Historia doktryn politycznych i prawnych. Wydanie 11 / Andrzej Sylwestrzak

Podręcznik omawia kształtowanie się poglądów – od czasów grecko-rzymskich do współczesności – mających decydujący wpływ na cele, zasady powstania, organizację oraz funkcjonowanie dzisiejszych instytucji państwa i prawa. Autor eksponuje zasadę państwa prawnego powiązaną z ideą sprawiedliwości społecznej, zwracając jednocześnie uwagę na ciągle aktualne zagrożenia w postaci terroryzmu czy despotyzmu rządów.

Publikacja przybliża i wyjaśnia przesłanki doktrynalne leżące u podstaw dyskusji dotyczących aktualnych zagadnień, jak: in vitro, eutanazja, kara śmierci czy walka z totalitaryzmem.

Książka jest przeznaczona głównie dla studentów prawa i administracji. Będzie również pomocna historykom, socjologom, politologom, dziennikarzom i filozofom.

Wstęp 13
Rozdział I
Przedmiot historii doktryn politycznych i prawnych 15
1. Zakres i podstawy metodologiczne przedmiotu 15
2. Powiązania z innymi przedmiotami 17
3. Różnorodność opracowań przedmiotu historii doktryn politycznych i prawnych 19
4. Funkcje doktryn politycznych i prawnych 21
5. Problem negacji i kontynuacji w doktrynach politycznych 24
6. Klasyfikacja doktryn politycznych i prawnych 26
7. Pojęcie rewolucji doktrynalnej 29
Rozdział II
Myśl polityczna starożytnej Grecji okresu klasycznego 33
1. Ogólna charakterystyka 33
2. Sofiści 37
3. Rozwój szkoły sofistów 39
4. Sokrates i sokratycy 42
Rozdział III
Idealizm Platona 49
1. Osobowość filozofa 49
2. Założenia metodologiczne 50
3. Klasyfikacja ustrojów 51
4. Historiozofia i krytyka demokracji 52
5. Filozofia sprawiedliwości 54
6. Wiedza i władza 56
Rozdział IV
Realizm Arystotelesa 59
1. Osobowość filozofa 59
2. Założenia metodologiczne 60
3. Teoria społeczeństwa 61
4. Powstanie i cele państwa 61
5. Klasyfikacja polis 63
6. Filozofia sprawiedliwości 65
7. Prawo natury 68
Rozdział V
Myśl polityczna czasów helleńskich 71
1. Ogólna charakterystyka 71
2. Cyrenaicy i cynicy 72
3. Epikur i sceptycy 74
4. Stoicyzm 77
5. Rozwój stoicyzmu greckiego 80
Rozdział VI
Doktryny polityczno-prawne starożytnego Rzymu 83
1. Ogólna charakterystyka 83
2. Polibiusz i rozwój doktryny politycznej 85
3. Myśl polityczna Marka Tuliusza Cycerona 87
4. Późny stoicyzm: Seneka, Epiktet 91
5. Marek Aureliusz 95
Rozdział VII
Myśl polityczno-prawna wczesnego chrześcijaństwa 99
1. Ogólna charakterystyka 99
2. Geneza myśli społeczno-politycznej chrześcijaństwa 101
3. Szkoła aleksandryjska 102
4. Ojcowie Kapadoccy i Doktorzy Kościoła 105
Rozdział VIII
Myśl polityczna Świętego Augustyna 109
1. Osobowość filozofa i metody 109
2. Praca i cnoty kardynalne 111
3. Filozofia sprawiedliwości 113
4. Teoria państwa 115
5. Państwo a Kościół 116
6. Pokój i teoria prawa 118
7. Rodzina i społeczeństwo 119
8. Dynamika systemu 121
Rozdział IX
Święty Tomasz z Akwinu i rozwój myśli średniowiecznej 123
1. Jan z Salisbury i papalizm 123
2. Awerroizm 126
3. Myśl polityczna Świętego Tomasza z Akwinu 127
4. Metodologia i nauki społeczne Akwinaty 128
