Pomoc państwa dla przedsiębiorstw energetycznych w prawie Unii Europejskiej / Marcin Stoczkiewicz

"Recenzowana praca jest wartościowa, tak w sensie poznawczym, jak i praktycznym. W tym pierwszym dlatego, że podejmuje ważny problem badawczy pojęcia "pomocy państwa" ( ) w znaczeniu nadanym mu (a właściwie stale nadawanym) przez orzecznictwo sądów UE. Praca reprezentuje wysoki i aktualny poziom wiedzy na temat pojęcia pomocy państwa. W sensie praktycznym zaś dlatego, że zawiera szczegółowe analizy wszystkich najważniejszych i najnowszych orzeczeń TS i SPI, w których sądy te analizowały różne nowe instrumenty ingerencji państw członkowskich UE w działalność przedsiębiorstw energetycznych ( ). Książka w pełni zasługuje na zarekomendowanie polskiemu czytelnikowi. Powinna trafić do pracowników naukowych i studentów, głównie wydziałów prawa, ekonomii i zarządzania ( ). Zasługuje także na zainteresowanie i uwagę ze strony urzędników państwowych, sędziów oraz kadr menedżerskich przedsiębiorstw energetycznych, jak też prawników i ekonomistów świadczących usługi doradcze na rzecz władz publicznych i przedsiębiorców".



Wykaz skrótów 15
Przedmowa 17
Rozdział I Zagadnienia wstępne 21
1. Wprowadzenie 21
2. Instrumenty ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych 25
3. Problem badawczy i cel badań 35
4. Metodologia i ograniczenia badawcze 37
Rozdział II Przedsiębiorstwo energetyczne w kontekście prawa o pomocy państwa 45
1. Uwagi wstępne 45
1.1. Pojęcie "przedsiębiorstwo" a zastosowanie przepisów o pomocy państwa 45
1.2. Pojęcie "przedsiębiorstwo energetyczne" a określenie zakresu pracy 46
2. Pojęcie "przedsiębiorstwo" w rozumieniu prawa konkurencji Unii Europejskiej 47
2.1. Pojęcie "działalność gospodarcza" 51
2.2. Brak znaczenia statusu prawnego 61
2.3. Brak znaczenia sposobu finansowania 62
2.4. Jednostka gospodarcza 64
3. Przedsiębiorstwo w rozumieniu prawa konkurencji Unii Europejskiej a przedsiębiorca przedsiębiorstwo w rozumieniu prawa polskiego 69
4. Przedsiębiorstwo energetyczne 71
4.1. Przedsiębiorstwo energetyczne w kontekście prawa Unii Europejskiej 71
4.2. Przedsiębiorstwo energetyczne w prawie polskim 74
4.3. Szczególny status przedsiębiorstw podsektora energetyki atomowej 77
4.4. Szczególny status przedsiębiorstw podsektora węglowego 78
4.5. Energetyczne przedsiębiorstwo publiczne 80
4.6. Przedsiębiorstwo energetyczne w rozumieniu niniejszej pracy 82
5. Podsumowanie 83
Rozdział III Przyznawanie pomocy "przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie" jako cecha pomocy państwa a instrumenty ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych 87
1. Uwagi wstępne 87
2. Pojęcie "państwo członkowskie" 92
3. Pomoc przyznawana z zasobów państwowych 93
3.1. Zasoby państwa a ceny minimalne sprzedaży energii ze źródeł odnawialnych 95
3.2. Zasoby państwa a pokrycie kosztów osieroconych w energetyce 106
3.3. Zasoby państwa a systemy handlu uprawnieniami do emisji 117
3.4. Zasoby państwa a zasoby Unii Europejskiej w kontekście pomocy na inwestycje energetyczne 131
4. Przypisanie państwu członkowskiemu 141
4.1. Przypisanie pomocy państwu a zaangażowanie niezależnego krajowego organu regulacyjnego 143
4.2. Przypisanie pomocy państwu a taryfy energetyczne 146
4.3. Przypisanie państwu pomocy udzielanej przez przedsiębiorstwa publiczne 150
4.4. Przypisanie pomocy państwu a długoterminowe kontrakty sprzedaży energii elektrycznej 153
4.5. Przypisanie pomocy państwu a opodatkowanie produktów energetycznych 158
5. Pomoc przyznawana "w jakiejkolwiek formie" 165
6. Podsumowanie 168
Rozdział IV "Selektywna korzyść" jako cecha pomocy państwa a instrumenty ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych 173
1. Uwagi wstępne 173
2. Korzyść gospodarcza 175
2.1. Uwagi ogólne 175
2.2. Możliwość wystąpienia korzyści dla przedsiębiorstw w wyniku ingerencji państwa w sektorze energetycznym 176
2.3. Transakcje w warunkach odbiegających od warunków rynkowych 178
2.4. Instrumenty redukujące obciążenia w normalnych warunkach włączone do budżetów przedsiębiorstw 179
2.5. Korzyści pośrednie oraz subsydiowanie skrośne 181
2.6. Instrumenty niepowodujące korzyści gospodarczej, pomimo transferu zasobów 187
2.6.1. Koncepcja "pomocy" w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 189
2.6.2. Odszkodowania prywatnoprawne 193
2.6.3. Świadczenia wykonywane z uwzględnieniem zasady inwestora rynkowego 194
2.6.4. Instrumenty ingerencji państwa a świadczenia państwa wobec przedsiębiorstw uwzględniające zasadę inwestora rynkowego 201
2.6.5. Rekompensata kosztów z tytułu świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym 204
2.6.5.1. Usługi w ogólnym interesie gospodarczym 204
2.6.5.2. Możliwość zastosowania derogacji z art. 106 ust. 2 TFUE w stosunku do unijnych przepisów dotyczących pomocy państwa 208
2.6.5.3. Przedsiębiorstwo energetyczne jako przedsiębiorstwo świadczące UOIG 210
