Prawo o prokuraturze. Komentarz / Piotr Turek

Komentarz zawiera szczegółową analizę przepisów ustawy – Prawo o prokuraturze z uwzględnieniem standardów międzynarodowych i norm konstytucyjnych, a także analogicznych uregulowań dotyczących ustroju sądów i statusu sędziów w Polsce oraz ustroju prokuratury i statusu prokuratorów we Francji (skąd instytucja prokuratury się wywodzi i gdzie przybrała formę uważaną za klasyczną).

Odwołując się do orzecznictwa i doktryny, a także przedstawiając własne poglądy, autor omawia pojęcia ogólne, takie jak niezależność, bezstronność i godność prokuratora. Wyczerpująco wyjaśnia także kwestie szczegółowe, np. przeniesienie prokuratora na inne miejsce służbowe czy wyrażenie zgody na zamieszkiwanie przez niego poza miejscowością będącą siedzibą prokuratury.

Autor prezentuje też uwagi krytyczne do Prawa o prokuraturze z punktu widzenia ochrony podstawowych praw i wolności oraz zasad prawidłowej legislacji, a także formułuje postulaty zmian ustawodawczych.

Książka jest przeznaczona dla prokuratorów, pracowników prokuratury i aplikantów prokuratorskich. Zainteresuje ona również pracowników naukowych, studentów prawa, a także adwokatów i radców prawnych świadczących pomoc prawną dla prokuratorów.

Wykaz skrótów  .............................................................................. 17

Wstęp  ............................................................................................. 27

USTAWA z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze ....... 35

DZIAŁ I. Przepisy ogólne ................................................................. 37

Art.  1. [Definicja prokuratury] .............................................. 37

Art.  2. [Zadania prokuratury] ............................................... 50

Art.  3. [Szczegółowe zadania wykonywane przez prokuraturę; prokuratorzy do spraw wojskowych] ... 58

Art.  4. [Czynności obowiązkowo podejmowane przez prokuratorów] .......................................................... 68

Art.  5. [Prawo uczestnictwa w postępowaniach] ................. 70

Art.  6. [Obowiązek zachowania bezstronności i równego traktowania] ............................................................. 72

Art.  7. [Niezależność prokuratora; polecenia służbowe; zwrócenie uwagi; wytknięcie uchybienia; wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec prokuratora] ............................................................. 76

Art.  8. [Uprawnienie prokuratora przełożonego do zmiany lub uchylenia decyzji prokuratora podległego] ......... 89

Art.  9. [Powierzenie prokuratorom podległym wykonywania czynności prokuratora przełożonego; wykonywanie czynności prokuratorów podległych przez prokuratora przełożonego] ............................. 92

Art.  10. [Obowiązek udzielania prokuratorom pomocy w realizacji ich zadań] ............................................... 95

Art.  11. [Informacja o zakresie stosowania kontroli i utrwalania rozmów oraz kontroli operacyjnej] ........ 97

Art.  12. [Przekazywanie informacji organom władzy publicznej i mediom] ................................................ 100

Art.  12a. [Przyznanie Skarbowi Państwa uprawnień do programów komputerowych obsługujących prokuratorskie systemy informatyczne] .................... 103

Art.  12b. [Wynagrodzenie za uprawnienia do programu komputerowego przyznane Skarbowi Państwa] ....... 106

DZIAŁ II. Organizacja prokuratury .................................................. 108

Rozdział 1. Organy i struktura organizacyjna prokuratury ................ 108

Art.  13. [Prokurator Generalny] ............................................. 108

Art.  14. [Powołanie i odwołanie Prokuratora Krajowego oraz pozostałych zastępców Prokuratora Generalnego] ... 113

Art.  15. [Powołanie i odwołanie prokuratora regionalnego, okręgowego i rejonowego; zastępcy prokuratorów do spraw wojskowych] ............................................. 115

Art.  16. [Powszechne jednostki organizacyjne prokuratury] ............................................................. 118

Art.  17. [Zadania Prokuratury Krajowej] ................................. 120

Art.  18. [Prokurator Krajowy] ................................................. 121

Art.  19. [Departamenty i biura Prokuratury Krajowej] ............ 123

Art.  20. [Wydziały Zamiejscowe Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej] ............................................... 128

