Jurysprudencja 20. Dobro dziecka w ujęciu indywidualistycznym i wspólnotowym / Karolina Mendecka

Celem serii wydawniczej „Jurysprudencja” jest publikowanie monografii z zakresu teorii i filozofii prawa, a także dyscyplin prawniczych podejmujących problematykę teoretyczno- i filozoficzno-prawną w ramach własnych badań przedmiotowych. Inicjatywa powołania tego rodzaju serii wydawniczej spotkała się z dużym zainteresowaniem wszystkich ośrodków naukowych zajmujących się wskazaną problematyką, a także znanych naukowców z ośrodków zagranicznych.

Redaktorzy serii
Marek Zirk-Sadowski, Bartosz Wojciechowski

Autorka książki koncentruje się na usystematyzowaniu najważniejszych kwestii oraz dostarczeniu niezbędnych wskazówek dotyczących pojęcia dobra dziecka. Nietzscheańska opozycja apollińska-dionizyjska stanowi wszechstronną propozycję ujęcia przedstawionych w pracy filozoficzno- i teoretycznoprawnych zagadnień. Pierwiastek apolliński symbolizuje intelekt, prawo i jednostkę, natomiast dionizyjski – siłę natury, instynkt oraz wspólnotę. Przyjęta w monografii formuła opierająca się na przeciwstawieniu dwóch żywiołów nawiązuje do wielu przeciwieństw – począwszy od wspólnotowego i indywidualistycznego spojrzenia na dobro i dobro dziecka przez filozofię liberalną i komunitariańską aż po teoretycznoprawne omówienie koncepcji dobra dziecka jako klauzuli oraz zasady prawnej w świetle orzecznictwa sądów oraz trybunałów krajowych i międzynarodowych.

W rozważaniach Autorki można odnaleźć jej osobiste, emocjonalne zainteresowanie analizowanym tematem. Dzięki temu publikacja nie jest jedynie „suchym”, pozbawionym życia wywodem naukowym. Wręcz przeciwnie – odnosi się do spraw doniosłych z pasją i emocją. Autorka nie ucieka też od trudnych społecznie tematów, co nadaje monografii aktualny wydźwięk.

Z recenzji dr hab. Agnieszki Bielskiej-Brodziak, prof. UŚ

Autorka przybliża dwie perspektywy myślenia o dobru dziecka, z których wyłania się obraz idei dobra dziecka w świetle napięcia między dobrem jednostki a dobrem wspólnym. Monografia jest napisana językiem komunikatywnym, co warto podkreślić, ponieważ Autorka udowadnia, że o problemach filozoficznych można pisać w sposób jasny i zrozumiały.

Z recenzji dr. hab. Przemysława Kaczmarka, prof. UWr

Wstęp 7

I. Tradycja ideowa 15

1. Etymologia pojęcia dobra 17

2. Koncepcje dobra w ujęciu filozoficznym 19

2.1. Wspólnotowe spojrzenie na dobro: filozofia scholastyczna 22

2.2. Odrodzenie dobra w znaczeniu indywidualistycznym 25

2.3. Filozofia współczesna wobec problematyki dobra 31

2.4. Współczesne filozofki wobec dobra 34

3. Dobro: uwagi podsumowujące 36

II. Dobro jednostki a dobro wspólne 39

1. Dobro jednostki 41

1.1. Dobro jednostki: centrum zainteresowania myśli liberalnej 46

1.1.1. John Rawls: sprawiedliwość a dobro jednostki 49

1.1.2. Ronald Dworkin: indywidualizm etyczny 50

1.1.3. John Gray: liberalizm modus vivendi 52

1.1.4. Joseph Raz: dobrostan a interes jednostki 53

1.1.5. Robert Nozick: wolność, własność i jednostka 54

1.2. Liberałowie wobec dobra jednostki: uwagi podsumowujące 56

2. Dobro wspólne 57

2.1. Źródło rozmyślań o dobru wspólnym: katolicka nauka społeczna 61

2.2. Komunitariańska perspektywa na dobro wspólne 68

2.2.1. Michael Sandel: jednostka we wspólnocie 70

2.2.2. Charles Taylor: dobro bezpośrednio wspólne 72

2.2.3. Amitai Etzioni: złoty środek 74

2.2.4. Michael Walzer: dobra społeczne 76

2.2.5. Alasdair MacIntyre: dobro wspólne a cnota 77

3. Między dobrem jednostki a dobrem wspólnym 79

3.1. Will Kymlicka: współczesne spojrzenie na wspólnotę i jednostkę 80

3.2. Andrzej Szahaj: liberalna obrona dobra wspólnego 82

4. Prawo wobec dobra wspólnego i dobra jednostki 84

5. Jednostka a wspólnota: uwagi podsumowujące 96

III. Dobro dziecka w perspektywie filozoficznoprawnej 99

1. Dziecko w perspektywie filozoficznoprawnej 100

1.1. Dziecko i dzieciństwo z perspektywy historycznofilozoficznej 101

1.2. Rodzina i dobro wspólne w kontekście dziecka 104

1.3. Filozoficzne spojrzenie na dobro dziecka 113

2. Dziecko jako podmiot praw 122

2.1. Podmiotowość dziecka 123

2.2. Rodzina jako podstawowa komórka społeczna: prawo wobec zmian 127

2.3. Dobro i interes dziecka w świetle prawa 134

3. Dobro dziecka: uwagi podsumowujące 147

IV. Dobro dziecka w ujęciu teoretycznoprawnym: między wspólnotą a jednostką 149

1. Konstrukcja normatywna dobra dziecka 150

1.1. Kilka uwag o zasadach prawa – koncepcje wybrane 152

1.2. Krótka charakterystyka klauzul generalnych 158

1.3. Zasada prawa a klauzula generalna: uwagi porównawcze 162

2. Dobro dziecka – zasada czy klauzula? 166

2.1. Zasada dobra dziecka jako nadrzędna norma prawa 166

2.2. Niedookreślony charakter klauzuli dobra dziecka – studium przypadku 180

2.3. Dobro dziecka: apollińska zasada, dionizyjska klauzula 185

3. Dobro dziecka w ujęciu indywidualistycznym i wspólnotowym 187

Zakończenie 193

Bibliografia 197