Prawo ochrony klimatu w kontekście praw człowieka / Marcin Stoczkiewicz

W publikacji zawarto omówienie roli praw człowieka w międzynarodowym i unijnym prawie ochrony klimatu. Książka pozwala dogłębnie poznać regulacje klimatyczne, które współcześnie wpływają na:
• prowadzenie działalności gospodarczej,
• przeprowadzanie transformacji energetycznej,
• planowanie wydatkowania środków z funduszy Unii Europejskiej (w szczególności z Funduszu Odbudowy, Funduszy Spójności oraz Funduszu Sprawiedliwej Transformacji Energetycznej).

W opracowaniu przedstawiono m.in.:
• międzynarodowe prawo ochrony klimatu (Konwencja ramowa, Protokół z Kioto, Porozumienie paryskie),
• uwarunkowania traktatowe europejskiego prawa ochrony klimatu oraz relacje między prawem Unii Europejskiej a prawem państw członkowskich,
• rozwój europejskiego prawa ochrony klimatu (tzw. pierwszy pakiet klimatyczno-energetyczny, nowe prawo klimatyczne Unii Europejskiej przyjęte w ramach tzw. Europejskiego Zielonego Ładu),
• współczesne typy instrumentów prawnych w ramach prawa ochrony klimatu.

Autor udziela odpowiedzi na pytanie o rolę praw człowieka w prawie ochrony klimatu, poprzez analizę prawa do życia, prawa do środowiska i koncepcji prawa do stabilnego klimatu, prezentując m.in. największe spory sądowe dotyczące tych zagadnień.

Książka jest przeznaczona dla osób i instytucji zainteresowanych prawną problematyką ochrony klimatu, w tym szczególnie dla pracowników naukowych, adwokatów, radców prawnych, sędziów, prokuratorów, doradców podatkowych, pracowników administracji rządowej (Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ministerstwa zaangażowane w programowanie i wydatkowanie funduszy Unii Europejskiej) oraz samorządowej (samorząd wojewódzki, w szczególności jednostki zaangażowane w programowanie i wydatkowanie funduszy unijnych). Zainteresuje również ekonomistów i księgowych, menedżerów i przedsię[1]biorców sektora energetycznego oraz innych sektorów energochłonnych.

Wykaz skrótów | str. 11

Rozdział I. Zagadnienia wstępne | str. 19
1. Prawo ochrony klimatu. Uwagi wstępne | str. 19
2. Zmiany klimatu | str. 34
3. Wpływ zmian klimatu na korzystanie z praw człowieka | str. 37
4. Działania i zaniechania państw w dziedzinie klimatu a korzystanie z praw człowieka | str. 48
5. Uzasadnienie celu badań. Struktura i zakres pracy | str. 53

Część I. PRAWO OCHRONY KLIMATU

Rozdział II. Międzynarodowe prawo ochrony klimatu | str. 71
1. Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu | str. 71
2. Protokół z Kioto | str. 81
3. Porozumienie paryskie | str. 85
4. Wielopoziomowość i multicentryczność międzynarodowego prawa ochrony klimatu | str. 97
5. Podsumowanie | str. 101

Rozdział III. Prawo ochrony klimatu Unii Europejskiej | str. 105
1. Wprowadzenie | str. 105
2. Początki prawa ochrony klimatu Unii Europejskiej | str. 106
3. Era protokołu z Kioto w europejskim prawie ochrony klimatu | str. 110
4. Pierwszy pakiet klimatyczno-energetyczny. Prawo ochrony klimatu UE do 2020 r. | str. 114
5. Prawo ochrony klimatu Unii Europejskiej w kontekście porozumienia paryskiego | str. 126
6. Europejski Zielony Ład – nowe prawo klimatyczne Unii Europejskiej | str. 144
7. Relacje między prawem ochrony klimatu UE i państw członkowskich | str. 155
8. Podsumowanie | str. 167

Rozdział IV. Instrumenty prawa ochrony klimatu | str. 171
1. Wprowadzenie | str. 171
2. Typologia instrumentów prawa ochrony klimatu | str. 171
3. Instrumenty nakazowo-kontrolne | str. 174
4. Instrumenty prawno-ekonomiczne | str. 185
5. Luka w instrumentarium prawa ochrony klimatu | str. 198
6. Podsumowanie | str. 200

Część II. ZNACZENIE PRAW CZŁOWIEKA W PRAWIE OCHRONY KLIMATU

Rozdział V. Prawo ochrony klimatu a prawa człowieka | str. 205
1. Konwencja ramowa a prawa człowieka | str. 205
2. Porozumienie paryskie a prawa człowieka | str. 208
3. Znaczenie konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów | str. 215
4. Prawa człowieka w klimatycznych sporach sądowych | str. 219
5. Podsumowanie | str. 227

Rozdział VI. Prawo do życia a ochrona klimatu | str. 229
1. Źródła uprawnień | str. 229
2. Zakres uprawnień | str. 235
3. Prawo do życia w kontekście naruszeń związanych z wpływem na środowisko w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka | str. 240
4. Prawo do życia w kontekście naruszeń związanych ze zmianami klimatu przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej | str. 258
5. Prawo do życia w kontekście naruszeń związanych ze zmianami klimatu w orzecznictwie sądów krajowych. Uwagi wstępne | str. 263
6. Sprawa Leghari p. Pakistanowi | str. 267
7. Sprawa Urgenda p. Niderlandom | str. 270
8. Sprawa Neubauer i inni p. ustawie o ochronie klimatu | str. 295
9. Podsumowanie | str. 304

Rozdział VII. Prawo do środowiska a ochrona klimatu | str. 309
1. Źródła uprawnień. Uwagi wstępne | str. 309
2. Prawo do środowiska w aktach o charakterze soft law | str. 311
3. Prawo do środowiska w globalnych umowach międzynarodowych | str. 315
4. Prawo do środowiska w regionalnych umowach międzynarodowych | str. 316
5. Źródła uprawnień. Podsumowanie | str. 322
6. Zakres uprawnień a konstytucjonalizacja prawa do środowiska | str. 325
7. Znaczenie prawa do środowiska w prawnej ochronie klimatu | str. 333
8. Prawo do ochrony życia prywatnego i rodzinnego w kontekście naruszeń związanych z wpływem na środowisko w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka | str. 335
9. Prawo do środowiska w kontekście naruszeń związanych z wpływem na klimat w orzecznictwie sądów krajowych | str. 355
10. Prawo do korzystania z wartości środowiska naturalnego w orzecznictwie sądów polskich | str. 362
11. Sprawy Friends of the Irish Environment p. Irlandii | str. 369
12. Podsumowanie | str. 375

Rozdział VIII. Koncepcja prawa do bezpiecznego klimatu | str. 381
1. Uwagi wstępne | str. 381
2. Konceptualizacja prawa do bezpiecznego klimatu | str. 382
3. Jurydyzacja prawa do bezpiecznego klimatu | str. 387
4. Sprawa Juliana p. Stanom Zjednoczonym | str. 388
5. Sprawa Association Notre Affaire à Tous p. Ministrowi Transformacji Ekologicznej Francji | str. 406
6. Postulat pozytywizacji prawa do bezpiecznego klimatu | str. 407
7. Podsumowanie | str. 411

Zakończenie | str. 415

Bibliografia | str. 433

Wykaz orzecznictwa | str. 465