
Art. 55. [Delegacja ustawowa – obrączkowanie ptaków] | str. 406
Art. 56. [Zezwolenia na zbiór roślin lub grzybów oraz pozyskiwanie zwierząt objętych ochroną gatunkową] | str. 407
Art. 56a. [Odstępstwo od zakazów w przypadku bobrów, kormoranów, czapli] | str. 429
Art. 57. [Programy ochrony zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt i grzybów] | str. 437
Art. 58. [Przekazywanie informacji o przypadkowym schwytaniu lub zabiciu zwierząt gatunków objętych ochroną ścisłą oraz wydry] | str. 438
Art. 59. [Inicjowanie i wspieranie badań naukowych] | str. 439
Art. 60. [Ratowanie zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt i grzybów. Strefy ochrony] | str. 440
Art. 60a. [Działania w celu uniknięcia na specjalnych obszarach ochrony pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków] | str.  448
Art. 61. [Organ zarządzający. Wywóz żywych roślin objętych ochroną. Import i eksport żywych zwierząt lub jaj gatunków objętych ochroną] | str. 450
Art. 62. [Koszty utrzymania oraz transportu zatrzymanych roślin lub zwierząt] | str. 464
Art. 63. [Instytucje naukowe zwolnione z obowiązku posiadania zwolnienia na wwóz okazów roślin lub zwierząt]  | str. 465
Art. 64. [Obowiązek zgłoszenia do rejestru posiadania zwierząt objętych ochroną] | str. 469

Rozdział 3. Ogrody botaniczne, ogrody zoologiczne oraz ośrodki rehabilitacji zwierząt | str. 476
Art. 65. [Ochrona ogrodów botanicznych i zoologicznych] | str. 476
Art. 66. [Uwzględnianie ogrodów botanicznych i zoologicznych przy planowaniu przestrzennym] | str. 481
Art. 67. [Utworzenie i prowadzenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego] | str. 486
Art. 68. [Cofnięcie lub zmiana zezwolenia na utworzenie i prowadzenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego] | str. 491
Art. 69. [Obowiązki podmiotów prowadzących ogrody botaniczne lub zoologiczne] | str. 496
Art. 70. [Delegacja ustawowa – warunki hodowli zwierząt w ogrodach zoologicznych] | str. 497
Art. 71. [Zwierzęta hodowane i utrzymywane w ogrodach zoologicznych] | str. 498
Art. 72. [Sprowadzanie i rozmnażanie zwierząt w ogrodach zoologicznych] | str. 499
Art. 73. [Zwierzęta gatunków niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzi] | str. 501
Art. 74. [Przeniesienie do środowiska przyrodniczego roślin lub zwierząt gatunków zagrożonych wyginięciem] | str. 506
Art. 75. [Utworzenie i prowadzenie ośrodka rehabilitacji zwierząt] | str. 510
Art. 76. [Warunki przebywania zwierząt w ośrodku rehabilitacji] | str. 515
Art. 77. [Kontrole ogrodów botanicznych, ogrodów zoologicznych i ośrodków rehabilitacji zwierząt] | str. 516

Rozdział 4. Ochrona terenów zieleni i zadrzewień | str. 522
Art. 78. [Obowiązki rady gminy] | str. 522
Art. 79. (uchylony) | str. 526
Art. 80. (uchylony) | str. 527
Art. 81. [Uznanie terenu za park gminny] | str. 527
Art. 82. (uchylony) | str. 530
Art. 83. [Obowiązek uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów] | str. 530
Art. 83a. [Wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów] | str. 554
Art. 83b. [Wniosek o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu] | str. 563
Art. 83c. [Oględziny przed wydaniem zezwolenia. Obowiązek wykonania nasadzeń zastępczych albo przesadzenia drzewa lub krzewu] | str. 575
Art. 83d. [Treść zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów] | str. 581
Art. 83e. [Odszkodowanie za usunięcie drzewa lub krzewu na wniosek właściciela urządzeń przesyłowych] | str. 599
Art. 83f. [Wyjątki od obowiązku uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów] | str. 605
Art. 84. [Opłata za usunięcie drzew lub krzewów] | str. 651
Art. 85. [Stawki opłat za usunięcie drzew lub krzewów] | str. 665
Art. 86. [Wyłączenie naliczania opłat za usunięcie drzew lub krzewów] | str. 669
Art. 87. [Uiszczenie opłaty za usunięcie drzew lub krzewów. Przedawnienie] | str. 688
Art. 87a. [Wykonywanie prac w obrębie korzeni, pnia lub korony drzewa lub krzewu] | str. 693
Art. 87b. [Stosowanie środków chemicznych na drogach publicznych, ulicach, placach] | str. 702
Art. 88. [Kary pieniężne za uszkodzenie, zniszczenie drzewa lub krzewu oraz za usunięcie drzewa lub krzewu bez zezwolenia] | str. 703
Art. 89. [Wysokość i wymierzenie kary pieniężnej. Przedawnienie] | str. 728
Art. 90. [Wydawanie rozstrzygnięć związanych z usunięciem drzew lub krzewów przez starostę lub marszałka województwa] | str. 738

