Odpowiedzialność za szkodę na ziemi wyrządzoną ruchem statku powietrznego / Anna Konert

W książce omówiono kwestię odpowiedzialności za szkody spowodowane na ziemi przez statki powietrzne, szczegółowo analizując prawo międzynarodowe oraz rozwiązania przyjęte przez poszczególne kraje, w tym przez rząd USA po atakach terrorystycznych z 11 września 2001 r., dotyczące kompensacji szkód, zarówno w postaci śmierci i uszkodzenia ciała oraz rozstroju zdrowia, jak i szkód w mieniu.

Zrozumienie, jak system rekompensat funkcjonował w następstwie wydarzeń z 11 września 2001 r., powinno pomoc politykom i zainteresowanym stronom w opracowaniu podstawowych założeń odszkodowawczych w razie przyszłych aktów terroryzmu na taką skalę oraz w zidentyfikowaniu problemów, które należy uwzględnić, przygotowując się na możliwość takiego zdarzenia.

Adresaci:
Książka jest przeznaczona dla właścicieli firm ubezpieczeniowych, brokerów i agentów ubezpieczeniowych, właścicieli i pracowników linii lotniczych, prezesów portów lotniczych i aeroklubów; zainteresuje również pracowników Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, pracowników Urzędu Lotnictwa Cywilnego i Departamentu Lotniczego Ministerstwa ds. Transportu.