Art.  21. [Naczelnik Wydziału Zamiejscowego Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej] ............................................... 129

Art.  22. [Prokuratury regionalne] ........................................... 130

Art.  23. [Prokuratury okręgowe] ............................................ 135

Art.  24. [Prokuratury rejonowe] ............................................. 138

Art.  25. [Wydziały, działy i sekcje w prokuraturach] .............. 141

Art.  26. [Dyrektorzy, naczelnicy i kierownicy] ........................ 141

Art.  27. [Prokuratorzy w komórkach organizacyjnych do spraw wojskowych] .................................................. 142

Art.  28. [Jednostki organizacyjne prokuratury wyższego stopnia] .................................................................... 143

Art.  29. [Nadzór instancyjny i nadzór służbowy] .................... 146

Art.  30. [Wizytacja jednostki organizacyjnej prokuratury] ...... 151

Art.  31. [Prokuratorzy bezpośrednio przełożeni i zwierzchnicy służbowi] ........................................... 154

Art.  32. [Obciążenie prokuratorów obowiązkami służbowymi] ............................................................. 158

Art.  33. [Prokurator nadrzędny] ............................................. 159

Art.  34. [Prawo wydawania poleceń służbowych] .................. 161

Art.  35. [Delegacja ustawowa – tworzenie i znoszenie jednostek prokuratury] ............................................. 162

Art.  36. [Delegacja ustawowa – regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury] ................................... 166

Art.  37. [Określenie struktury organizacyjnej jednostki prokuratury i podziału obowiązków służbowych] ..... 171

Art.  38. [Korzystanie z pomocy doradców] ............................ 172

Art.  39. [Rzecznik prasowy prokuratury] ................................ 173

Art.  40. [Środki zapewniające bezpieczeństwo w budynkach prokuratury] ............................................................. 175

Art.  41. [Pojazdy prokuratury i Ministerstwa Sprawiedliwości jako pojazdy uprzywilejowane] ................................. 176

Rozdział 2. Krajowa Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym ...................................................................................... 177

Art.  42. [Skład Krajowej Rady Prokuratorów] ......................... 177

Art.  43. [Kompetencje Krajowej Rady Prokuratorów] ............. 181

Rozdział 3. Samorząd prokuratorski ................................................. 185

Art.  44. [Zebranie prokuratorów Prokuratury Krajowej] ......... 187

Art.  45. [Zadania zebrania prokuratorów Prokuratury Krajowej] .................................................................. 188

Art.  46. [Zgromadzenie prokuratorów] .................................. 189

Art.  47. [Zadania zgromadzenia prokuratorów] ..................... 191

Art.  48. [Kolegium prokuratury regionalnej] .......................... 193

Art.  49. [Zadania kolegium prokuratury regionalnej] ............. 194

Art.  50. [Kolegium prokuratury okręgowej] ........................... 195

Art.  51. [Zadania kolegium prokuratury okręgowej] .............. 197

Art.  52. [Regulaminy] ............................................................. 199

Rozdział 4. Finansowanie działalności prokuratury ........................... 199

Art.  53. [Dochody i wydatki prokuratury w budżecie państwa; dysponent części budżetowej] ................... 201

Art.  53a. [Sumy depozytowe i rachunki depozytowe] ............. 202

Art.  54. [Wydatki na szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr prokuratury] ...................................................... 204

Art.  55. [Działalność prokuratury finansowana ze środków budżetowych przeznaczonych na finansowanie potrzeb obronnych RP] ............................................. 205

DZIAŁ III. Działalność prokuratury ................................................. 207

Rozdział 1. Postępowanie przygotowawcze ..................................... 207

Art.  56. [Zadania prokuratora w ramach postępowania przygotowawczego] ................................................. 210

Art.  57. [Nadzór nad postępowaniem przygotowawczym] .... 215

Art.  58. [Wystąpienie prokuratora w sprawie okoliczności sprzyjających popełnianiu przestępstw lub utrudniających ich ujawnianie] ................................. 217

Art.  59. [Przesłanie sprawy właściwemu organowi w razie umorzenia lub odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego] ................................................. 219

Art.  60. [Wytyczne Prokuratora Generalnego; składanie informacji o działalności organów w zakresie postępowania przygotowawczego] .......................... 221

