Historia doktryn politycznych i prawnych do schyłku XX wieku. Wydawnictwo 5 / Lech Dubel

Autor prezentuje rozwój myśli politycznej i prawnej od czasów antycznych do schyłku XX wieku. Książka koncentruje się szczególnie na doktrynach, które według tradycji europejskiej miały i nadal mają znaczący wpływ na rozwój nie tylko poszczególnych ideologii, lecz także współczesnych instytucji politycznych i prawnych.

Liczne odwołania do źródeł i bogaty wybór literatury umożliwiają studentom samodzielne zagłębienie się w temat. Autor wiele uwagi poświęcił również rozwojowi polskiej myśli politycznej i prawnej.

Opracowanie przeznaczone jest przede wszystkim dla studentów studiów prawniczych i administracyjnych. Mogą po nie sięgać również studiujący na innych kierunkach kształcenia akademickiego: politologii, dziennikarstwie, historii, socjologii.

Wstęp 13

Rozdział I
O pojęciu doktryn politycznych i prawnych 19
1. Przedmiot 19
2. Historia doktryn politycznych i prawnych a inne nauki prawne 25
3. Nazwa dyscypliny 29
4. Metody badawcze 30
Wybrana literatura 32

HOMO HARMONICUS
CZĘŚĆ PIERWSZA
Starożytność

Rozdział II
Główne doktryny polityczno-prawne starożytnych Chin 35
1. Lao-cy 36
2. Konfucjusz 38
3. Mo-tsy 41
4. Jang Czu 43
5. Szkoła prawników 44
6. Sun Tzu – mistrz sztuki wojennej 47
Wybrana literatura 48

Rozdział III
Poglądy polityczno-prawne Wschodu 50
1. Prawa Hammurabiego 50
2. Poglądy na władzę i prawo w myśli judaistycznej 51
3. Buddyzm o władzy 53
Wybrana literatura 54

Rozdział IV
Myśl polityczno-prawna starożytnej Grecji 55
1. Sofiści starsi 57
A. Protagoras z Abdery 59
B. Gorgiasz 60
C. Prodikos 62
2. Sofiści młodsi 63
A. Hippiasz z Elidy 63
B. Kallikles 64
C. Trazymach 65
3. Sokrates 66
4. Platon (Arystokles) 70
5. Arystoteles 77
Wybrana literatura 86

Rozdział V
Główne idee polityczno-prawne okresu hellenistycznego i starożytnego Rzymu 87
1. Cynicy – Antystenes, Diogenes, Krates 87
2. Cyrenaicy – Arystyp z Cyreny 89
3. Epikur i epikurejczycy 90
4. Stoicy starsi 92
5. Stoicy okresu średniego 95
A. Polibiusz 96
B. Marek Tulliusz Cyceron 97
Wybrana literatura 103

Rozdział VI
Problematyka państwa i prawa u początków chrześcijaństwa 104
1. U źródeł 104
A. Jezus z Nazaretu (Chrystus) 104
B. Święty Paweł z Tarsu 105
2. Poglądy polityczno-prawne wczesnego chrześcijaństwa 106
A. Święty Augustyn 107
3. Sekty chrześcijańskie 110
Wybrana literatura 111

HOMO HIERARCHICUS
CZĘŚĆ DRUGA
Myśl polityczno-prawna średniowiecza

Rozdział VII
U źródeł chrześcijańskiej teorii władzy 115
1. Jan z Salisbury 115
2. Święty Tomasz z Akwinu 120
3. Dante Alighieri 130
4. Marsyliusz z Padwy 131
5. Islam – nowy monoteizm 138
Wybrana literatura 141

HOMO NATURALIS
CZĘŚĆ TRZECIA
Renesans

Rozdział VIII
Doktryny polityczne i prawne renesansu 145
1. Wprowadzenie 145
2. Doktryny realizmu politycznego we Włoszech 146
A. Niccolò Machiavelli 146
B. Francesco Guicciardini i Giovanni Botero 156
Wybrana literatura 160

