Tożsamość narracyjna jako warunek autentycznej podmiotowości prawnej / Bartosz Wojciechowski

Książka jest próbą ukazania, dlaczego opowieść o własnym życiu jest ważna dla refleksyjnego samorozpoznania, (re)konfigurowania, (re)konstruowania czy zaakceptowania samego siebie. W przyjętej koncepcji narracji dokonano syntezy różnorodnych i wieloaspektowych doświadczeń czasowych, które otwierają zarówno opowiadającego, jak i słuchającego na pluralistyczny obraz społecznego świata. Na ludzką kondycję składają się bowiem wybory między różnymi działaniami, stylami życia, uczuciami czy wartościami. Ideałem demokratycznego i pluralistycznego społeczeństwa jest akceptacja istnienia wielu sposobów życia, przy czym podejmowane decyzje są determinowane zarówno indywidualnymi preferencjami, jak i kulturowymi uwarunkowaniami, w które wpisana jest jednostka. Dlatego niezwykle ważne jest wsłuchanie się w (auto)narracje osób wykluczonych, dyskryminowanych czy marginalizowanych, dla których poszukiwanie własnej tożsamości jest nie tylko sensem życia, lecz także wiąże się z fundamentalnymi zmianami w ich osobowości i sytuacji prawnej. Tożsamość narracyjna pozwala odkryć i wysłowić samego siebie, zaś owa artykulacja jest doniosła, ponieważ w dalszej perspektywie ułatwia pozostanie wiernym sobie, odnalezienie własnej drogi życia i prawdziwej podmiotowości prawnej, a także otwiera nas na innych.

Wstęp 11

I. Nowoczesne odczytanie tożsamości i prawa do tożsamości 19

1. Wielowymiarowość i wieloznaczność pojęcia tożsamości 19

2. Kryzys tożsamości jako „atrybut” nowoczesności 30

3. Pojęcie i treść prawa do tożsamości 36

II. Narracja i tożsamość narracyjna 43

1. Pojęcie narracji i jej rola w rozumieniu tożsamości jednostki ludzkiej 43

2. Interakcyjna tożsamość narracyjna w poglądach MacIntyre’a, Taylora, Ricoeura i Giddensa 46

2.1. Cnota i tradycja jako źródła podmiotowości narracyjnej Alasdaira MacIntyre’a 46

2.2. Charlesa Taylora ideał autentyczności człowieka 52

2.3. Tekst literacki jako podstawa interpretacji sensu opowieści o życiu u Paula Ricoeura 59

2.4. Narracja jako atrybut nowoczesnego ujmowania tożsamości przez Anthony’ego Giddensa 66

3. Refleksyjność i kreacyjność podmiotowości narracyjnej 71

4. Opowieść o własnym życiu jako element jedności narracyjnej formy 75

III. Studium przypadku opowieści o własnym życiu 83

1. Kairos – moment obudzenia podmiotowej refleksji i procesu autokreacji 83

2. Sprawy sądowe osób LGBTQ+ jako moment kairotyczny dla tożsamości jednostki 91

3. Wybór stylu życia jako wyraz dążenia do autokreowania tożsamości narracyjnej 102

IV. Autentyczna podmiotowość prawna człowieka w ujęciu narracyjnym 115

1. Człowiek narracyjny a refleksyjne prawo 115

2. Uznanie prawne a tożsamość każdego podmiotu 120

3. Tożsamość narracyjna jako kategoria identyfikująca podmiotowość prawną człowieka 126

4. Prawo jako środek ochrony szczerej opowieści o własnym życiu 133

5. Odkrywanie odpowiedzialnej podmiotowości prawnej jako kontinuum własnej narracji i historii wspólnoty 137

Podsumowanie 153

Podziękowania 167

Bibliografia 169