Art.  61. [Wystąpienia do organów administracji publicznej w celu usprawnienia działalności w zakresie postępowania przygotowawczego] .......................... 224

Art.  62. [Wytyczne i wystąpienia w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych] ............................ 225

Art.  63. [Jednostki prokuratury prowadzące lub nadzorujące postępowanie przygotowawcze; powołanie zespołu prokuratorów] .......................................................... 226

Rozdział 2. Udział prokuratora w postępowaniu sądowym i w innych postępowaniach .............................................................. 229

Art.  64. [Wykonywanie czynności oskarżyciela publicznego; cofnięcie aktu oskarżenia] ......................................... 231

Art.  65. [Wnioski w przedmiocie ułaskawienia] ..................... 232

Art.  66. [Wnoszenie środków odwoławczych i środków zaskarżenia] .............................................................. 233

Art.  67. [Udział prokuratora w postępowaniach – odesłanie do innych ustaw] ...................................................... 233

Art.  68. [Podpis elektroniczny prokuratora] ........................... 238

Art.  69. [Uprawnienia prokuratora w zakresie żądania dostępu do dokumentów, przesłuchiwania świadków, dokonywania oględzin] ........................... 239

Art.  70. [Działania prokuratora w razie niezgodności z prawem aktów organów samorządu terytorialnego lub wojewody] ................................... 242

Rozdział 3. Współdziałanie w zwalczaniu i zapobieganiu przestępczości .................................................................................. 244

Art.  71. [Wniosek o podjęcie odpowiednich działań przez właściwe organy] ...................................................... 244

Art.  72. [Informacja o stanie przestępczości i jej zwalczaniu] ............................................................... 245

Rozdział 4. Nadzór nad wykonywaniem decyzji o pozbawieniu wolności ........................................................................................... 246

Art.  73. [Nadzór nad wykonywaniem decyzji o pozbawieniu wolności] .................................................................. 246

DZIAŁ IV. Prokuratorzy ................................................................... 249

Rozdział 1. Powołanie i odwołanie prokuratora ................................ 249

Art.  74. [Organ powołujący na stanowisko prokuratorskie; opinia kolegium prokuratury o kandydacie] .............. 250

Art.  75. [Warunki powołania na stanowisko prokuratora] ..... 252

Art.  76. [Warunki powołania na stanowisko prokuratora Prokuratury Krajowej, prokuratury regionalnej i prokuratury okręgowej] .......................................... 257

Art.  77. [Informacje i zaświadczenia przedstawiane przez kandydata na stanowisko prokuratorskie] ................ 259

Art.  78. [Informacje o kandydacie do objęcia stanowiska prokuratorskiego uzyskane od Policji] ....................... 260

Art.  79. [Przydzielanie stanowisk prokuratorskich i asesorskich jednostkom prokuratury] ...................... 261

Art.  80. [Tryby powołania na stanowisko prokuratorskie] ...... 262

Art.  81. [Zgłoszenie kandydatury w procedurze konkursowej] ............................................................ 264

Art.  82. [Czynności podejmowane przez prokuratora okręgowego w ramach procedury konkursowej] ...... 264

Art.  83. [Wykazy prowadzonych spraw, przygotowanych aktów notarialnych lub dorobku naukowego przedstawiane przez kandydatów na wolne stanowisko prokuratorskie] ....................................... 265

Art.  84. [Ocena kwalifikacji na wolne stanowisko prokuratorskie; zgłaszanie uwag] ............................. 268

Art.  85. [Ocena kwalifikacji kandydata zajmującego stanowisko asesora prokuratury] .............................. 270

Art.  86. [Ocena kwalifikacji kandydata zajmującego stanowisko sędziego lub asesora sądowego] ............ 271

Art.  87. [Ocena kwalifikacji kandydata zajmującego stanowisko sędziego lub asesora sądowego] ............ 271

Art.  88. [Ocena kwalifikacji kandydata wykonującego zawód adwokata, radcy prawnego, notariusza albo zajmującego stanowisko starszego radcy lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa] .................. 272

Art.  89. [Ocena kandydata zajmującego stanowisko prezesa lub wiceprezesa Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa] ................................................................... 274

Art.  90. [Ocena predyspozycji osobowościowych kandydata do zawodu prokuratora] ........................................... 275

