W podręczniku omówione zostały wszystkie najważniejsze instytucje
z części ogólnej Kodeksu karnego, m.in. zasady odpowiedzialności
karnej i problematyka wymiaru kary. Dla lepszego zrozumienia
omawiane treści zilustrowano dużą liczbą praktycznych
przykładów. Analizowane zagadnienia przedstawione są w sposób
przejrzysty i przystępny, umożliwiający ich szybkie przyswojenie.
Najnowsze wydanie uwzględnia m.in. ostatnie zmiany do Kodeksu
karnego wprowadzone tzw. dużą nowelizacją z 7 lipca 2022 roku,
istotnie zaostrzające odpowiedzialność karną wobec sprawców
przestępstw.
Publikacja jest przeznaczona przede wszystkim dla studentów
wydziałów prawa i administracji, pracowników specjalizujących się
w prawie karnym, a także praktyków – głównie aplikantów sądowych,
prokuratorskich, adwokackich i radcowskich. Stanowi
wartościowe źródło wiedzy wymaganej na egzaminach z prawa karnego
materialnego, zarówno na studiach wyższych, jak i egzaminach
zawodowych.
Marek Mozgawa – profesor doktor habilitowany; kierownik Katedry
Prawa Karnego i Kryminologii Wydziału Prawa i Administracji
Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; autor ponad 200
publikacji z zakresu prawa karnego (w tym monografii,
artykułów, glos, komentarzy do Kodeksu karnego, Kodeksu wykroczeń
i pozakodeksowego prawa karnego).
Pozostali współautorzy są doświadczonymi pracownikami naukowymi o
bardzo bogatym dorobku naukowym i autorami licznych publikacji z
zakresu prawa karnego.
Wykaz skrótów 13
Część I
Wiadomości wstępne
Rozdział pierwszy
Pojęcie i podziały prawa karnego 19
Literatura 27
Rozdział drugi
Funkcje prawa karnego 28
Literatura 31
Rozdział trzeci
Zasady prawa karnego 33
- Zasada odpowiedzialności za czyn 33
- Zasada winy 36
- Zasada humanitaryzmu 37
- Zasada odpowiedzialności indywidualnej
i osobistej 38
- Zasada praworządności (legalizmu) 40
- Zasada społecznej szkodliwości czynu 43
Literatura 45
Rozdział czwarty
Nauka prawa karnego i nauki pokrewne
47
Literatura 49
Rozdział piąty
Historyczny rozwój prawa karnego 50
- Uwagi wstępne 50
- Szkoła racjonalistyczno-humanitarna
epoki oświecenia 53
- Szkoła klasyczna 56
- Szkoła antropologiczna
(pozytywizm kryminologiczny) 57
- Szkoła socjologiczna (pozytywizm społeczny)
60
- Normatywizm (pozytywizm prawniczy) 61
- Ruch obrony społecznej 62
- Neoklasycyzm (nowy realizm) 64
- Abolicjonizm 66
Literatura 66
Rozdział szósty
Podstawowe dane o stanie przestępczości
w Polsce 68
Literatura 86
Część II
Nauka o ustawie karnej
Rozdział pierwszy
Źródła prawa karnego 91
Literatura 97
Rozdział drugi
Budowa normy karnoprawnej. Wykładnia przepisów
prawa karnego 99
- Norma prawna, jej rodzaje i struktura
99
- Rodzaje dyspozycji 102
- Sankcje 108
- Wykładnia 111
- Analogia 119
Literatura 119
Rozdział trzeci
Zasady obowiązywania ustawy karnej 121
- Zasady obowiązywania ustawy pod względem
czasu 121
- Zasady obowiązywania ustawy pod względem miejsca
i osób 129
2.1. Zasada terytorialności 130
2.2. Zasada podmiotowa (zasada obywatelstwa, zasada
narodowości podmiotowej) 132