Rozdział 5. Organy ochrony przyrody | str. 743
Art. 91. [Podmioty pełniące rolę organów ochrony przyrody] | str. 743
Art. 92. [Główny Konserwator Przyrody] | str. 753
Art. 93. (uchylony) | str. 754
Art. 94. [Dyrektor parku narodowego jako organ ochrony przyrody] | str. 754
Art. 95. [Organy opiniodawczo-doradcze w zakresie ochrony przyrody] | str. 755
Art. 96. [Państwowa Rada Ochrony Przyrody] | str. 756
Art. 97. [Regionalna rada ochrony przyrody] | str. 758
Art. 98. [Rada naukowa parku narodowego] | str. 760
Art. 99. [Rada parku krajobrazowego, rada zespołu parków krajobrazowych] | str. 763
Art. 100. [Diety i zwrot kosztów podróży i noclegów przysługujące członkom organów opiniodawczo- -doradczych] | str. 765

Rozdział 6. Służby ochrony przyrody | str. 767
Art. 101–102. (uchylone) | str. 767
Art. 103. [Służba Parku Narodowego] | str. 767
Art. 104. [Uprawnienia pracowników Służby Parku Narodowego] | str. 769
Art. 104a. [Sprzedaż budynków i lokali przez park narodowy] | str. 778
Art. 104b. [Wyłączenie możliwości ubiegania się o ekwiwalent za niewykorzystywanie bezpłatnego mieszkania] | str. 781
Art. 105. [Dyrektor parku krajobrazowego] | str. 781
Art. 106. [Zespoły parków krajobrazowych] | str. 783
Art. 107. [Służba Parku Krajobrazowego] | str. 784

Rozdział 7. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń na obszarach chronionych | str. 789
Art. 108. [Straż Parku] | str. 789
Art. 108a. [Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy] | str. 799
Art. 109. [Używanie środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy Straży Parku] | str. 801
Art. 110. [Broń palna przysługująca funkcjonariuszom Straży Parku i pracownikom Służby Parku] | str. 801
Art. 110a. [Stosowanie przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej] | str. 811

Rozdział 8. Wykonywanie ochrony przyrody | str. 813
Art. 111. [Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej] | str. 813
Art. 112. [Monitoring przyrodniczy różnorodności biologicznej i krajobrazowej] | str. 815
Art. 113. [Centralny rejestr form ochrony przyrody] | str. 816
Art. 114. [Rejestr form ochrony przyrody prowadzony przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska] | str. 817
Art. 115. [Tablice informujące o formach ochrony przyrody] | str. 819
Art. 116. [Miejsca parkingowe na terenie parku narodowego lub rezerwatu przyrody] | str. 821

Rozdział 9. Gospodarowanie zasobami i składnikami przyrody | str. 825
Art. 117. [Reguły gospodarowania zasobami przyrody] | str. 825
Art. 118. [Działania prowadzone na obszarach form ochrony przyrody wymagające zgłoszenia] | str. 828
Art. 118a. [Wydanie decyzji o warunkach prowadzenia działań | str. 835
Art. 118b. [Działania niewymagające zgłoszenia ani wydania decyzji o warunkach ich prowadzenia] | str. 842
Art. 119. [Zakaz wznoszenia obiektów budowlanych utrudniających dostęp do wody] | str. 843
Art. 119a. [Rozmnażanie zwierząt uzyskanych w wyniku krzyżowania. Krzyżowanie zwierząt] | str. 845
Art. 120. [Wprowadzanie gatunków obcych do środowiska przyrodniczego] | str. 848
Art. 121. [Reguły gospodarowania zasobami przyrody nieożywionej] | str. 856
Art. 122. [Odkrycie kopalnych szczątków roślin lub zwierząt] | str. 858
Art. 123. [Kontrola przestrzegania reguł gospodarczego wykorzystania zasobów i składników przyrody] | str. 862
Art. 124. [Zakaz wypalania łąk i pastwisk] | str. 865
Art. 125. [Niszczenie roślin i grzybów, zabijanie zwierząt nieobjętych formami ochrony przyrody] | str. 866

