Prawo autorskie / Ryszard Markiewicz, Janusz Barta

Janusz Barta i Ryszard Markiewicz od wielu lat kierują Katedrą Prawa Własności Intelektualnej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego (dawniej: Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ). Zajmują się problematyką praw na dobrach niematerialnych, w szczególności prawem autorskim. Opublikowali w Wolters Kluwer m.in. następujące opracowania: Ustawa o ochronie baz danych. Komentarz (2002), Oprogramowanie open source w świetle prawa (2005), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz (redakcja i współautorstwo, wyd. V, 2011), Prawo autorskie. Zbiór przepisów i orzecznictwa, t. 1 3 (wyd. V, 2005), Ochrona danych osobowych. Komentarz (wspólnie z P. Fajgielskim, wyd. VI, 2015), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Wprowadzenie (wyd. VI, 2014), Telewizja interaktywna a prawo autorskie (2007), Media a dobra osobiste (redakcja i współautorstwo, 2009), Zabawy z prawem autorskim (2015). Autorzy są związani z Kancelarią Markiewicz & Sroczyński.

Książka w sposób kompleksowy przedstawia problematykę prawa autorskiego. Jest równocześnie przewodnikiem po spornych i aktualnych zagadnieniach w tej dziedzinie.
Czwarte wydanie zostało istotnie rozszerzone i zmienione ? blisko 30% materiału dodano lub zasadniczo zmodyfikowano. Spowodowane to było zmianą stanu normatywnego (dwie nowelizacje polskiego prawa autorskiego w 2015 roku) i niektórych poglądów autorów, a także rozbudową analizy wybranych kwestii, np.:
? ściągania nielegalnych plików z internetu,
? dopuszczalności używania odnośników (linków),
? dzieł osieroconych,
? zasad stosowania testu trójstopniowego.

Autorzy uwzględnili problemy prawa autorskiego poruszane na studiach podyplomowych prowadzonych w Katedrze Prawa Własności Intelektualnej UJ, a także stanowiące przedmiot sporów sądowych lub opinii prawnych. Omówili również odpowiednie aspekty prawa Unii Europejskiej.
Pierwsze wydanie publikacji zostało uznane przez Magazyn Literacki KSIĄŻKI za jedną z pięciu książek 2008 roku.


Wykaz skrótów 11
Od autorów 17
Rozdział I. Uwagi wstępne 21
Rozdział II. Źródła prawa 28
Rozdział III. Prawo autorskie 37 1. Przedmiot prawa 37 1.1. Uwagi ogólne 37 1.2. Pojęcie utworu w prawie Unii Europejskiej 43 1.3. Cecha twórczości i indywidualności 48 1.4. Problemy praktyczne dotyczące kwalifikacji wytworu intelektualnego jako utworu 57 1.5. Cecha indywidualności w poszczególnych składnikach i rodzajach dzieł 59 1.6. Kontrowersyjnie o kryterium twórczości w prawie autorskim 78 1.7. Utwór zależny 83 1.8. Wyłączenia wybranych kategorii wytworów intelektu spod prawa autorskiego 87 2. Powstanie i czas ochrony praw autorskich 95 3. Podmiot praw autorskich 105 3.1. Twórca 105 3.2. Współautorstwo 106 3.3. Twórczość pracownicza 113 3.4. Inne podmioty praw autorskich 116 3.5. Następcy prawni 119 4. Autorskie prawa osobiste 120 4.1. Uwagi ogólne 120 4.1.1. Wprowadzenie 120 4.1.2. Usytuowanie 121 4.1.3. Treść i naruszenie 123 4.1.4. Ochrona po śmierci 128 4.1.5. Problem wspólności praw 129 4.1.6. Umowy 130 4.1.7. Utwory pracownicze 132 4.2. Poszczególne autorskie prawa osobiste 133 4.2.1. Prawo do autorstwa 133 4.2.2. Prawo do integralności utworu 138 4.2.3. Prawo do rzetelnego wykorzystania utworu 144 