Przedawnienie roszczeń związanych z wywłaszczaniem nieruchomości / Elżbieta Lemańska

W monografii omówiono problematykę przedawnienia roszczeń związanych z wywłaszczaniem nieruchomości - od wielu lat wyjątkowo sporną z uwagi na brak jednoznacznych rozwiązań normatywnych. Autorka podjęła próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy w obowiązującym w Polsce porządku prawnym można obronić tezę o przedawnieniu roszczenia odszkodowawczego z tytułu wywłaszczenia, a także czy ulega przedawnieniu roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości.

Zaletą książki jest wykorzystanie bogatego dorobku orzecznictwa sądów administracyjnych oraz systemowe ujęcie zagadnienia, cenne z uwagi na jego interdyscyplinarność.

Adresaci:
Publikacja polecana jest w szczególności osobom zajmującym się w praktyce problematyką wywłaszczeniowo-odszkodowawczą, tj. pracownikom administracji rządowej i samorządowej, sędziom, adwokatom i radcom prawnym oraz osobom uczestniczącym w procesie stanowienia prawa wywłaszczeniowego. Zawarte w pracy rozważania będą również przydatne pracownikom naukowym oraz studentom prawa i administracji.



Wykaz skrótów 9
Wstęp 13
Rozdział 1 Przedawnienie roszczeń w instytucji wywłaszczenia nieruchomości w II Rzeczypospolitej Polskiej 19
1. Prawo do odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości w polskich przepisach konstytucyjnych okresu międzywojennego 19
2. Charakter prawny roszczeń w instytucji wywłaszczenia nieruchomości w przepisach dzielnicowych 23
2.1. Roszczenia odszkodowawcze 23
2.2. Prawo odkupu, prawo pierwokupu wywłaszczonej nieruchomości 27
3. Charakter prawny roszczeń w instytucji wywłaszczenia nieruchomości w przepisach uchwalonych przez polskiego prawodawcę w okresie międzywojennym 28
3.1. Roszczenia odszkodowawcze 28
3.2. Prawo odkupu, prawo pierwokupu wywłaszczonej nieruchomości 37
4. Charakter prawny roszczenia o wynagrodzenie za nieruchomość przejętą na cele reformy rolnej 39
5. Skutki upływu czasu dla roszczeń w instytucji wywłaszczenia nieruchomości w okresie międzywojennym 43
6. Wnioski 53
Rozdział 2 Przedawnienie roszczeń w instytucji wywłaszczenia nieruchomości w Polsce Ludowej i w III Rzeczypospolitej Polskiej do 1997 r. 55
1. Uwagi ogólne 55
2. Charakter prawny i przedawnienie roszczeń w instytucji wywłaszczenia nieruchomości w latach 1945-1958 56
3. Charakter prawny i przedawnienie roszczeń w instytucji wywłaszczenia nieruchomości w latach 1958-1985 66
3.1. Roszczenia odszkodowawcze 66
3.2. Roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości 82
4. Charakter prawny i przedawnienie roszczeń w instytucji wywłaszczenia nieruchomości w latach 1985-1997 85
4.1. Roszczenia odszkodowawcze 85
4.2. Roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości 94
5. Wnioski 97
Rozdział 3 Charakter prawny roszczenia o odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości 101
1. Odpowiedzialność odszkodowawcza za wywłaszczenie nieruchomości w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. 101
2. Charakter prawny odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości 106
2.1. Spór o charakter prawny odszkodowań za szkody legalne z uwzględnieniem roszczenia o odszkodowanie za wywłaszczenie 106
2.2. Konstrukcja prawna roszczenia o odszkodowanie za wywłaszczenie w ustawie o gospodarce nieruchomościami 129
2.3. Natura prawna roszczenia odszkodowawczego z tytułu wywłaszczenia na tle konkretnych rozwiązań ustawy o gospodarce nieruchomościami 138
3. Wnioski 153
Rozdział 4 Przedawnienie roszczenia o odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości 157
1. Instytucja przedawnienia w polskim prawie publicznym i prywatnym (uwagi ogólne) 157
2. Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych z tytułu działań legalnych innych niż wywłaszczenie nieruchomości 168
3. Usprawiedliwienie przedawnienia roszczenia odszkodowawczego z tytułu wywłaszczenia nieruchomości 181
3.1. Uwagi ogólne 181
3.2. Realizacja funkcji przedawnienia w koncepcji o przedawnieniu roszczenia odszkodowawczego z tytułu wywłaszczenia 192
3.3. Przedawnienie roszczenia odszkodowawczego z tytułu wywłaszczenia w kontekście konstytucyjnym 199
4. Prawo do odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości jako prawo podmiotowe i jako roszczenie 207
5. Przedawnienie roszczenia o odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości - w okresie po decyzyjnym ustaleniu odszkodowania 213
6. Dopuszczalność przedawnienia roszczenia o odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości w okresie między powstaniem szkody a ustaleniem odszkodowania 228
6.1. Uwagi ogólne 228
6.2. Roszczenie odszkodowawcze w znaczeniu materialnoprawnym w okresie między powstaniem szkody a ustaleniem odszkodowania 231
6.3. Roszczenie odszkodowawcze w znaczeniu procesowoprawnym w okresie między powstaniem szkody a ustaleniem odszkodowania 236
6.4. Znaczenie regulacji art. 129 ust. 5 pkt 3 u.g.n. dla przedawnienia roszczenia odszkodowawczego z tytułu wywłaszczenia 252
6.5. Ocena dopuszczalności przedawnienia roszczenia odszkodowawczego w okresie między powstaniem szkody a ustaleniem odszkodowania (de lege lata i de lege ferenda) 257
7. Wnioski 267
Rozdział 5 Ocena dopuszczalności przedawnienia roszczenia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości 274
1. Charakter prawny roszczenia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości 274
1.1. Żądanie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości jako roszczenie cywilnoprawne 274
1.2. Żądanie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości (prawo rzeczowe czy prawo obligacyjne) 280
2. Ograniczenie w czasie dochodzenia roszczenia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości w warunkach de lege lata 288
2.1. Charakterystyka terminu z art. 136 ust. 5 u.g.n. 288
2.2. Zbędność nieruchomości na cel wywłaszczenia a powstanie roszczenia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości 291
2.3. Przesłanki wykluczające przedawnienie roszczenia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości 295
3. Realizacja orzeczenia w przedmiocie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości 307
4. Wnioski 313
Zakończenie 317
Wykaz aktów prawnych 329
Wykaz orzeczeń 335
Wykaz literatury 341