Prawo medyczne dla pielęgniarek / Dorota Karkowska, Włodzimierz Cezary Włodarczyk

Książka jest kompleksowym opracowaniem charakteryzującym status prawny i zawodowy osób wykonujących zawód pielęgniarki.

Publikacja przedstawia prawa i obowiązki osób wykonujących zawód pielęgniarki w relacji do praw i obowiązków innych zawodów medycznych, szczególnie lekarza, a także do praw pacjenta.

W pracy omówiono zasady i prawne uwarunkowania wykonywania zawodu pielęgniarki oraz scharakteryzowano prawne podstawy zawodowej praktyki pielęgniarskiej oraz zatrudnienia pracowniczego i niepracowniczego w podmiocie leczniczym. Dokonano także analizy ogólnych podstaw i przesłanek prawnych odpowiedzialności: cywilnej, karnej, zawodowej oraz pracowniczej.

Adresaci:
Opracowanie jest przeznaczone dla osób wykonujących zawód pielęgniarki i inne zawody medyczne, a także dla podmiotów zarządzających podmiotami leczniczymi.



Wykaz skrótów 13
Przedmowa 21
Część I Wprowadzenie - pielęgniarstwo jako profesja 23
1. Profesjonalizm lekarski 26
1.1. Wizja heroiczna 27
1.2. Krytyka profesjonalizmu 30
1.3. Położenie pacjentów 35
1.4. Reformy systemów zdrowotnych 36
1.5. Konsumeryzm medyczny 40
1.6. Podsumowanie 41
2. Profesjonalizm pielęgniarek 42
2.1. Profesjonalizm w polskim podręczniku pielęgniarstwa 43
2.2. Ku profesjonalizmowi 44
2.3. Autonomia pielęgniarek 50
2.3. Wobec dominacji profesjonalnej 52
2.4. Kodeksy etyczne 55
2.5. Problemy gender 58
2.6. Podsumowanie 62
3. Szanse na przyszłość 63
3.1. Wspólne wartości 63
3.2. Poszerzanie uprawnień 65
3.3. Wspólne kodeksy 69
3.4. Nowy profesjonalizm 72
3.5. Zgodność poglądów 74
3.6. Podsumowanie 77
Część II Wykonywanie zawodu pielęgniarki 79
Rozdział 1 Definicja oraz status prawny zawodu pielęgniarki 81
1. Uwagi ogólne 81
2. Zakres pojęcia wykonywania zawodu pielęgniarki 82
2.1. Udzielanie świadczeń zdrowotnych 83
2.2. Inne składniki wykonywania zawodu pielęgniarki 88
3. Zawód pielęgniarki jako zawód regulowany 90
4. Zawód pielęgniarki jako wolny zawód 92
5. Zawód pielęgniarki jako zawód zaufania publicznego 96
6. Zawód pielęgniarki jako zawód samodzielny 102
7. Podsumowanie 113
Rozdział 2 Zasady wykonywania zawodu pielęgniarki 115
1. Zasady w prawie medycznym 115
2. Postępowanie zgodne ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej 116
3. Postępowanie zgodne z posiadanymi kwalifikacjami 120
4. Postępowanie z dochowaniem należytej staranności i reguł ostrożności 123
5. Postępowanie zgodne z zasadami etyki zawodowej 127
6. Zasięganie opinii innej pielęgniarki 128
6.1. Zwołanie narady pielęgniarskiej 128
6.2. Żądanie pacjenta zasięgnięcia opinii innej pielęgniarki 130
7. Obowiązek udzielania pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego 132
8. Zlecenie lekarskie 133
8.1. Uwagi ogólne 133
8.2. Charakter prawny zlecenia lekarskiego 134
8.3. Realizacja zlecenia lekarskiego 136
9. Odmowa udzielenia świadczenia zdrowotnego 138
9.1. Odmowa świadczeń zdrowotnych udzielanych bez zlecenia lekarskiego 139
9.2. Odmowa realizacji zlecenia lekarskiego 140
9.3. Wskazanie możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego u innego podmiotu 143
9.4. Akcja protestacyjna, strajk jako szczególne okoliczności nieudzielania świadczeń pielęgniarskich 144
10. Informowanie pacjenta 148
10.1. Zakres przedmiotowy przekazywanych informacji 149
10.2. Zakres podmiotowy osób uprawnionych 156
10.3. Informowanie w sposób przystępny 159
10.4. Prawo pacjenta do żądania nieudzielania informacji 162
10.5. Przywilej terapeutyczny a obowiązek informowania przez pielęgniarkę 164
10.6. Ciężar dowodu o poinformowaniu pacjenta 166
11. Wyrażanie zgody na udzielanie pielęgniarskich świadczeń zdrowotnych 166
11.1. Uwagi ogólne 166
11.2. Przedmiot zgody 168
11.3. Zakres podmiotowy osób upoważnionych do wyrażania zgody 172
11.4. Zatrzymanie pacjenta w podmiocie leczniczym 179
11.5. Formy wyrażenia zgody na świadczenia zdrowotne 179
11.6. Okoliczności podejmowania przez pielęgniarkę działań wbrew woli pacjenta 184
11.7. Wykonywanie szczepień ochronnych przez pielęgniarkę 191
12. Tajemnica pielęgniarska 193
12.1. Podstawy zachowania tajemnicy 193
12.2. Charakterystyka i zakres przedmiotowy tajemnicy 194
12.3. Okoliczności uchylające obowiązek zachowania tajemnicy pielęgniarskiej 201
13. Pielęgniarska dokumentacja medyczna 212