Art.  91. [Nawiązanie stosunku służbowego prokuratora; zgłoszenie się w celu objęcia stanowiska] ................. 276

Art.  92. [Złożenie ślubowania] ............................................... 278

Art.  93. [Odwołanie prokuratora] .......................................... 280

Art.  94. [Przeniesienie prokuratora na inne miejsce służbowe] ................................................................. 283

Art.  95. [Zakres uprawnień w razie przeniesienia na inne miejsce służbowe] ..................................................... 286

Rozdział 2. Obowiązki i prawa prokuratorów ................................... 287

Art.  96. [Podstawowe obowiązki prokuratora] ...................... 287

Art.  97. [Zakaz prowadzenia działalności politycznej] ............ 295

Art.  98. [Obowiązek podnoszenia kwalifikacji zawodowych] ........................................................... 298

Art.  99. [Czas pracy prokuratora] ........................................... 299

Art.  100. [Legitymacja służbowa] ............................................ 300

Art.  101. [Sprawy o roszczenia ze stosunku służbowego] ........ 301

Art.  102. [Obowiązek zachowania tajemnicy] .......................... 303

Art.  103. [Podejmowanie dodatkowego zatrudnienia] ............ 304

Art.  103a. [Oświadczenie o członkostwie w zrzeszeniu, partii politycznej, funkcji pełnionej w zarządzie fundacji] ................................................................... 312

Art.  104. [Oświadczenie o stanie majątkowym] ....................... 317

Art.  105. [Formularz oświadczenia o stanie majątkowym] ....... 326

Art.  106. [Delegowanie prokuratora do Ministerstwa Sprawiedliwości, Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, innych jednostek prokuratury] ............ 326

Art.  106a. [Delegowanie prokuratora Głównej Komisji, prokuratora Biura Lustracyjnego, prokuratora oddziałowej komisji i prokuratora oddziałowego biura lustracyjnego] .................................................. 332

Art.  107. [Odwołanie lub ustąpienie z delegacji] ..................... 333

Art.  108. [Wynagrodzenie prokuratora delegowanego] .......... 335

Art.  109. [Dodatkowe należności przysługujące prokuratorowi delegowanemu do innej miejscowości] .................... 337

Art.  110. [Powierzenie prokuratorowi delegowanemu obowiązków na stanowiskach urzędniczych] ............ 340

Art.  111. [Wynagrodzenie przysługujące prokuratorowi delegowanemu do Ministerstwa Sprawiedliwości, Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury lub Prokuratury Krajowej; dodatek specjalny] ................. 341

Art.  112. [Delegacja ustawowa] ............................................... 343

Art.  113. [Wynagrodzenie i inne świadczenia przysługujące prokuratorowi delegowanemu do pełnienia obowiązków poza granicami kraju] .......................... 344

Art.  114. [Należności z tytułu podróży służbowych] ................ 347

Art.  115. [Wynagrodzenie prokuratora w przypadku nieobecności w pracy] .............................................. 348

Art.  116. [Urlop dla poratowania zdrowia] .............................. 352

Art.  117. [Jednorazowe odszkodowanie w przypadku stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu] .............. 353

Art.  118. [Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego] ............................................. 356 

Art.  119. [Dodatkowy urlop wypoczynkowy] ........................... 358

Art.  120. [Gratyfikacja jubileuszowa] ....................................... 359

Art.  121. [Miejsce zamieszkania prokuratora] .......................... 361

Art.  122. [Pożyczka na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych] ...................................................... 364

Art.  123. [Podstawa ustalenia wynagrodzenia zasadniczego] ........................................................... 367

Art.  124. [Stawki wynagrodzenia zasadniczego; dodatek funkcyjny; dodatek za wieloletnią pracę] .................. 369

Art.  125. [Przepisy stosowane do prokuratorów do spraw wojskowych będących żołnierzami zawodowymi] .... 374

Art.  126. [Składki na ubezpieczenie społeczne] ....................... 374

Art.  127. [Przejście prokuratora w stan spoczynku] ................. 376

Art.  128. [Zwolnienie prokuratora do spraw wojskowych z zawodowej służby wojskowej] ............................... 380

Art.  129. [Delegacja ustawowa – ustalanie i wypłacanie uposażeń prokuratorom w stanie spoczynku i członkom ich rodzin, terminy przekazania składek do ZUS] ..................................................................... 381