Rozdział 10. Skutki prawne objęcia ochroną | str. 869
Art. 126. [Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez dzikie zwierzęta] | str. 869

Rozdział 11. Przepisy karne | str. 885
Art. 127. [Naruszenie zakazów przewidzianych w ustawie] | str. 885
Art. 127a. [Naruszenie zasad pozyskiwania roślin, grzybów i zwierząt objętych ochroną gatunkową] | str. 890
Art. 128. [Naruszenie ograniczeń w przewozie przez granicę roślin lub zwierząt podlegających ograniczeniom na podstawie prawa UE] | str. 891
Art. 128a. [Naruszenie zakazów w zakresie handlu okazami gatunków podlegających ochronie] | str. 899
Art. 129. [Przepadek przedmiotów, obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego lub zapłaty nawiązki] | str. 900
Art. 130. [Przekazanie organom ochrony przyrody orzeczenia o przepadku okazów gatunków] | str. 908
Art. 131. [Odpowiedzialność za wykroczenia] | str. 910
Art. 131a. [Przepadek zwierząt niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzi] | str. 917
Art. 132. [Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia] | str. 918

Rozdział 12. Zmiany w przepisach obowiązujących | str. 919
Art. 133. [Zmiana ustawy o rybactwie śródlądowym] | str. 919
Art. 134. [Zmiana ustawy o podatkach i opłatach lokalnych] | str. 919
Art. 135. [Zmiana ustawy o lasach] | str. 919
Art. 136. [Zmiana ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa] | str. 920
Art. 137. [Zmiana ustawy – Prawo łowieckie] | str. 920
Art. 138. [Zmiana ustawy o ochronie zwierząt] | str. 920
Art. 139. [Zmiana ustawy o gospodarce nieruchomościami] | str. 920
Art. 140. [Zmiana ustawy o opłacie skarbowej] | str. 920
Art. 141. [Zmiana ustawy – Prawo ochrony środowiska] | str. 920
Art. 142. [Zmiana ustawy – Prawo wodne] | str. 921

Rozdział 13. Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe | str. 922
Art. 143. [Obrączkowanie ptaków] | str. 922
Art. 144. [Dyrektorzy parków narodowych powołani przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 923
Art. 145. [Wojewódzcy konserwatorzy przyrody powołani przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 923
Art. 146. [Wymóg odpowiedniego poziomu wykształcenia funkcjonariuszy Straży Parku] | str. 924
Art. 147. [Umundurowanie pracowników Służb Parków Narodowych i Służb Parków Krajobrazowych] | str. 925
Art. 148. [Prowadzenie działalności przez ogrody botaniczne i ośrodki istniejące przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 925
Art. 149. [Rejestracja zwierząt objętych ochroną] | str. 926
Art. 150. [Posiadanie spreparowanych zwierząt lub ich części] | str. 927
Art. 151. [Ciągłość funkcjonowania Straży Parku, Służby Parku Narodowego i Służby Parku Krajobrazowego] | str. 928
Art. 152. [Ciągłość funkcjonowania opiniodawczych organów ochrony przyrody oraz rad parków krajobrazowych lub rad zespołów parków krajobrazowych]  | str. 928
Art. 153. [Formy ochrony przyrody utworzone przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 929
Art. 154. [Plany ochrony dla parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych sporządzone przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 929
Art. 155. [Parki gminne] | str. 931
Art. 156. [Strefy ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych] | str. 931
Art. 157. [Utrzymanie w mocy aktów wykonawczych] | str. 932
Art. 158. [Sprawy wszczęte przed dniem wejścia w życie ustawy] | str. 933
Art. 159. [Likwidacja Krajowego Zarządu Parków Narodowych] | str. 934
Art. 160. [Wygaśnięcie stosunków pracy pracowników Krajowego Zarządu Parków Narodowych] | str. 935
Art. 161. [Przepis derogacyjny] | str. 936
Art. 162. [Wejście w życie ustawy] | str. 936

Załącznik

Wykaz parków narodowych | str. 937

Bibliografia | str. 939