2.3. Zasada przedmiotowa względna
(ograniczona, ochronna, zwykła) 133
2.4. Zasada odpowiedzialności zastępczej
(subsydiarna) 135
2.5. Zasada przedmiotowa
bezwzględna (nieograniczona, obostrzona)
136
2.6. Zasada represji wszechświatowej
(uniwersalna) 139
- Moc prawna orzeczeń zapadłych za granicą
140
Literatura 146
Rozdział czwarty
Immunitety 148
Literatura 158
Rozdział piąty
Ekstradycja i azyl 159
Literatura 165
Część III
Nauka o przestępstwie
Rozdział pierwszy
Pojęcie przestępstwa
i podziały przestępstw 169
Literatura 192
Rozdział drugi
Ustawowe znamiona czynu zabronionego 195
- Pojęcie ustawowych znamion 195
- Przedmiot ochrony 200
- Strona przedmiotowa 205
3.1. Czynność sprawcza 206
3.2. Skutek przestępny 212
3.3. Związek przyczynowy 214
3.4. Okoliczności czynu 221
3.5. Przedmiot czynności
wykonawczej 222
- Podmiot 224
4.1. Odpowiedzialność karna
człowieka 224
4.1.1. Uwagi ogólne 224
4.1.2. Odpowiedzialność karna
nieletniego 226
4.1.3. Wyjątkowa odpowiedzialność sprawcy
dorosłego 234
4.2. Odpowiedzialność podmiotów
zbiorowych 234
- Strona podmiotowa 238
5.1. Umyślność 239
5.2. Nieumyślność 249
5.3. Strona podmiotowa przestępstw kwalifikowanych
przez następstwa –
tzw. wina kombinowana 251
5.4. Motywacja 253
Literatura 257
Rozdział trzeci
Okoliczności wyłączające bezprawność 262
- Pojęcie i podziały kontratypów 262
- Obrona konieczna 269
- Stan wyższej konieczności 285
- Dozwolone ryzyko 293
- Dozwolona krytyka 298
- Działanie w ostatecznej potrzebie 301
- Samopomoc legalna 304
- Działanie w ramach szczególnych uprawnień
i obowiązków 305
- Zgoda pokrzywdzonego 308
- Karcenie małoletnich 310
- Dozwolone ryzyko sportowe 312
- Czynności lecznicze 314
- Przerywanie ciąży 318
- Kwestia zwyczaju 320
Literatura 322
Rozdział czwarty
Wina. Okoliczności wyłączające winę 328
- Wina 328
1.1. Teorie winy 330
1.1.1. Teorie psychologiczne 331
1.1.2. Teorie normatywne 332
- Okoliczności wyłączające lub zmniejszające
winę 334
2.1. Nieletniość 334
2.2. Niepoczytalność 335
2.3. Błąd 343
2.3.1. Błąd co do faktu –
art. 28 k.k. 344
2.3.2. Błąd co do okoliczności wyłączającej
bezprawność lub winę –
art. 29 k.k. 351
2.3.3. Błąd co do prawa –
art. 30 k.k. 353
2.4. Stan wyższej konieczności – art. 26
§ 2 k.k. 354
2.5. Rozkaz –
art. 318 k.k. 356
Literatura 360
Rozdział piąty
Formy popełnienia czynu zabronionego 363
- Formy stadialne 363
1.1. Dokonanie 365
1.2. Usiłowanie 365
1.2.1. Pojęcie usiłowania 367
1.2.2. Usiłowanie nieudolne 370
1.2.3. Karalność usiłowania 374
1.3. Przygotowanie 376
- Formy zjawiskowe 382
2.1. Uwagi wstępne 382
2.2. Sprawstwo 387
2.3. Podżeganie 399
2.4. Pomocnictwo 401
2.5. Szczególne kwestie związane
z odpowiedzialnością karną za współdziałanie
przestępne 405
2.5.1. Odpowiedzialność podżegacza
i pomocnika w wypadkach, kiedy nie doszło do
dokonania czynu zabronionego 405
2.5.2. Krzyżowanie się form
stadialnych i zjawiskowych 406
2.5.3. Czynny żal 407
2.5.4. Odpowiedzialność
prowokatora 408
Literatura 410
Rozdział szósty
Zbieg przepisów ustawy i przestępstw 414