Rozdział IX
Doktryny reformacji w Niemczech i we Francji 161
1. Ulrich von Hutten 161
2. Martin Luter 164
3. Thomas Münzer 168
4. Ulrich Zwingli 170
5. Jan Kalwin 173
Wybrana literatura 174

Rozdział X
Doktryna monarchii absolutnej – Jean Bodin 176
Wybrana literatura 184

Rozdział XI
Utopie epoki renesansu 185
1. Erazm z Rotterdamu 185
2. Utopie renesansowe 188
A. Thomas More (Morus) 189
B. Tommaso Campanella 193
C. Francis Bacon 195
Wybrana literatura 197

Rozdział XII
Myśl polityczna i prawna polskiego renesansu 198
1. Stanisław ze Skarbimierza 198
2. Paweł Włodkowic 199
3. Jan Ostroróg 200
4. Filip Buonaccorsi (Kallimach) 204
5. Sebastian Petrycy z Pilzna 209
6. Andrzej Frycz Modrzewski 211
7. Jakub Przyłuski 218
8. Stanisław Orzechowski 222
9. Krzysztof Warszewicki 224
10. Piotr Skarga 226
11. Jan Zamoyski 229
12. Bracia Polscy 231
Wybrana literatura 234

HOMO LIBER
CZĘŚĆ CZWARTA
Myśl polityczna i prawna wieku XVII i oświecenia

Rozdział XIII
Nowożytna szkoła prawa natury 239
1. Huig de Groot (Grocjusz) 239
2. Baruch Spinoza 243
3. Francisco Suárez, Samuel Pufendorf, Christian Thomasius,
Christian Wolff 248

Wybrana literatura 251
Rozdział XIV
Ideologie rewolucji angielskiej i polski republikanizm XVII wieku 252
1. Rewolucja angielska i jej ideologie 252
A. James Harrington 253
B. Robert Filmer 255
C. Nurt radykalny – Gerrard Winstanley 256
D. Thomas Hobbes 259
E. John Locke 267
2. Polski republikanizm XVII wieku 272
A. Aron Aleksander Olizarowski 273
B. Andrzej Maksymilian Fredro 274
C. Kasper Siemek 279
Wybrana literatura 281

Rozdział XV
Liberalizm arystokratyczny, ludowy radykalizm, konserwatyzm 283
1. Monteskiusz 283
2. Jean-Jacques Rousseau 292
3. Konserwatyzm – Edmund Burke 300
4. Myśl polityczno-prawna u początków Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej 303
5. Ideologia konserwatywna na ziemiach polskich XIX wieku 308
5.1. Konserwatyści galicyjscy do 1918 roku 310
5.2. Konserwatyści polscy w zaborach rosyjskim i pruskim do 1918 roku 312
A. Aleksander Wielopolski 313
B. Andrzej Zamoyski 315
C. Włodzimierz Spasowicz 315
Wybrana literatura 317

Rozdział XVI
Utopijne koncepcje oświecenia 319
1. Jean Meslier 319
2. Morelly 323
3. Gabriel Bonnot de Mably 325
Wybrana literatura 328

Rozdział XVII
Doktryny polityczno-prawne polskiego oświecenia 329
1. Stanisław Dunin-Karwicki 329
2. Stanisław Leszczyński 330
3. Stanisław Konarski 334
4. Hugo Kołłątaj 335
5. Franciszek Salezy Jezierski 340
6. Stanisław Staszic 343
7. Wojciech Gutkowski 352
Wybrana literatura 355

HOMO LIBER VERSUS HOMO SOCIALIS
CZĘŚĆ PIĄTA
Doktryny polityczno-prawne XIX wieku

Rozdział XVIII
Idealizm niemiecki 359
1. Immanuel Kant 359
2. Georg Wilhelm Friedrich Hegel 364
3. Johann Gottlieb Fichte 376
Wybrana literatura 380

