Prawo autorskie i prawa pokrewne. Wprowadzenie / Janusz Barta, Ryszard Markiewicz

Książka w przystępny sposób przedstawia regulacje polskiego i mię­dzynarodowego prawa autorskiego. Prezentuje całość problematyki tej gałęzi prawa (łącznie z kwestiami organizacji zbiorowego zarządzania i sui generis ochrony baz danych) w świetle aktualnego orzecznictwa sądowego. Uwzględnia również analizę wyroków Trybunału Sprawie­dliwości Unii Europejskiej w kontekście ich wpływu na stosowanie prawa polskiego.

Publikacja omawia w szczególności:
• pojęcie utworu w świetle prawa polskiego i prawa Unii Europejskiej,
• treść osobistych i majątkowych praw autorskich,
• autorskoprawne problemy sztucznej inteligencji,
• zasady właściwego redagowania umów z zakresu prawa autorskiego,
• stosowanie prawa autorskiego w internecie,
• roszczenia z tytułu naruszenia praw autorskich.

Najnowsze wydanie zawiera także szczegółową analizę ostatniej dużej nowelizacji prawa autorskiego, stanowiącej transpozycję dyrektyw UE o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym (2019/790) oraz o internetowych programach telewizyjnych i radiowych (2019/789).

Nowelizacja ta wprowadza wiele ważnych zmian, w tym m.in.:
• modyfikację zasad wynagradzania twórców,
• nowe formy dozwolonego użytku,
• nowe prawo pokrewne wydawców prasy.

Wykaz skrótów | str. 13
Wstęp | str. 17
Rozdział pierwszy
Uwagi wstępne | str. 19
Rozdział drugi
Prawo autorskie | str. 25

