Odpowiedzialność małżonków pozostających w ustroju wspólności ustawowej za zobowiązania jednego z nich / Wojciech Górecki

Opracowanie zawiera całościowe omówienie problematyki materialnoprawnej i egzekucyjnej dotyczącej odpowiedzialności małżonków pozostających w ustroju wspólności ustawowej za zobowiązania cywilnoprawne jednego z nich.
W kompleksowy sposób przedstawia analizę regulacji materialnoprawnej tego zagadnienia zamieszczoną w art. 41 k.r.o. oraz kwestie proceduralne związane z realizacją w postępowaniu egzekucyjnym odpowiedzialności małżonków majątkiem wspólnym, w tym problem obrony małżonków przed egzekucją.

Autor omawia istotne zagadnienia rzadko poruszane w literaturze przedmiotu, takie jak m.in.:
• status małżonka dłużnika jako osoby odpowiadającej za cudzy dług;
• odpowiedzialność małżonków za zobowiązania niepieniężne;
• stosowanie art. 41 k.r.o. w przypadkach zaspokojenia wierzyciela przez jednego z małżonków będącego dłużnikiem solidarnym;
• charakter prawny tzw. zgody fakultatywnej małżonka dłużnika: jej przedmiot i zakres, udzielanie w sposób dorozumiany i pod warunkiem, dopuszczalność udzielania przed powstaniem ustroju wspólności majątkowej między małżonkami, odwołanie zgody oraz dopuszczalność modyfikacji jej treści przez małżonka dłużnika;
• umowna modyfikacja treści kompetencji wierzyciela do żądania zaspokojenia z majątków małżonków.

Rozważania zamieszczone w pracy mają nie tylko walor teoretyczny, lecz są także zorientowane na rozwiązywanie problemów praktycznych.

Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla sędziów, komorników, adwokatów i radców prawnych. Notariuszy mogą zainteresować fragmenty dotyczące poddania się egzekucji w akcie notarialnym przez małżonka będącego dłużnikiem oraz przez drugiego małżonka odpowiadającego wyłącznie majątkiem wspólnym za długi współmałżonka, a także udzielania przez małżonka dłużnika zgody, o której mowa w art. 41 par. 1 k.r.o., w tym m.in.: formy zgody, dopuszczalności zgody generalnej i rodzajowej oraz udzielania zgody pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.

Wykaz skrótów | str. 11

Wstęp | str. 15

Rozdział I

Ewolucja materialnoprawnej regulacji odpowiedzialności małżonków pozostających w ustroju wspólności majątkowej za cywilnoprawne zobowiązania jednego z nich | str. 25

1. Wprowadzenie | str. 25
2. Odpowiedzialność małżonków w Prawie małżeńskim majątkowym | str. 28
3. Odpowiedzialność małżonków w Kodeksie rodzinnym | str. 30
4. Odpowiedzialność małżonków w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym | str. 31

Rozdział II

Sytuacja małżonka odpowiadającego majątkiem wspólnym za długi drugiego małżonka | str. 41

1. Wprowadzenie | str. 41
2. Stanowiska akceptujące traktowanie małżonka odpowiadającego wyłącznie majątkiem wspólnym jako dłużnika | str. 43

2.1. Artykuł 41 k.r.o. jako źródło długu małżonka dłużnika tożsamego z długiem drugiego z małżonków | str. 43

2.2. Artykuł 41 k.r.o. jako źródło długu małżonka dłużnika polegającego na znoszeniu egzekucji z majątku wspólnego małżonków | str. 51

2.3. Artykuł 36 § 2 zdanie pierwsze k.r.o. jako źródło przedstawicielstwa ustawowego małżonków | str. 52

3. Uwagi krytyczne dotyczące stanowisk utożsamiających małżonka dłużnika z dłużnikiem | str. 53
4. Pojęcie odpowiedzialności majątkiem wspólnym małżonków przez małżonka dłużnika za długi drugiego małżonka | str. 67

Rozdział III

Przedmiotowy oraz podmiotowy zakres odpowiedzialności małżonków za zobowiązania jednego z nich | str. 87

1. Odpowiedzialność małżonków majątkiem wspólnym za zobowiązania niepieniężne | str. 87
2. Dopuszczalność stosowania art. 41 k.r.o. do odpowiedzialności małżonków za zobowiązania publicznoprawne | str. 92
3. Dopuszczalność obejmowania art. 41 k.r.o. sytuacji, w których dłużnikami są oboje małżonkowie | str. 99
4. Stosowanie art. 41 k.r.o. w przypadkach zaspokojenia wierzyciela przez jednego z małżonków będącego dłużnikiem solidarnym bądź odpowiadającego jak współdłużnik solidarny | str. 108

Rozdział IV

Zgoda małżonka dłużnika jako źródło kompetencji wierzyciela do żądania zaspokojenia z całego majątku wspólnego małżonków | str. 117