5. Praca i teoria państwa 130
6. Teoria prawa Akwinaty 132
7. Sprawiedliwość 134
8. Podsumowanie 135
Rozdział X
Koniec średniowiecza 137
1. Ogólna charakterystyka 137
2. Marsyliusz z Padwy 139
3. Nominalizm Wilhelma Ockhama 143
Rozdział XI
Renesans w myśli politycznej 149
1. Ogólna charakterystyka wieku Odrodzenia 149
2. Niccolò Machiavelli 151
3. Erazm z Rotterdamu 156
4. Tomasz More 157
5. Andrzej Frycz Modrzewski 159
6. Jean Bodin 163
7. Doktryny reformacji 167
8. Reformacja w Polsce 173
Rozdział XII
Doktryny polityczno-prawne XVII wieku 183
1. Ogólna charakterystyka 183
2. Francis Bacon 184
3. Tommaso Campanella 187
4. Myśl polityczna Hugona Grocjusza 190
5. Samuel Pufendorf 193
6. Liberalizm konserwatywny Spinozy 195
7. Doktryny polityczne rewolucji angielskiej 197
8. Myśl polityczna Thomasa Hobbesa 202
9. Liberalizm Johna Locke’a 206
Rozdział XIII
Doktryny polityczno-prawne Oświecenia 213
1. Ogólna charakterystyka 213
2. Fizjokratyzm i absolutyzm oświecony 216
3. Liberalizm arystokratyczny Monteskiusza 218
4. U źródeł liberalizmu burżuazyjnego 223
5. Myśl polityczna Jeana-Jacques’a Rousseau 225
6. Materializm i utopia komunistyczna 229
7. Oświecenie w Polsce 233
8. Doktryny polityczne rewolucji amerykańskiej 237
9. Doktryny polityczne Wielkiej Rewolucji Francuskiej 239
Rozdział XIV
Szkoła historyczna 247
1. Reakcja doktrynalna na Wielką Rewolucję Francuską 247
2. Ogólne założenia szkoły historycznej 250
3. Czołowi przedstawiciele szkoły historycznej 252
Rozdział XV
Idealizm niemiecki 257
1. Kształtowanie się założeń doktryny 257
2. Dialektyka i filozofia dziejów Georga Wilhelma Friedricha Hegla 259
3. Heglowska idea państwa 261
Rozdział XVI
Liberalizm 265
1. Ogólna charakterystyka 265
2. Angielska szkoła liberalistyczna 267
3. Liberalizm francuski 271
4. Liberalizm niemiecki 274
Rozdział XVII
Socjalizm utopijny 277
1. Ogólna charakterystyka 277
2. Przedstawiciele socjalizmu utopijnego 278
3. Komunizm utopijny 283
Rozdział XVIII
Doktryna anarchizmu 287
1. Ogólna charakterystyka 287
2. Doktryna Pierre-Josepha Proudhona 288
3. Anarchizm Michała Bakunina i Piotra Kropotkina 290
Rozdział XIX
Rozwój polskiej myśli politycznej w XIX wieku 293
1. Ogólna charakterystyka 293
2. Doktryny reakcyjne 295
3. Doktryny konserwatywne 297
4. Myśl demokratyczna 303
5. Rozwój myśli socjalistycznej 307
Rozdział XX
Pozytywizm prawniczy 313
1. Ogólna charakterystyka 313
2. Pozytywizm anglosaski – John Austin 314
3. Pozytywizm kontynentalny – Rudolf Ihering 316
4. Georg Jellinek 319
5. Herbert L.A. Hart – pozytywizm umiarkowany 322
Rozdział XXI
Darwinizm społeczno-polityczny 325
1. Ogólna charakterystyka 325
2. Filozofia społeczna Herberta Spencera 326
3. Ludwik Gumplowicz 328
4. Vilfredo Pareto 331
Rozdział XXII
Szkoła rasowo-antropologiczna 333
1. Ogólna charakterystyka 333
2. Czołowi przedstawiciele 334
Rozdział XXIII
Doktryna marksizmu-leninizmu 341
1. Twórcy marksizmu na tle epoki 341
2. Metoda materializmu dialektycznego i historycznego 342
3. Krytyka państwa burżuazyjnego 344