13.1. Uwagi ogólne 212
13.2. Dokumentacja medyczna (definicja, rodzaj, zawartość) 213
13.3. Zasady prowadzenia dokumentacji medycznej 214
13.4. Formy prowadzenia dokumentacji medycznej 220
13.5. Prowadzenie dokumentacji medycznej i odnotowywanie czynności pielęgniarskich 222
13.6. Przetwarzanie danych zawartych w dokumentacji medycznej 223
13.7. Przechowywanie i ochrona dokumentacji medycznej 226
13.8. Udostępnianie dokumentacji medycznej 228
13.9. Znaczenie dowodowe dokumentacji medycznej 235
13.10. Kontrola pielęgniarskiej dokumentacji medycznej 236
14. Udział pielęgniarki w eksperymencie medycznym 239
15. Poszanowanie godności i intymności pacjenta 240
15.1. Poszanowanie intymności 241
15.2. Poszanowanie godności pacjenta 249
16. Dodatkowa opieka pielęgnacyjna 252
16.1. Miejsce udzielania "dodatkowej opieki pielęgnacyjnej" 252
16.2. Zakres terminu "dodatkowa opieka pielęgnacyjna" 254
16.3. Krytyczne uwagi 255
16.4. Wnioski 259
17. Podsumowanie 261
Rozdział 3 Prawne przesłanki wykonywania zawodu pielęgniarki i konsekwencje ich niespełnienia 263
1. Warunki wykonywania zawodu pielęgniarki 263
1.1. Uwagi ogólne 263
1.2. Obywatelstwo polskie lub innego kraju członkowskiego UE 264
1.3. Znajomość języka 271
1.4. Dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji 273
1.5. Zdolność do czynności prawnych 283
1.6. Stan zdrowia 287
1.6.1. Uzasadnione podejrzenie niezdolności do wykonywania zawodu ze względu na stan zdrowia 290
1.7. Wykazanie nienagannej postawy etycznej 294
2. Prawo wykonywania zawodu 301
2.1. Stwierdzanie "prawa wykonywania zawodu" 301
2.2. Prawo wykonywania zawodu a sposób wykonywania zawodu na terytorium RP 305
2.3. Dokumenty konieczne dla potwierdzenia prawa wykonywania zawodu 311
2.4. Ślubowanie i rejestr osób wykonujących zawód pielęgniarki 316
3. Tytuł zawodowy 319
4. Przerwa w wykonywaniu zawodu 319
5. Obowiązek i prawo doskonalenia zawodowego 323
5.1. Uwagi ogólne 323
5.2. Ustawiczne kształcenie w prawie międzynarodowym i europejskim 325
5.3. Obowiązek ustawicznego kształcenia w etyce i prawie polskim 327
5.4. Formy kształcenia podyplomowego dla pielęgniarek 330
5.5. Odbywanie kształcenia podyplomowego na podstawie skierowania 335
5.6. Niedostateczne przygotowanie zawodowe 337
6. Podsumowanie 339
Część III Prawne formy wykonywania zawodu pielęgniarki 341
Rozdział 1 Pielęgniarska praktyka zawodowa 343
1. Istota praktyk zawodowych 344
2. Indywidualna praktyka pielęgniarki 349
3. Grupowa praktyka pielęgniarek 351
4. Zatrudnianie innych osób w praktyce pielęgniarskiej 356
5. Grupowe praktyki lekarsko-pielęgniarskie (uwagi de lege ferenda) 357
6. Podsumowanie 360
Rozdział 2 Charakterystyka zatrudnienia pracowniczego 362
1. Cechy zatrudnienia pracowniczego 362
2. Podporządkowanie pracownicze 365
2.1. Podporządkowanie autonomiczne 368
2.2. Polecenie pracownicze 372
2.3. Polecenie pracownicze a zlecenie lekarskie 375
3. Ryzyko pracodawcy 377
4. Świadczenie pracy określonej w umowie 380
5. Wyznaczenie miejsca i czas pracy 390
5.1. Wydłużenie dobowego wymiaru czasu pracy - tzw. klauzula opt-out 396
5.2. Praca w godzinach nadliczbowych 398
5.3. Dyżur medyczny 400
5.4. Limit czasu pracy 407
5.5. Gotowość do udzielania świadczeń zdrowotnych 408
5.6. Praca w niedziele i święta 409
6. Wynagrodzenie za pracę 410
7. Podsumowanie 417
Rozdział 3 Charakterystyka zatrudnienia cywilnoprawnego na tzw. kontrakcie 418
1. Uwagi ogólne 418
2. Charakter prawny umowy o świadczenie usług pielęgniarskich 419
3. Cechy zatrudnienia cywilnoprawnego 423
4. Klasyfikowanie zatrudnienia cywilnoprawnego jako zatrudnienia pracowniczego 430
5. Podsumowanie 433
Rozdział 4 Forma wykonywania zawodu a odpowiedzialność prawna 436
1. Odpowiedzialność cywilna 437
1.1. Uwagi ogólne 437
1.2. Źródła i przesłanki odpowiedzialności cywilnej 437
1.3. Odpowiedzialność cywilna pielęgniarki a formy wykonywania zawodu 444
1.4. Odszkodowanie 447
1.5. Przyczynienie się poszkodowanego 449
1.6. Przedawnienie roszczeń 449
2. Odpowiedzialność karna 450
3. Odpowiedzialność zawodowa 452
4. Odpowiedzialność pracownicza 459
4.1. Odpowiedzialność porządkowa 459
4.2. Odpowiedzialność materialna 462
5. Podsumowanie 465
Bibliografia 467
Wykaz podstawowych polskich aktów prawnych 481
Podstawowe regulacje prawa międzynarodowego i europejskiego 489