Art.  130. [Stosowanie do prokuratorów przepisów o pracownikach urzędów państwowych] .................. 381

Art.  131. [Powołanie prokuratora do niezawodowej służby wojskowej; skierowanie prokuratora do spraw wojskowych do służby poza granicami kraju] ........... 383

Art.  132. [Obowiązek zrzeczenia się stanowiska] ..................... 385

Art.  133. [Nagrody i wyróżnienia] ............................................ 389

Art.  134. [Wykazy służbowe; wykaz prokuratorów i asesorów prokuratury] ............................................................. 391

Rozdział 3. Odpowiedzialność karna, dyscyplinarna i służbowa prokuratorów ................................................................................... 393

Art.  135. [Immunitet prokuratorski] ........................................ 393

Art.  136. [Postępowanie przygotowawcze przeciwko prokuratorowi] ......................................................... 399 

Art.  137. [Przewinienia dyscyplinarne] ..................................... 400

Art.  138. [Odpowiedzialność za wykroczenia] ......................... 411

Art.  139. [Zwrócenie uwagi na piśmie] .................................... 414

Art.  140. [Wytknięcie uchybienia] ............................................ 418

Art.  141. [Przedawnienie karalności] ........................................ 420

Art.  142. [Wymierzenie kary dyscyplinarnej] ............................ 422

Art.  143. [Postępowanie karne a postępowanie dyscyplinarne] ........................................................... 426

Art.  144. [Przełożony dyscyplinarny] ........................................ 426

Art.  145. [Sądy orzekające w sprawach dyscyplinarnych] ........ 428

Art.  146. (uchylony) ................................................................. 432

Art.  147. [Wyznaczenie składu Sądu Dyscyplinarnego; protokolant] ............................................................. 432

Art.  148. [Jawność postępowania dyscyplinarnego] ................ 433

Art.  149. [Kara porządkowa upomnienia] ................................ 435

Art.  150. [Zawieszenie w czynnościach w związku z postępowaniem dyscyplinarnym] ........................... 437

Art.  151. [Zawieszenie w czynnościach w związku z pociągnięciem prokuratora do odpowiedzialności karnej lub wnioskiem o ubezwłasnowolnienie] ......... 440

Art.  152. [Obniżenie wynagrodzenia w razie zawieszenia w czynnościach] ........................................................ 441

Art.  153. [Rzecznicy dyscyplinarni – kadencja, kompetencje, odwołanie] ............................................................... 441

Art.  153a. [Rzecznik Dyscyplinarny Ministra Sprawiedliwości] ... 447

Art.  153b. [Przepisy stosowane do Rzecznika Dyscyplinarnego Ministra Sprawiedliwości] ......................................... 449

Art.  154. [Postępowanie wyjaśniające; przedstawienie zarzutów; odwołanie do sądu dyscyplinarnego] ....... 449

Art.  155. [Rozprawa przed sądem dyscyplinarnym] ................. 453

Art.  156. [Obrońca obwinionego] ............................................ 454

Art.  157. [Postanowienie o zatrzymaniu prokuratora i jego przymusowym doprowadzeniu] ............................... 456

Art.  157a. [Możliwość przeprowadzenia czynności w postępowaniu dyscyplinarnym mimo nieobecności osoby uprawnionej] ............................. 458

Art.  158. [Orzeczenie sądu dyscyplinarnego w razie ujawnienia innego przewinienia dyscyplinarnego w toku rozprawy] ..................................................... 458

Art.  158a. [Wydanie wyroku nakazowego] ................................ 459

Art.  158b. [Wykorzystanie w postępowaniu dyscyplinarnym dowodów uzyskanych do celów postępowania karnego] ................................................................... 460

Art.  159. [Postępowanie dyscyplinarne w razie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku służbowego] .................... 461

Art.  160. [Uzasadnienie orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego] ..... 462

Art.  160a. [Podanie wyroku do publicznej wiadomości] ............ 463

Art.  161. [Oczywista bezzasadność decyzji rzecznika dyscyplinarnego] ....................................................... 465

Art.  162. [Odwołanie od orzeczenia sądu dyscyplinarnego] .... 466

Art.  163. (uchylony) ................................................................. 467