Rozdział XIX
Romantyzm polityczny i szkoła historycznoprawna w Niemczech 382
1. Gustav von Hugo 382
2. Friedrich Carl von Savigny 383
3. Georg Friedrich Puchta 388
Wybrana literatura 389

Rozdział XX
Liberalizm XIX wieku 390
1. Alexis de Tocqueville 390
2. Herbert Spencer 397
3. Beniamin Constant 401
4. Jeremy Bentham 405
5. John Stuart Mill 410
6. Frédéric Bastiat 419
7. Kształtowanie się niemieckiej idei państwa prawa i Robert von Mohl 422
Wybrana literatura 427

Rozdział XXI
Pozytywizm 429
1. John Austin 430
2. Rodolf Ihering 432
3. Georg Jellinek 434
Wybrana literatura 444

Rozdział XXII
Myśl lewicowa XIX wieku 446
1. Anarchizm 446
A. Pierre-Joseph Proudhon 447
B. Michaił Aleksandrowicz Bakunin 449
C. Piotr Aleksiejewicz Kropotkin 453
2. Socjalizm utopijny 458
A. Claude Henri de Saint-Simon 458
B. Charles Fourier 462
3. Socjalizm naukowy – Karol Marks i Fryderyk Engels 466
4. Reformizm – Eduard Bernstein 470
5. Rewizjonizm – Karl Kautsky 472
Wybrana literatura 481

Rozdział XXIII
Początki myśli społecznej Kościoła w XIX wieku – Leon XIII 483
Wybrana literatura 492

Rozdział XXIV
Solidaryzm – Leon Duguit 493
Wybrana literatura 495

HOMO ABERRANS ET VIAE NESCIUS
CZĘŚĆ SZÓSTA
Dylematy wieku XX

Rozdział XXV
Strategie reformistyczne 499
1. Idea i praktyka państwa dobrobytu 499
2. Teoria konwergencji 501
3. Trzecia droga. Między socjalizmem a kapitalizmem 505
4. Myśl społeczna Kościoła rzymskokatolickiego 509
5. Jan Paweł II 513
Wybrana literatura 515

Rozdział XXVI
Strategie rewolucyjne 516
1. Włodzimierz Iljicz Lenin 516
2. Józef Stalin 522
3. Lew Dawidowicz Trocki 526
4. Jan Wacław Machajski 535
5. Józef Zieliński i Augustyn Wróblewski 538
6. Edward Abramowski 539
Wybrana literatura 543

Rozdział XXVII
Strategie autorytarne 544
1. Faszyzm – Benito Mussolini 544
2. Nazizm – Adolf Hitler 547
Wybrana literatura 553

Rozdział XXVIII
Liberalizm XX wieku 555
1. Friedrich August von Hayek 556
2. John Rawls 559
3. Robert Nozick 563
Wybrana literatura 566

Rozdział XXIX
Polskie dyskusje ustrojowe dwudziestolecia międzywojennego. Między indywidualizmem a uniwersalizmem 567
Wybrana literatura 580

Rozdział XXX
Elementy teorii i filozofii prawa XX wieku 582
1. Leon Petrażycki 582
2. Hans Kelsen 593
3. Jurysprudencja analityczna Herberta Lionela Adolphusa Harta 601
4. Funkcjonalizm amerykański 606
A. Oliver Wendell Holmes 607
B. Podstawowe nurty funkcjonalizmu: kierunek idealizmu prawniczego, teoria interesu społecznego 610
5. Realizm prawniczy 612
6. Zarys współczesnej filozofii prawa w Stanach Zjednoczonych 615
7. Elementy koncepcji prawa natury 620
A. Lon Luvois Fuller 620
B. Współczesna analityczna jurysprudencja 622
C. Elementy teorii prawa Ronalda Dworkina 624
D. Kierunki neomarksistowskie 628
Wybrana literatura 628

Indeks nazwisk i osób 631