4.2.4. Prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności 147 4.2.5. Prawo dostępu do dzieła 149 4.3. Ochrona autorskich dóbr osobistych a stosunki umowne 150 5. Autorskie prawa majątkowe 151 5.1. Treść prawa 151 5.1.1. Uwagi ogólne 151 5.1.2. Pojęcie korzystania 154 5.1.3. Pola eksploatacji 159 5.1.4. Postacie korzystania z utworu 161 5.1.5. Prawo do wynagrodzenia i rozporządzania utworem 167 5.1.6. Droit de suite 172 5.1.7. Zabezpieczenia przed dostępem do utworów 173 5.1.8. Prawa wyłączne do utworu a własność egzemplarza utworu 178 5.2. Wyczerpanie prawa 179 5.3. Ograniczenia w wykonywaniu prawa 190 5.4. Ograniczenia treści autorskich praw majątkowych 191 5.4.1. Uwagi wstępne 191 5.4.2. Dozwolony użytek osobisty 227 5.4.3. Swoboda cytowania 235 5.4.4. Parodia, pastisz i karykatura 244 5.4.5. Antologie 248 5.4.6. Przedruk 255 5.4.7. Licencje dla celów naukowych i dydaktycznych 256 5.4.8. Publiczne odtwarzanie programu radiowego lub telewizyjnego 263 5.4.9. Nagrania efemeryczne i archiwalne 265 5.4.10. Dzieła osierocone 266 5.4.11. Inne postacie licencji 271 5.4.12. Kontrowersyjnie o dozwolonym użytku w prawie autorskim 274 5.5. Rozszerzony zbiorowy zarząd 289 5.5.1. Uwagi ogólne 289 5.5.2. Zawieranie umów w sprawie korzystania z utworów niedostępnych w obrocie handlowym 291 5.5.3. Reemisja programów w sieciach kablowych 293 6. Regulacje szczególne 294 6.1. Programy komputerowe 294 6.2. Utwór audiowizualny 309 7. Umowy 325 7.1. Zasada wolności kontraktowej i jej ograniczenia 325 7.1.1. Zasada specyfikacji w umowie pól eksploatacji utworu 333 7.1.2. Zakaz obejmowania umową nieznanych (w chwili jej zawierania) pól eksploatacji utworu 342 7.1.3. Zakaz zawierania umów w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości 343 7.1.4. Zakaz zbycia i zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia 343 7.1.5. Nakaz zawierania pod rygorem nieważności umów o przeniesienie autorskich praw majątkowych i umów licencyjnych wyłącznych w formie pisemnej (art. 53 i art. 67 ust. 5 pr. aut.) 343 7.1.6. Autorskie dobra osobiste a umowy 345 7.1.7. Inne ograniczenia swobody umów 347 7.2. Przepisy względnie obowiązujące 347 7.3. Zasady redakcji kontraktów autorskich 350 7.3.1. Uwagi ogólne 350 7.3.2. Redakcja umowy licencyjnej 355 7.4. Licencje open source, creative commons i ruch open access 364 8. Ochrona praw autorskich i praw pokrewnych 372 8.1. Autorskie prawa osobiste 372 8.2. Autorskie prawa majątkowe 374 8.2.1. Uwagi ogólne 374 8.2.2. Stwierdzenie naruszenia i podmiot odpowiedzialny 375 8.2.3. Roszczenia 383 8.2.4. Przedawnienie 397 8.2.5. Zagadnienia procesowe 399 8.3. Nadużycie prawa autorskiego 406
Rozdział IV. Prawa pokrewne 410 1. Uwagi generalne 410 2. Prawo do artystycznych wykonań 412 3. Prawa do fonogramów i wideogramów 417 4. Prawo do nadań 419 5. Prawo do pierwszego wydania 419 6. Prawo do wydania naukowego i krytycznego 421 7. Ochrona praw pokrewnych 423
Rozdział V. Sui generis ochrona baz danych 424 1. Wprowadzenie 424 2. Przedmiot ochrony 428 3. Producent bazy danych 430 4. Treść ochrony 431 5. Czas ochrony 437 6. Ochrona baz danych 438