1. Przedmiot prawa | str. 25
   1.1. Uwagi ogólne | str. 25
   1.2. Cecha twórczości i indywidualności | str. 32
   1.3. Problemy praktyczne dotyczące kwalifikacji wytworu intelektualnego jako utworu | str. 33
   1.4. Utwór zależny | str. 47
   1.5. Wytwory generatywnej sztucznej inteligencji a przedmiot prawa autorskiego | str. 51
   1.6. Wyłączenia wybranych kategorii wytworów intelektu spod prawa autorskiego | str. 57
2. Konstrukcja, powstanie i czas ochrony praw autorskich | str. 60
3. Podmiot praw autorskich | str. 66
   3.1. Twórca | str. 66
   3.2. Współautorstwo | str. 67
   3.3. Twórczość pracownicza | str. 70
   3.4. Inne podmioty praw autorskich | str. 72
   3.5. Następcy prawni | str. 75
4. Autorskie prawa osobiste | str. 76
   4.1. Uwagi ogólne | str. 76
   4.1.1. Treść i naruszenie | str. 76
   4.1.2. Ochrona po śmierci | str. 80
   4.1.3. Problem wspólności praw | str. 81
   4.1.4. Umowy | str. 82
   4.1.5. Utwory pracownicze | str. 83
   4.1.6. Autorskie dobra osobiste a trenowanie AI | str. 84
   4.2. Poszczególne autorskie prawa osobiste | str. 85
   4.2.1. Prawo do autorstwa | str. 85
   4.2.2. Prawo do integralności utworu | str. 90
   4.2.3. Prawo do rzetelnego wykorzystania utworu | str. 92
   4.2.4. Prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności | str. 93
   4.2.5. Prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu | str. 95
   4.2.6. Prawo dostępu do dzieła | str. 95
   4.3. Ochrona autorskich dóbr osobistych a stosunki umowne | str. 96
5. Autorskie prawa majątkowe | str. 97
   5.1. Treść prawa | str. 97
   5.1.1. Uwagi ogólne. Pojęcie korzystania | str. 97
   5.1.2. Pola eksploatacji | str. 98
   5.1.3. Postacie korzystania z utworu | str. 100
   5.1.4. Rozporządzanie utworem i prawo do wynagrodzenia | str. 109
   5.1.5. Zezwolenie na wykonywanie prawa autorskiego do dzieła zależnego | str. 111
   5.1.6. Droit de suite | str. 111
   5.1.7. Zabezpieczenia przed dostępem do utworów | str. 112
   5.1.8. Prawa wyłączne do utworu a własność egzemplarza utworu | str. 113
   5.2. Wyczerpanie prawa | str. 115
   5.3. Ograniczenia treści autorskich praw majątkowych | str. 121
   5.3.1. Uwagi wstępne | str. 121
   5.3.1.1. Istota i funkcja dozwolonego użytku | str. 121
   5.3.1.2. Trzystopniowy test z art. 35 pr. aut. | str. 122
   5.3.1.3. Umowy a dozwolony użytek | str. 124
   5.3.1.4. Rozpowszechnienie utworu jako warunek dozwolonego użytku | str. 126
   5.3.1.5. Obowiązek wymienienia imienia i nazwiska twórcy | str. 127
   5.3.1.6. Korzyści majątkowe użytkownika | str. 127
   5.3.1.7. Wynagrodzenie twórcy | str. 128
   5.3.1.8. Dozwolony użytek jako normatywna podstawa ograniczenia ochrony autorskich dóbr osobistych | str. 131
   5.3.1.9. Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP, Karty praw podstawowych i EKPC dla rozszerzenia swobody eksploatacji cudzych utworów poza dozwolonym użytkiem | str. 133
   5.3.1.10. Zamknięty katalog postaci dozwolonego użytku | str. 134
   5.3.2. Dozwolony użytek osobisty | str. 135
   5.3.3. Swoboda cytowania | str. 140
   5.3.4. Parodia, pastisz i karykatura | str. 150
   5.3.5. Antologie | str. 153
   5.3.6. Przedruk | str. 154
   5.3.7. Licencje dla celów naukowych i dydaktycznych | str. 156
   5.3.7.1. Licencja dla zilustrowania treści przekazywanych w celach dydaktycznych lub w celu prowadzenia działalności naukowej | str. 156
   5.3.7.2. „Licencja dla bibliotek” | str. 159
   5.3.8. Publiczne odtwarzanie programu radiowego lub telewizyjnego | str. 164
   5.3.9. Dzieła osierocone | str. 165
   5.3.10. Utwory niedostępne w handlu | str. 168
   5.3.11. Licencja z art. 231 pr. aut. | str. 169
   5.3.12. Eksploracja tekstów i danych | str. 173
   5.3.12.1. Uwagi ogólne | str. 173
   5.3.12.2. Trenowanie AI | str. 178
   5.3.13. Licencja dla osób niepełnosprawnych | str. 184
   5.3.14. Inne postacie licencji | str. 187
6. Regulacje szczególne | str. 190
   6.1. Programy komputerowe | str. 190
   6.2. Utwór audiowizualny | str. 198
7. Umowy | str. 199
   7.1. Zasada wolności kontraktowej i jej ograniczenia | str. 199
   7.2. Zasada specyfikacji w umowie pól eksploatacji utworu i forma umów | str. 203
   7.3. Zakaz obejmowania umową nieznanych (w chwili jej zawierania) pól eksploatacji utworu | str. 206
   7.4. Zakaz zawierania umów w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości | str. 207
   7.5. Zakaz zbycia i zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia | str. 207
   7.6. Konsekwencje braku rozpowszechnienia utworu przez licencjobiorcę lub nabywcę praw wyłącznych | str. 208
   7.7. Autorskie dobra osobiste a umowy | str. 210
   7.8. Inne ograniczenia swobody umów | str. 212
   7.9. Przepisy względnie obowiązujące | str. 213
   7.10. Zasady redakcji kontraktów autorskich | str. 215
   7.11. Licencje open source, creative commons i ruch open access | str. 221
8. Wynagrodzenia umowne i postumowne w znowelizowanym prawie autorskim | str. 224