- Jedność i wielość czynów 414
- Zbieg przepisów ustawy 421
2.1. Pozorny zbieg przepisów
ustawy 422
2.2. Rzeczywisty niewłaściwy zbieg
przepisów ustawy 422
2.3. Rzeczywisty właściwy zbieg przepisów
ustawy 424
- Zbieg przestępstw 426
3.1. Rzeczywisty zbieg przestępstw
427
3.2. Pozorny zbieg przestępstw 433
Literatura 436
Część IV
Nauka o karze i innych środkach reakcji na przestępstwo
Rozdział pierwszy
Kary 441
- Pojęcie kary, jej cele i funkcje 441
- Katalog kar 449
2.1. Kara pozbawienia wolności 454
2.2. Kara ograniczenia wolności
460
2.3. Kara grzywny 469
Literatura 478
Rozdział drugi
Środki karne oraz przepadek i środki
kompensacyjne 482
- Uwagi ogólne 482
- Pozbawienie praw publicznych 486
- Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania
określonego zawodu lub prowadzenia określonej
działalności 488
- Zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk lub
wykonywania wszelkich lub określonych zawodów,
lub wykonywania wszelkiej lub określonej
pracy 492
- Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub
miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami,
zbliżania się do określonych osób lub opuszczenia
określonego miejsca pobytu bez zgody sądu 495
- Zakaz wstępu na imprezę masową 497
- Zakaz wstępu do ośrodków gier hazardowych i uczestnictwa
w grach hazardowych 498
- Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie
z pokrzywdzonym 501
- Zakaz prowadzenia pojazdów 502
- Świadczenie pieniężne 507
- Podanie wyroku do publicznej wiadomości 509
- Degradacja 510
- Uznanie środka za wykonany 511
- Przepadek 513
14.1. Przepadek przedmiotów 514
14.2. Przepadek korzyści
majątkowej 518
14.3. Przepadek przedsiębiorstwa
520
- Obowiązek naprawienia szkody 523
- Nawiązka 525
- Uwagi uzupełniające 528
Literatura 529
Rozdział trzeci
Zasady wymiaru kary 532
- Dyrektywy wymiaru kary 532
1.1. Zasada swobodnego uznania
sędziowskiego 532
1.2. Zasada indywidualizacji wymiaru
kary 545
1.3. Zasada oznaczoności kary 547
- Ustawowe wskazania dla polityki karnej 547
Literatura 549
Rozdział czwarty
Nadzwyczajny wymiar kary 552
- Uwagi wstępne 552
- Nadzwyczajne obostrzenie kary 553
- Nadzwyczajne złagodzenie kary 562
- Zbieg podstaw do nadzwyczajnego obostrzenia
i nadzwyczajnego złagodzenia kary 567
- Wypadki obligatoryjnego orzekania powyżej dolnej granicy
ustawowego zagrożenia 569
Literatura 577
Rozdział piąty
Środki związane z poddaniem sprawcy próbie
579
- Warunkowe umorzenie postępowania karnego
581
- Warunkowe zawieszenie wykonania kary 587
- Warunkowe przedterminowe zwolnienie 599
Literatura 604
Rozdział szósty
Środki zabezpieczające 607
- Rodzaje środków zabezpieczających 607
- Czas stosowania środka zabezpieczającego
627
Literatura 629
Rozdział siódmy
Uchylenie karalności i darowanie kary.
Zatarcie skazania 632
- Przedawnienie 632
1.1. Przedawnienie karalności 633
1.2. Przedawnienie wykonania kary
637
1.3. Spoczywanie biegu
przedawnienia 639
1.4. Wyłączenie biegu
przedawnienia 639
- Abolicja, amnestia, ułaskawienie 642
- Zatarcie skazania 646
Literatura 649