Wykaz skrótów 11
Wstęp 15
Część I Odpowiedzialność osoby eksploatującej statek powietrzny z tytułu tzw. ryzyka ogólnego
Rozdział 1 Odpowiedzialność osoby eksploatującej statek powietrzny z tytułu tzw. ryzyka ogólnego w prawie międzynarodowym 25
1.1. Historia tworzenia systemu rzymskiego 25
1.2. System rzymski - ogólna charakterystyka 28
1.2.1. Konwencja rzymska z 1933 r. 28
1.2.2. Protokół brukselski z 1938 r. 38
1.2.3. Konwencja rzymska z 1952 r. 39
1.2.3.1. Zakres przedmiotowy zastosowania konwencji 41
1.2.3.2. Zakres podmiotowy zastosowania konwencji 47
1.2.3.3. Problematyka odpowiedzialności cywilnej 55
1.2.3.4. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej 68
1.2.4. Jurysdykcja 70
1.2.4.1. Forum rei i forum delicti 70
1.2.4.2. Forum delicti jako jedyne forum 70
1.2.4.2.1. Forum actoris? 74
1.2.4.3. Przedawnienie roszczeń 76
1.2.5. Protokół montrealski z 1978 r. 76
1.3. Próba oceny systemu rzymskiego 81
1.4. Propozycja ILA 86
1.5. Próby modernizacji systemu rzymskiego (2001-2008) 87
1.6. Konwencja o kompensacji szkód wyrządzonych osobom trzecim przez statki powietrzne z 2009 r. - ogólna charakterystyka 92
1.6.1. Zakres zastosowania 92
1.6.2. Odpowiedzialność eksploatującego statek powietrzny 97
1.6.2.1. Podmiot odpowiedzialny 97
1.6.2.2. Zasada odpowiedzialności 99
1.6.2.3. Przesłanki odpowiedzialności 102
1.6.2.4. Pierwszeństwo w wypłacie odszkodowań 109
1.6.2.5. Odpowiedzialność kilku podmiotów 110
1.6.2.6. Przesłanki zwalniające z odpowiedzialności 110
1.6.2.7. Wypłata zaliczek 110
1.6.3. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej 111
1.6.4. Pozostałe postanowienia konwencji 112
Rozdział 2 Odpowiedzialność osoby eksploatującej statek powietrzny z tytułu tzw. ryzyka ogólnego w systemach prawnych niektórych państw 114
2.1. Odpowiedzialność osoby eksploatującej statek powietrzny w prawie polskim 114
2.1.1. Wprowadzenie 114
2.2. Odpowiedzialność osoby eksploatującej statek powietrzny w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej o prawie lotniczem z 1928 r. 115
2.3. Odpowiedzialność osoby eksploatującej statek powietrzny w ustawie - Prawo lotnicze z 1962 r. 120
2.4. Odpowiedzialność osoby eksploatującej statek powietrzny w ustawie - Prawo lotnicze z 2002 r. 122
2.4.1. Wprowadzenie 122
2.4.2. Zakres przedmiotowy ustawy 124
2.4.3. Zakres podmiotowy ustawy 125
2.4.4. Zasada odpowiedzialności 129
2.4.5. Przesłanki odpowiedzialności 131
2.4.6. Okoliczności egzoneracyjne 135
2.4.7. Odpowiedzialność na zasadzie winy (zderzenie statków powietrznych oraz przewóz z grzeczności) 136
2.4.8. Relacja między regulacjami kodeksu cywilnego a ustawy z 2002 r. 137
2.5. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej 143
2.6. Odpowiedzialność osoby eksploatującej statek powietrzny za szkody wyrządzone osobom trzecim wskutek ruchu statku powietrznego na przykładzie poszczególnych państw 145
Podsumowanie części I 155
Część II Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobom trzecim tzw. aktami bezprawnej ingerencji
Rozdział 1 Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobom trzecim tzw. aktami bezprawnej ingerencji w prawie międzynarodowym 161
1.1. Akty bezprawnej ingerencji 161
1.2. Zagadnienie terroryzmu 164
1.3. Wyrównanie szkód wyrządzonych osobom trzecim wskutek aktów bezprawnej ingerencji w prawie międzynarodowym - konwencja montrealska z 2009 r. 170
1.3.1. Przyczyny i proces tworzenia konwencji montrealskiej z 2009 r. 170
1.4. Konwencja montrealska unlawful interference z 2009 r. - ogólna charakterystyka 174
1.4.1. Zakres zastosowania 174
1.4.2. Trzystopniowy system kompensacji szkód 176
1.4.2.1. Odpowiedzialność eksploatującego statek powietrzny (pierwszy pułap) 176
1.4.2.2. Międzynarodowy Fundusz Kompensacyjny Lotnictwa Cywilnego (drugi pułap) 178
1.4.2.3. Wilful misconduct eksploatującego statek powietrzny (trzeci pułap) 190
1.4.2.4. Zasada solidarności państw (solidarity of the states) 196
1.4.3. Przesłanki zwalniające z odpowiedzialności 198
1.4.4. Pierwszeństwo w wypłacie odszkodowań 198
1.4.5. Roszczenia regresowe 199
1.4.6. Pozostałe postanowienia 200
1.4.7. Próba oceny przepisów konwencji montrealskiej unlawful interference. Propozycje rozwiązań 202
1.5. Odpowiedzialność państwa: problem bez rozwiązania? 210
1.6. Alternatywne propozycje rozwiązań na szczeblu międzynarodowym 216
1.6.1. Propozycja Ince & Co 216
1.6.2. Propozycja zmodyfikowania reżimu odpowiedzialności za szkody jądrowe 217
1.6.3. Propozycja zmodyfikowania reżimu odpowiedzialności za szkody spowodowane zanieczyszczeniem morza olejami 221
1.6.4. Ochrona praw poszkodowanych na podstawie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka 225
Rozdział 2 Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobom trzecim tzw. aktami bezprawnej ingerencji w systemach prawnych niektórych państw 227
2.1. Wyrównanie szkód spowodowanych przez akty terroryzmu - rozwiązania przyjęte przez poszczególne państwa 227
2.1.1. Wprowadzenie 227
2.1.2. Rozwiązania legislacyjne w zakresie kompensacji szkód 232
2.1.3. Specjalne regulacje w prawie lotniczym 242
2.1.4. Specjalne systemy kompensacji dla ofiar przestępstw 248
2.1.5. Specjalne programy ubezpieczeń na wypadek terroryzmu 258
2.2. Odpowiedzialność za szkody spowodowane wskutek aktów bezprawnej ingerencji w prawie polskim 274
2.3. W poszukiwaniu nowych rozwiązań 282
Rozdział 3 Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobom trzecim atakami terrorystycznymi z 11 września 2001 r. 285
3.1. Wprowadzenie 285
3.2. Następstwa zamachu z 11 września 2001 r. 288
3.2.1. Następstwa gospodarcze 288
3.2.2. Następstwa dla podmiotów związanych z lotnictwem 289
3.2.3. Następstwa dla przewoźników lotniczych 289
3.2.4. Następstwa w ubezpieczeniach lotniczych 292
3.2.5. Następstwa w polityce międzynarodowej 295
3.2.6. Zmiany w prawie 296
3.3. Kompensacja szkód powstałych na skutek ataku terrorystycznego z 11 września 2001 r. 298
3.3.1. Kompensacja szkód przez Victims Compensation Fund 298
3.3.1.1. Air Transport Safety and System Stabilization Act (ATSSSA) 298
3.3.1.2. September 11th Victim Compensation Fund 300
3.3.1.3. Zadroga Act z 2010 r. 315
3.3.2. Odpowiedzialność osoby eksploatującej statek powietrzny za szkody wyrządzone osobom trzecim wskutek ruchu statku powietrznego w prawie amerykańskim 320
3.3.2.4. Zasady ogólne 320
3.3.2.5. Sądowe dochodzenie roszczeń wynikających z ataków z 11 września 2001 r. 330
3.4. Fundusz czy sąd? Wnioski 346
Podsumowanie części II 350
Zakończenie 357
Bibliografia 361