   8.1. Wynagrodzenie umowne | str. 225
   8.2. Wynagrodzenie postumowne | str. 233
   8.3. Wynagrodzenie postumowne twórcy z prawa pokrewnego wydawców | str. 248
   8.4. Obowiązek informacyjny | str. 249
9. Ochrona praw autorskich i praw pokrewnych | str. 250
   9.1. Autorskie prawa osobiste | str. 250
   9.2. Autorskie prawa majątkowe | str. 252
   9.2.1. Stwierdzenie naruszenia i podmiot odpowiedzialny | str. 252
   9.2.1.1. Bezpośrednie wkroczenie w zakres cudzego prawa autorskiego | str. 252
   9.2.1.2. Legitymacja bierna; pośrednie naruszenie prawa autorskiego | str. 254
   9.2.1.3. Odpowiedzialność za naruszenie prawa autorskiego w Internecie | str. 258
   9.2.1.3.1. Odpowiedzialność dostawcy zawartości sieci | str. 258
   9.2.1.3.2. Odpowiedzialność za świadczenie usługi przechowywania i udostępnianie utworów (hosting) | str. 258
   9.2.1.3.3. Wyłączenie odpowiedzialności dostawcy usług (service provider) | str. 261
   9.2.1.3.4. Szczególna regulacja dla hostingu realizowanego przez duże platformy internetowe | str. 265
   9.2.1.3.5. Odpowiedzialność za odesłania | str. 272
   9.2.1.3.6. Odpowiedzialność za systemy wyszukiwawcze | str. 278
   9.2.1.3.7. Utwory w odnośnikach | str. 281
   9.2.1.3.8. Blokowanie dostępu do platform internetowych przez dostawcę Internetu | str. 281
   9.2.1.4. Legitymacja czynna | str. 283
   9.2.2. Roszczenia | str. 283
   9.2.2.1. Uwagi ogólne | str. 283
   9.2.2.2. Roszczenie o zaniechanie naruszenia | str. 284
   9.2.2.3. Roszczenie o usunięcie skutków naruszenia | str. 285
   9.2.2.4. Roszczenie o naprawienie wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych | str. 286
   9.2.2.5. Roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej | str. 287
   9.2.2.6. Roszczenie o wydanie uzyskanych korzyści | str. 289
   9.2.2.7. Roszczenie o ogłoszenie oświadczenia lub wyroku | str. 291
   9.2.2.8. Roszczenie informacyjne | str. 291
   9.2.2.9. Zabezpieczenie środka dowodowego | str. 294
   9.2.2.10. Wyjawienie lub wydanie środka dowodowego | str. 295
   9.2.2.11. Roszczenia uzupełniające | str. 295
   9.2.2.12. Roszczenia w związku z usuwaniem zabezpieczeń technicznych i elektronicznych informacji | str. 296
   9.2.2.13. Roszczenie prewencyjne z art. 439 k.c. | str. 297
   9.2.3. Powództwo z art. 189 k.p.c. | str. 299
   9.2.4. Przedawnienie | str. 299
   9.2.5. Zagadnienia procesowe | str. 300
   9.2.5.1. Sąd właściwy | str. 300
   9.2.5.2. Ciężar dowodu – zasady ogólne i domniemania | str. 301
   9.2.5.3. Ciężar dowodu w procesie o naruszenie praw autorskich | str. 303
   9.3. Nadużycie prawa autorskiego | str. 305
   Rozdział trzeci
   Prawa pokrewne | str. 309
10. Uwagi generalne | str. 309
11. Prawo do artystycznych wykonań | str. 311
12. Prawa do fonogramów i wideogramów | str. 317
13. Prawo do nadań | str. 320
14. Prawo do pierwszego wydania | str. 321
15. Prawo do wydania naukowego i krytycznego | str. 323
16. Prawo pokrewne wydawców prasy | str. 325
    7.1. Uwagi ogólne | str. 325
    7.2. Treść prawa wydawców prasy | str. 328
    7.3. Prawo wydawców prasy i AI | str. 333
    7.4. Ustalenie wynagrodzenia dla wydawców prasy | str. 335
17. Ochrona praw pokrewnych | str. 338
    Rozdział czwarty
    Sui generis ochrona baz danych | str. 339
18. Wprowadzenie | str. 339
19. Przedmiot ochrony | str. 342
20. Producent bazy danych | str. 345
21. Treść ochrony | str. 346
22. Czas ochrony | str. 352
23. Ochrona baz danych | str. 353
    Rozdział piąty
    Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi | str. 355
24. Uwagi ogólne | str. 355
25. Podstawa do wykonywania zbiorowego zarządu przez organizacje zbiorowego zarządzania | str. 357
    2.1. Uwagi ogólne | str. 357
    2.2. Umowa o zbiorowe zarządzanie | str. 358
    2.3. Umowa o reprezentację | str. 360
    2.4. Obowiązkowe i „półobowiązkowe” pośrednictwo organizacji zbiorowego zarządzania | str. 363
    2.5. Niezależne podmioty zarządzające prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi | str. 367
26. Wykonywanie zbiorowego zarządu w stosunkach zewnętrznych | str. 367
    3.1. Uwagi ogólne | str. 367
    3.2. Tabele wynagrodzeń | str. 369
    3.3. Postępowanie mediacyjne | str. 371
27. Domniemanie | str. 372
    Rozdział szósty
    Konwencje międzynarodowe | str. 375
28. Konwencja berneńska | str. 375
29. Konwencja rzymska | str. 380
30. Porozumienie TRIPS | str. 383
31. „Internetowe” traktaty WIPO | str. 387
    4.1. Wprowadzenie | str. 387
    4.2. Traktat WIPO o prawie autorskim | str. 388
    4.3. Traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach | str. 391
    4.4. Pekiński traktat w sprawie audiowizualnych artystycznych wykonań | str. 395
    4.5. Traktat o dostępie osób z upośledzeniem wzroku do opublikowanych utworów | str. 396
    Rozdział siódmy
    Prawo autorskie w Unii Europejskiej | str. 399
    Bibliografia | str. 409
    Ustawa z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych | str. 421