Przedawnienie roszczeń deliktowych / Przemysław Sobolewski, Michał Warciński

Stan prawny na 9.05.2007 r.

Książka stanowi pierwsze monograficzne opracowanie problematyki przedawnienia roszczeń z czynów niedozwolonych. W szczególności omówione zostały ważkie praktycznie zagadnienia początku biegu przedawnienia (a tempore facti i a tempore scientiae), możliwości przeciwstawienia zarzutowi przedawnienia zarzutu nadużycia prawa podmiotowego oraz środków prawnych umożliwiających kompensację szkody ujawnionej po prawomocnym zakończeniu postępowania sądowego.
Szczególna uwaga została zwrócona na konstytucyjne uwarunkowania przedawnienia roszczeń z czynów niedozwolonych, m.in. wpływ wyroku TK z dnia 1 września 2006 r. na inne niż art. 442 k.c. przepisy dotyczące przedawnienia roszczeń deliktowych, pojęcie szkody na osobie oraz szczególne zasady przedawnienia roszczeń o naprawienie takiej szkody.
Publikacja uwzględnia nowelizację kodeksu cywilnego z dnia 16 lutego 2007 r., wprowadzającą art. 4421 k.c. Analizie poddane zostały także przepisy intertemporalne towarzyszące wspomnianej nowelizacji. Szeroko omówiony został dotychczasowy dorobek nauki i orzecznictwa w zakresie przedawnienia roszczeń deliktowych.

Książka dostępna także w wersji elektronicznej. Kliknij i sprawdź --->

Przedawnienie roszczeń deliktowych
Wykaz skrótów 9

Wprowadzenie ( Prof. dr hab. Marek Safian ) 11

Rozdział I
Przedawnienie roszczeń deliktowych w systematyce prawa cywilnego i jego ewolucja w perspektywie historycznej ( P. Sobolewski ) 13
1.1. Przedawnienie roszczeń deliktowych w systematyce prawa cywilnego 13
1.2. Przedawnienie roszczeń deliktowych w perspektywie historycznej 16
1.2.1. Dwudziestolecie międzywojenne 16
1.2.2. Lata 1945-1990 17
1.2.3. Okres po 1990 roku 21
1.2.4. Nowelizacja 23
1.3. Przedawnienie roszczeń deliktowych w obcych systemach prawnych 25

Rozdział II
Ratio legis przedawnienia roszczeń deliktowych ( P. Sobolewski ) 26
2.1. Uwagi ogólne 26
2.2. Stabilizacja stosunków prawnych 27
2.3. Funkcja dyscyplinująca 30
2.4. Trudności dowodowe 31
2.5. Podsumowanie 31

Rozdział III
Mechanizm przedawnienia roszczeń deliktowych ( M. Warciński ) 33
3.1. Uwagi ogólne 33
3.2. Pojęcie roszczenia 33
3.3. Przesłanki powstania roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej deliktem 35
3.3.1. Uwagi ogólne 35
3.2.2. Pojęcie szkody 36
3.3.3. Pojęcie czynu niedozwolonego 37
3.3.4. Związek przyczynowo-skutkowy 37
3.4. Przedawnienie roszczenia - zasady ogólne 39
3.4.1. Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia 39
3.4.1.1. Pojęcie wymagalności roszczenia 39
3.4.1.2. Wymagalność a początek biegu terminu przedawnienia roszczenia 41
3.4.2. Skutek przedawnienia roszczenia 41
3.4.3. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia roszczenia 43
3.4.4. Niedopuszczalność zmiany ustawowego terminu przedawnienia roszczenia 46
3.5. Przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej deliktem-koncepcje 46
3.5.1. Uwagi ogólne 46
3.5.2. Początkiem biegu terminu przedawnienia chwila zajścia zdarzenia wyrządzającego szkodę 48
3.5.3. Początkiem biegu terminu przedawnienia jest chwila powstania szkody 51

Rozdział IV
Zasada podzielności roszczenia o naprawienie szkody i jej konsekwencje ( P. Sobolewski ) 62
4.1. Szkody obecne i przyszłe 62
4.2. Powaga rzeczy osądzonej a dopuszczalność rozdrabniania roszczeń 64
4.3. Przedawnienie roszczeń o naprawienie nowej szkody 65

Rozdział V
Nadużycie zarzutu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej deliktem ( M. Warciński ) 69
5.1. Uwagi ogólne 69
5.2. Pojęcie prawa podmiotowego 71
5.3. Zarzut przedawnienia roszczenia jako prawo podmiotowe 72
5.4. Nadużycie prawa podmiotowego - uwagi ogólne 73
5.4.1. Pojęcie nadużycia prawa podmiotowego 73
5.4.2. Dopuszczalność podniesienia zarzutu nadużycia prawa podmiotowego 74
5.5. Nadużycie zarzutu przedawnienia roszczenia 75

Rozdział VI
Konstytucyjne uwarunkowania przedawnienia roszczeń z czynów niedozwolonych ( P. Sobolewski ) 84
6.1. Uwagi wprowadzające 84
6.2. Konstytucyjność przedawnienia a zarzut nadużycia prawa 86
6.3. Szkoda na osobie a szkoda na mieniu 88
6.3.1. Pojęcie szkody na osobie 88
6.3.2. Zasadność odmiennego traktowania obowiązku naprawienia szkody na osobie 92
6.4. Zasady przedawnienia roszczeń deliktowych w zależności od statusu podmiotu odpowiedzialnego 96
6.5. Szkoda spowodowana przez produkt niebezpieczny 98
6.5.1. Reżim odpowiedzialności za produkt niebezpieczny jako implementacja dyrektywy 374/85 EWG 98
6.5.2. Warianty interpretacyjne 100

Rozdział VII
Zagadnienia intertemporalne ( P. Sobolewski ) 103
7.1. Uwagi wstępne 103
7.2. Zasada bezpośredniego skutku nowego prawa 104
7.3. Postępowania prawomocnie zakończone 106
7.4. Roszczenia nieprzedawnione 108
7.4.1. Chwila przedawnienia roszczenia 108
7.4.2. Renta 111
7.5. Roszczenia przedawnione według dawnych zasad 114
7.6. Okres po wejściu w życie art. 4421 k.c 116

Rozdział VIII
Postulaty de lege ferenda ( P. Sobolewski i M. Warciński ) 119

Załączniki 122
I. Uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej z dnia 17 lutego 2006 r. (fragmenty) 122
II. Wyrok TK z dnia l września 2006 r. (fragmenty) 132
III. Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 80, poz 538) - nowelizacja zakresie przedawnienia 156

Bibliografia 158

Orzecznictwo 165