Ograniczenia swobody umów w kształtowaniu stosunku ubezpieczenia na cudzy rachunek / Zbigniew Długosz

Ubezpieczenia na cudzy rachunek, które najczęściej kojarzone są z ubezpieczeniami grupowymi, odgrywają bardzo istotną rolę na rynku ubezpieczeń. Celem publikacji jest zidentyfikowanie dopuszczalnych sposobów ukształtowania relacji prawnych między ubezpieczającym, ubezpieczonym i ubezpieczycielem w ramach tego rodzaju ubezpieczeń. W książce omówiona została sama konstrukcja umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek, specyfika relacji występujących między poszczególnymi podmiotami tej umowy oraz ograniczenia swobody umów w kształtowaniu tych relacji wyznaczane przez kryteria określone w art. 3531 Kodeksu cywilnego, tj. kryteria zgodności z właściwością (naturą) stosunku, ustawą i zasadami współżycia społecznego.
Monografia uwzględnia nowe przepisy ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, która weszła w życie 1.01.2016 r. Zawarta w ustawie regulacja ubezpieczeń na cudzy rachunek znacząco wpływa na dotychczasowy sposób wykorzystywania tej konstrukcji. Ze względu na krótki czas obowiązywania ustawy jej przepisy wciąż budzą poważne wątpliwości interpretacyjne. Publikacja dokonuje krytycznej analizy zagadnień kluczowych dla przedmiotu opracowania.
Książka przeznaczona jest dla osób związanych z rynkiem ubezpieczeń, w szczególności pracowników zakładów ubezpieczeń i pośredników ubezpieczeniowych, a także adwokatów i radców prawnych, sędziów oraz pracowników organów administracji zajmujących się sprawami z zakresu ubezpieczeń gospodarczych.


Wykaz skrótów 9
Wstęp 13
Rozdział I Swoboda umów zobowiązaniowych i jej ograniczenia w świetle art. 353(1) kodeksu cywilnego 21 1. Pojęcie swobody umów zobowiązaniowych 21 2. Granice swobody umów 29 2.1. Sprzeczność z właściwością (naturą) stosunku 30 2.2. Sprzeczność z ustawą 47 2.3. Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego 67
Rozdział II Umowa ubezpieczenia na cudzy rachunek i relacje prawne wynikające z jej zawarcia 83 1. Charakter prawny umowy ubezpieczenia 83 2. Umowy odnoszące się do osób trzecich 91 2.1. Umowa o świadczenie przez osobę trzecią 92 2.2. Umowa o zwolnienie dłużnika od obowiązku świadczenia 96 2.3. Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej 99 3. Umowa ubezpieczenia na cudzy rachunek jako umowa na rzecz osoby trzeciej 106 4. Relacje między ubezpieczycielem, ubezpieczającym i ubezpieczonym 114 5. Ubezpieczenia grupowe 123
Rozdział III Natura (właściwość) stosunku a cel i treść stosunku ubezpieczenia na cudzy rachunek 138 1. Kauzalny charakter umowy ubezpieczenia a natura stosunku ubezpieczenia na cudzy rachunek 138 2. Kauza a cel umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek 146 3. Interes ubezpieczeniowy w umowie ubezpieczenia na cudzy rachunek 151 4. Ograniczenia w stosowaniu konstrukcji pośrednich ubezpieczeń na cudzy rachunek 169 5. Ograniczenia w stosowaniu regresu ubezpieczeniowego w ubezpieczeniu na cudzy rachunek 184
Rozdział IV Przepisy ustaw i zasady współżycia społecznego a treść i cel stosunku ubezpieczenia na cudzy rachunek 195 1. Ograniczenia w zakresie określania obowiązków i powinności ubezpieczonego 195 2. Ograniczenia wynikające z rozszerzonego zastosowania przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych 212 3. Ograniczenia w zakresie określania podmiotu uprawnionego do wskazania uposażonego 220 4. Ograniczenia wynikające z konieczności identyfikacji ubezpieczonego 225 5. Ograniczenia wynikające z przepisów o pośrednictwie ubezpieczeniowym i zasad współżycia społecznego 228 5.1. Ograniczenia wynikające z reglamentacji działalności w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego 228 5.2. Ograniczenia dotyczące łączenia roli pośrednika ubezpieczeniowego i ubezpieczającego 251
Rozdział V Zgoda na objęcie ochroną ubezpieczeniową a ograniczenia swobody w zakresie zmiany i rozwiązania umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek 260 1. Charakter prawny zgody na objęcie ochroną ubezpieczeniową 260 2. Odwołanie i zmiana zastrzeżenia w umowie ubezpieczenia na cudzy rachunek 266 3. Zmiana i odwołanie zastrzeżenia a zmiana i rozwiązanie umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek 273 4. Ograniczenia w zakresie zmiany i rozwiązania umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek zawartej bez zgody lub wiedzy ubezpieczonego 283 5. Ograniczenia w zakresie zmiany lub rozwiązania umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek zawartej za zgodą ubezpieczonego 290
Zakończenie 309
Wykaz orzecznictwa 317
Bibliografia 321