4. Leninizm na tle epoki 345
5. Idea państwa dyktatury proletariatu 346
6. Walka z reformizmem 347
Rozdział XXIV
Reformizm i rewizjonizm 351
1. Początki rewizjonizmu na tle epoki 351
2. Działalność Ferdinanda Lassalle’a 352
3. Inne wczesne kierunki doktrynalne 354
4. Eduard Bernstein 355
5. Karl Kautsky 359
6. Kontynuacja centryzmu 361
Rozdział XXV
Liberalizm polityczny końca XIX wieku 365
1. Uwagi ogólne 365
2. Czołowi przedstawiciele 366
Rozdział XXVI
Katolicka doktryna społeczna przełomu XIX i XX wieku 371
1. Tradycjonalizm doktrynalny 371
2. Przełomowość pontyfikatu Leona XIII 372
Rozdział XXVII
Doktryna socjaldemokracji na początku XX wieku 379
1. Antonio Labriola 379
2. Jean Jaurès 382
3. Antonio Gramsci 384
Rozdział XXVIII
Syndykalizm i kooperatywizm 387
1. Ogólna charakterystyka 387
2. Georges Sorel 388
3. Edward Abramowski 390
Rozdział XXIX
Szkoła psychologiczna w prawie 393
1. Twórca i ogólne założenia 393
2. Zarys metodologii 395
3. Emocje etyczne 397
4. Prawo i moralność 398
5. Prawo pozytywne i intuicyjne 400
6. Polityka prawa 402
7. Pojęcie sprawiedliwości 403
8. O wykładzie uniwersyteckim 405
Rozdział XXX
Doktryna solidaryzmu 407
1. Ogólna charakterystyka źródeł 407
2. Założenia solidaryzmu w prawie 410
3. Norma społeczna 411
4. Teoria państwa i prawa 412
5. Krytyka praw podmiotowych 413
Rozdział XXXI
Doktryna funkcjonalizmu 415
1. Geneza i założenia 415
2. Twórcy funkcjonalizmu 417
3. Realizm prawniczy 419
4. Idealizm prawniczy 421
5. Oddziaływanie funkcjonalizmu 423
Rozdział XXXII
Normatywizm 427
1. Założenia metodologiczne 427
2. Teoria prawa 429
3. System norm prawnych 432
4. Problem podziału prawa 435
5. Teoria państwa 436
6. Filozofia sprawiedliwości 438
Rozdział XXXIII
Socjologia polityki Maxa Webera 441
1. Uwagi ogólne 441
2. Główni polemiści 442
3. Nauka a polityka 444
4. Gospodarka kapitalistyczna 446
5. Władza i państwo 447
6. Biurokracja 449
7. Klasy i stany 450
8. Socjologia religii 451
Rozdział XXXIV
Doktryna państwa faszystowskiego 453
1. Zasadnicze cechy 453
2. Wódz i jego drużyna 456
3. Mit państwa korporacyjnego 457
4. Teologia polityczna Carla Schmitta 458
Rozdział XXXV
Społeczno-polityczna myśl Kościoła w drugiej połowie XX wieku 461
1. Program „aggiornamento” 461
2. Pontyfikat Jana XXIII 462
3. Sobór watykański II 464
4. Pontyfikat Pawła VI 467
5. Pontyfikat Jana Pawła II 469
Rozdział XXXVI
Doktryna „państwa dobrobytu” 475
1. Formowanie się szkoły 475
2. Etapy kształtowania się doktryny 476
3. Zarys doktryny „państwa dobrobytu” 477
4. Wpływ doktryny na konstytucjonalizm burżuazyjny 479
Rozdział XXXVII
Doktryna neoliberalizmu 481
1. Warunki formowania się szkoły 481
2. Osobowość i założenia myśli Friedricha Augusta Hayeka 482
3. Pojęcie wolności 484
4. Ideologia sprawiedliwości 485
5. Neoliberalizm Roberta Nozicka 486
Rozdział XXXVIII
Nowe społeczeństwo przemysłowe 489
1. Ewolucja pojęcia 489
2. Cechy nowej formacji 490
3. Zadania państwa 492
4. Teoria Johna Kennetha Galbraitha 492
5. Wpływ na teorię konwergencji 494
Indeks nazwisk i osób 497