Rozdział VI. Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi. Komisja Prawa Autorskiego 439 1. Uwagi ogólne 439 2. Wykonywanie zbiorowego zarządu w stosunkach wewnętrznych 440 3. Wykonywanie zbiorowego zarządu w stosunkach zewnętrznych 444 4. Tabele wynagrodzeń 445 5. Wielość organizacji zbiorowego zarządzania 451 6. Domniemania 454 7. Dyrektywa 2014/26 w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi 456
Rozdział VII. Prawo autorskie w internecie 461 1. Problematyka 461 2. Przedmiot ochrony 464 3. Podmiot prawa 467 4. Treść prawa autorskiego 468 4.1. Uwagi ogólne 468 4.2. Dozwolony użytek w sieciach komputerowych 469 4.2.1. Uwagi wstępne 469 4.2.2. Zwielokrotnienie utworu w ramach art. 231 pr. aut. 471 4.2.3. "Przedruk internetowy" 477 4.2.4. Licencja dla bibliotek on-line 479 4.2.5. Licencja dla celów dydaktycznych i naukowych 481 4.2.6. Projekt Google 482 5. Odpowiedzialność za naruszenie prawa autorskiego w internecie 485 5.1. Odpowiedzialność dostawcy zawartości sieci 485 5.2. Odpowiedzialność dostawcy usług w sieciach (service provider) 485 5.3. Przechowywanie utworów na stronach internetowych 487 5.3.1. Istota problemu 487 5.3.2. Bezpośrednie czy pośrednie wkraczanie w prawo autorskie 490 5.3.3. Artykuł 14 u.ś.u.e. 494 5.3.4. Wnioski 509 5.4. Odpowiedzialność użytkownika końcowego 516 5.5. Odpowiedzialność za odesłania 517 5.5.1. Uwagi ogólne (oceny przed wyrokiem w sprawie Svensson) 517 5.5.2. Sprawa Svensson 518 5.5.3. Odpowiedzialność za systemy wyszukiwawcze 531 5.5.4. Utwory w odnośnikach 538 5.6. Blokowanie dostępu do platform internetowych przez dostawcę internetu 540 5.7. Piractwo i transfer plików MP3 544 6. Elektroniczny zbiorowy zarząd prawami autorskimi 551 7. Rozpowszechnianie przedmiotów praw wyłącznych on-line 553 7.1. Terminologia 553 7.2. Ochrona prawnoautorska ze względu na rozpowszechnianie chronionych dóbr on-line 555 7.3. Miejsce korzystania z utworu 558 7.4. Unia Europejska wobec rozpowszechniania utworów w trybie on-line 561
Rozdział VIII. Konwencje międzynarodowe 566 1. Konwencja berneńska 566 2. Konwencja rzymska 569 3. Porozumienie TRIPS 572 4. "Internetowe" traktaty WIPO 575 4.1. Wprowadzenie 575 4.2. Traktat WIPO o prawie autorskim 576 4.3. Traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach 579 4.4. Pekiński traktat w sprawie audiowizualnych artystycznych wykonań 582 4.5. Traktat WIPO o dostępie osób niewidomych do utworów drukowanych 583 5. ACTA 584
Rozdział IX. Prawo autorskie w Unii Europejskiej 589 1. Uwagi ogólne 589 2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 591 3. Orzecznictwo TSUE 602 4. Dyrektywy a polskie prawo autorskie 606
Rozdział X. Prawo właściwe i jurysdykcja krajowa 610 1. Wprowadzenie 610 2. Prawo właściwe do oceny naruszenia prawa autorskiego 610 3. Prawo właściwe dla umów autorskich 615 4. Jurysdykcja krajowa 616
Rozdział XI. Prawo karne 619 1. Piractwo i prawo autorskie 619 2. Odpowiedzialność karna 620
Rozdział XII. Okolice prawa autorskiego 623 1. Dodatkowe podstawy prawnej ochrony rezultatów twórczości 623 2. Granice swobody twórczej 630 3. Prawo do wizerunku 631 4. Ochrona korespondencji 634 5. Prawo autorskie a swoboda wypowiedzi 635 5.1. Wprowadzenie 635 5.2. Konieczność sięgania do art. 10 EKPC 638 5.3. Bezpośrednie stosowanie EKPC 641 5.4. Konstytucja 643 5.5. Wnioski 644
Rozdział XIII. Uwagi końcowe - przyszłość prawa autorskiego 645
Bibliografia 655
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych 681
Skorowidz 747