1. Zgoda obligatoryjna oraz zgoda fakultatywna | str. 117
2. Charakter prawny zgody fakultatywnej | str. 120
3. Powstanie skutku określonego w art. 41 § 1 in fine k.r.o. jako konsekwencja zgody małżonka dłużnika | str. 134
4. Zastąpienie zgody małżonka orzeczeniem sądu | str. 146
5. Adresat oświadczenia o udzieleniu zgody fakultatywnej | str. 148
6. Relacja czasowa dotycząca udzielania zgody fakultatywnej oraz powstania zobowiązania będącego jej przedmiotem | str. 159
7. Forma zgody | str. 163
8. Udzielanie zgody fakultatywnej przez pełnomocnika oraz prokurenta | str. 179
9. Udzielanie zgody fakultatywnej w sposób dorozumiany | str. 184

10.. Przedmiot i zakres zgody | str. 196

11.. Dopuszczalność zgody generalnej oraz rodzajowej | str. 217

12.. Ograniczenie w treści zgody kompetencji wierzyciela do żądania zaspokojenia z całego majątku wspólnego małżonków | str. 229

13.. Dopuszczalność udzielania zgody pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu | str. 237

14.. Pozostawanie przez małżonków w ustroju wspólności majątkowej jako przesłanka skuteczności zgody fakultatywnej | str. 241

15.. Wady oświadczenia woli o udzieleniu zgody fakultatywnej | str. 252

16.. Odwołanie zgody fakultatywnej | str. 263

Rozdział V

Kompetencja wierzyciela do żądania zaspokojenia z niektórych składników majątku wspólnego małżonków | str. 269

1. Sytuacje określone w art. 41 § 2 in principio k.r.o. | str. 269
2. Sytuacje określone w art. 41 § 2 in fine k.r.o. | str. 276
3. Sytuacje określone w art. 41 § 3 k.r.o. | str. 279

Rozdział VI

Umowna modyfikacja treści kompetencji wierzyciela do żądania zaspokojenia z majątków małżonków | str. 295

1. Rozszerzenie treści kompetencji wierzyciela | str. 295
2. Ograniczenie treści kompetencji wierzyciela | str. 303

Rozdział VII

Realizacja odpowiedzialności majątkiem wspólnym małżonków w postępowaniu egzekucyjnym. Podstawa egzekucji z majątku wspólnego małżonków | str. 313

1. Wprowadzenie | str. 313
2. Dopuszczalność uzyskania przez wierzyciela tytułu egzekucyjnego przeciwko małżonkowi dłużnika w postaci orzeczenia sądu oraz aktu notarialnego | str. 316
3. Uzyskanie przez wierzyciela tytułu wykonawczego przeciwko małżonkowi dłużnika w postępowaniu klauzulowym uregulowanym w art. 787 k.p.c. | str. 333
4. Uzyskanie przez wierzyciela tytułu wykonawczego przeciwko małżonkowi dłużnika w postępowaniu klauzulowym uregulowanym w art. 7871k.p.c. | str. 354
5. Tytuł wykonawczy przeciwko jednemu z małżonków jako podstawa egzekucji świadczeń pieniężnych | str. 359

5.1. Egzekucja z ruchomości | str. 359

5.2. Egzekucja z nieruchomości. Znaczenie art. 9231 k.p.c. w ramach egzekucji ze składników majątku wspólnego małżonków | str. 367

5.3. Egzekucja z rachunku dłużnika i małżonka dłużnika | str. 372

5.4. Egzekucja z wierzytelności | str. 375

Rozdział VIII

Obrona małżonków w postępowaniu egzekucyjnym | str. 379

1. Wprowadzenie | str. 379
2. Zażalenie na postanowienie dotyczące nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika | str. 380
3. Obrona małżonka dłużnika za pomocą powództwa opozycyjnego uregulowanego w art. 840 § 1 pkt 3 k.p.c. | str. 392
4. Obrona małżonka dłużnika za pomocą powództwa o zwolnienie od egzekucji (art. 841 k.p.c.) | str. 419

Rozdział IX

Odpowiedzialność małżonków za zobowiązania jednego z nich na tle prawa obcego oraz Zasad CEFL dotyczących stosunków majątkowych między małżonkami. Propozycje de lege ferenda | str. 427

1. Odpowiedzialność małżonków za zobowiązania w prawie obcym | str. 427
2. Odpowiedzialność małżonków za zobowiązania w świetle Zasad CEFL dotyczących stosunków majątkowych między małżonkami | str. 436
3. Zasady CEFL oraz rozwiązania obowiązujące w obcych porządkach prawnych jako wzorzec regulacji odpowiedzialności małżonków w prawie polskim | str. 441
4. Odpowiedzialność małżonków za zobowiązania w projekcie Kodeksu rodzinnego Rzecznika Praw Dziecka z 2018 r. | str. 449
5. Propozycje zmian regulacji odpowiedzialności małżonków za zobowiązania jednego z nich | str. 454

Podsumowanie | str. 465

Bibliografia | str. 483

Orzecznictwo | str. 505