2.6.5.4. Zakres, w jakim rekompensata kosztów świadczenia przez przedsiębiorstwo energetyczne UOIG nie stanowi korzyści dla przedsiębiorstwa 225
2.6.5.5. Instrumenty ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych a rekompensata kosztów świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym 229
2.7. Wnioski w zakresie cechy "korzyści gospodarczej" w instrumentach ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych 231
3. Selektywność korzyści 233
3.1. Uwagi ogólne 233
3.2. Możliwość wystąpienia selektywności w instrumentach ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych 234
3.3. Ogólne środki interwencji a instrumenty ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych 237
3.3.1. Ogólne środki interwencji 238
3.3.2. Ogólne środki interwencji a instrumenty skierowane do określonego sektora lub sektorów 241
3.4. Środki uzasadnione charakterem lub ogólną strukturą systemu a instrumenty ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych 247
3.4.1. Pojęcie środków uzasadnionych charakterem lub ogólną strukturą systemu 247
3.4.2. Środki uzasadnione charakterem lub ogólną strukturą systemu 251
3.4.3. Uzasadnienie zewnętrzne 253
3.4.4. Uzasadnienie wewnętrzne 257
3.4.5. Wnioski w zakresie uzasadnienia charakterem lub ogólną strukturą systemu instrumentów ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych 260
3.5. Wnioski w zakresie spełniania przez instrumenty ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznychcechy selektywności 262
4. Podsumowanie 264
Rozdział V "Zakłócenie lub groźba zakłócenia konkurencji" jako cecha pomocy państwa a instrumenty ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych 267
1. Uwagi wstępne 267
2. Powiązanie cech "zakłócenia lub zagrożenia zakłóceniem konkurencji" oraz "wpływu na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi" 273
3. Domniemanie zakłócenia lub zagrożenia zakłóceniem konkurencji 275
3.1. Zakłócenie lub zagrożenie zakłóceniem konkurencji jako konsekwencja udzielenia środka o charakterze selektywnym 275
3.2. Obowiązki Komisji w zakresie wykazania zakłócenia lub zagrożenia zakłóceniem konkurencji 278
4. Przypadki graniczne instrumentów ingerencji państwa w sektorze energetycznym z punktu widzenia możliwości zakłócenia konkurencji 281
4.1. Okoliczności wykluczające możliwość zakłócenia konkurencji na określonym rynku energetycznym 281
4.2. Liberalizacja rynków energetycznych a możliwość zakłócenia konkurencji w wyniku stosowania instrumentów ingerencji państwa 283
4.3. Monopol naturalny w energetyce a możliwość zakłócenia konkurencji w wyniku stosowania instrumentów ingerencji państwa 296
4.3.1. Argument monopolu naturalnego 296
4.3.2. Sieciowa infrastruktura energetyczna jako monopol naturalny 299
4.3.2.1. Pojęcie monopolu naturalnego 301
4.3.3. Monopol naturalny a konkurencja w energetyce 306
4.3.4. Ocena argumentu monopolu naturalnego 308
4.3.4.1. Możliwość subsydiowania skrośnego oraz pomocy pośredniej 310
4.3.4.2. Konkurencja na rynku bliskich substytutów 314
5. Podsumowanie 319
Rozdział VI "Wpływ na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi" jako cecha pomocy państwa a instrumenty ingerencji państwa w działalność przedsiębiorstw energetycznych 323
1. Uwagi wstępne 323
2. Wpływ na handel międzypaństwowy jako cecha pomocy państwa 325
3. "Możliwość wpływu" na handel międzypaństwowy 329
4. Domniemanie wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi 336
5. Okoliczności wykluczające wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi 337
6. Przypadki graniczne instrumentów ingerencji państwa w sektorze energetycznym z punktu widzenia możliwości wpływu na handel między państwami członkowskimi 338
6.1. Uczestnictwo sektora energetycznego w wymianie handlowej na rynku wewnętrznym 338
6.2. Wpływ pomocy dla przedsiębiorstw energetycznych wyłącznie na handel wewnątrzkrajowy 344
6.2.1. Lokalny charakter działalności a wpływ na handel między państwami członkowskimi 344
6.2.2. Wpływ pomocy wyłącznie na handel na rynku lokalnym 345
6.2.3. Wpływ pomocy wyłącznie na handel Wewnątrz krajowy a działalność przedsiębiorstw energetycznych 347
6.2.4. Przypadek graniczny instrumentów ingerencji państwa w podsektorze ciepłowniczym 349
6.3. Wpływ pomocy dla przedsiębiorstwa energetycznego wyłącznie na rynki poza Unią Europejską 355
6.4. Szczególny przypadek pomocy de minimis 358
6.4.1. Pomoc de minimis a wpływ na handel między państwami członkowskimi 358
6.4.2. Problem legalności zasady de minimis 360
6.4.3. Problem kwalifikacji pomocy de minimis w kontekście art. 107 ust. 1 TFUE 362
6.4.4. Niewielkie znaczenie pomocy de minimis dla przedsiębiorstw energetycznych 367
7. Podsumowanie 367
Zakończenie 371
Summary
State aid for energy undertakings in the European Union law 387
Wykaz wykorzystanych w pracy orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Unii Europejskiej 401
Wykaz wykorzystanych w pracy decyzji Komisji Europejskiej 409
Bibliografia 415