Jednostki sektora samorządowego. Organizacja, rachunkowość i sprawozdawczość / Adam Błaszko

W publikacji poddano analizie m.in. zagadnienia: organizacji jednostek sektora samorządowego, gospodarki komunalnej, rachunkowości, gospodarki środkami trwałymi, odsetek, a także kwestie finansów charakterystycznych dla jednostek sektora publicznego.

Wskazano podstawy prawne dla konkretnych rozwiązań, jak również wyjaśniono zawiłą problematykę finansów publicznych oraz specyfikę działalności sektora samorządowego.

Książka jest przeznaczona dla pracowników administracji i działów finansowych jednostek samorządu terytorialnego. Będzie cennym źródłem wiedzy dla członków organów stanowiących i wykonawczych tych jednostek oraz członków organów spółek komunalnych. Zainteresuje także radców prawnych, doradców podatkowych, ekonomistów oraz księgowych.

Wykaz skrótów 15
Wstęp 19
Rozdział 1
Organizacja jednostek finansów samorządowych i spółek komunalnych 21
1.1. Organizacja jednostek finansów samorządowych 21
1.2. Jednostki budżetowe 23
1.3. Samorządowe zakłady budżetowe 24
1.4. Sposób prowadzenia gospodarki finansowej samorządowych jednostek budżetowych, w tym sposób i tryb sporządzania planów finansowych 28
1.5. Projekty planów finansowych jednostek budżetowych 30
1.6. Projekty planów dochodów samorządowych oświatowych jednostek budżetowych 32
1.7. Problemy praktyczne w organizacji i funkcjonowaniu jednostek sektora finansów publicznych 33
1.7.1. Instrukcja kancelaryjna w zakładzie budżetowym 33
1.7.2. Odpłatna działalność fundacji i organizacji pożytku publicznego 35
1.7.3. Udział pracownika wydziału finansowego w komisji inwentaryzacyjnej 37
1.7.4. Opłacanie przez państwowe jednostki budżetowe i jednostki samorządu terytorialnego wydatków związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 z tego rachunku 38
1.7.5. Finansowanie ze środków PFRON wydatków związanych z organizacją transportu niepełnosprawnych pracowników zakładu aktywności zawodowej w ramach kosztów działania takiego zakładu 40
1.7.6. Sprawozdania roczne w centrum usług wspólnych 43
1.7.7. Oświadczenie o odpowiedzialności majątkowej pracownika zatrudnionego na stanowisku kasjera i obsługującego terminal płatniczy do transakcji bezgotówkowych 44
1.7.8. Zawarcie porozumienia na prowadzenie obsługi kasowej gminnego centrum usług wspólnych dla placówek oświatowych gminy 46
1.7.9. Podstawa prawna prowadzenia obsługi kasowej jednostek organizacyjnych gminy w postaci jednostek budżetowych i samorządowych instytucji kultury 48
1.7.10. Zmiana planu finansowego przez samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej 49
1.7.11. Kontrola formalno-rachunkowa oraz merytoryczna dowodów księgowych w małej jednostce instytucji kultury 50
1.7.12. Przyjmowanie w szkole wpłat pieniężnych w gotówce 52
1.7.13. Obowiązek kontrasygnaty skarbnika 54
1.7.14. Zakupy dokonywane ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych 55
1.7.15. Jeden księgowy w kilku jednostkach sektora finansów publicznych 56
1.7.16. Forma zatrudnienia głównego księgowego w instytucji kultury 58
1.7.17. Współpraca gminy z ośrodkiem pomocy społecznej 59
1.7.18. Kontrasygnata skarbnika a ugoda 62
1.7.19. Wewnętrzne regulacje w samorządowej jednostce organizacyjnej 63
1.7.20. Umowa użyczenia pomiędzy dwoma urzędami 64
1.7.21. Odrębne rachunki dla obsługi Funduszu Pomocy 66
1.7.22. Zarządzenie kryzysowe a pomoc obywatelom Ukrainy 68
1.7.23. Ośrodek kultury jako organizator projektu społecznego 69
Rozdział 2
Gospodarka komunalna 73
2.1. Zasady gospodarki komunalnej 73
2.2. Porozumienia komunalne 77
2.3. Samorządowe zakłady budżetowe 78
2.4. Spółki z udziałem jednostek samorządu terytorialnego 79
2.5. Gospodarka komunalna poza sferą użyteczności publicznej 80
2.6. Organy spółek komunalnych 81
2.7. Rady nadzorcze i zarządy w spółkach zależnych od spółek z udziałem jednostek samorządu terytorialnego 85
2.8. Wnoszenie wkładów oraz obejmowanie udziałów i akcji 87
2.9. Zbycie akcji i udziałów w spółkach samorządowych 88
2.10. Regulamin korzystania z usług publicznych świadczonych przez spółki samorządowe 91
2.11. Przekształcenia przedsiębiorstw komunalnych 91
2.12. Reprezentowanie gminy w spółkach i rada nadzorcza 92
2.13. Status pracowników w spółkach powstałych z przekształcenia przedsiębiorstw komunalnych 93
2.14. Likwidacja samorządowego zakładu budżetowego w celu utworzenia spółki samorządowej 94
2.15. Problemy praktyczne gospodarki komunalnej jednostek samorządu terytorialnego 95
2.15.1. Prowadzenie ksiąg rachunkowych w spółce komunalnej 95
2.15.2. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ze 100% udziałem gminy jako jednostka sektora MŚP 96
2.15.3. Umowa z firmą audytorską na badanie sprawozdania finansowego 97
2.15.4. Termin sporządzenia sprawozdania finansowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością 99
2.15.5. Status jednoosobowej spółki jednostki samorządu terytorialnego 100
2.15.6. Poręczenie wekslowe spółki komunalnej 101
2.15.7. Bierne rozliczenia międzyokresowych kosztów w spółce komunalnej 103
2.15.8. Potrącenia wzajemnie zasądzonych należności pomiędzy gminą a spółką 106
Rozdział 3
Rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych 109
3.1. Podstawy prawne rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych 109
3.2. Szczególne zasady rachunkowości dla jednostek sektora finansów publicznych 110
3.3. Zasady dotyczące planów finansowych 111
3.4. Problemy praktyczne rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych 115
3.4.1. Nota księgowa z tytułu rozliczenia CO 115
3.4.2. Wyżywienie w bilansie jednostki 116
3.4.3. Krajowy Fundusz Szkoleniowy 118
3.4.4. Księgowanie należności z tytułu opłaty za przekształcenie prawa wieczystego użytkowania gruntów 119
3.4.5. Środki z rezerwy subwencji ogólnej z przeznaczeniem na dofinansowanie inwestycji drogowej 119
3.4.6. Aktualizacja polityki rachunkowości 120
3.4.7. Opłata prolongacyjna od należności 122
3.4.8. Paragraf 905 klasyfikacji budżetowej 123
3.4.9. Inwentaryzacja magazynu żywności w przedszkolu 124
3.4.10. Rezerwa na wypłatę odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku wypadku na terenie jednostki budżetowej 126
3.4.11. Ostateczny termin zakończenia inwentaryzacji 127
3.4.12. Koszty zastępstwa procesowego 128
3.4.13. Umorzenie subwencji z PFR w części dotyczącej wykazania straty gotówkowej 129
3.4.14. Księgowanie nadpłaty za energię w szkole dotyczącej roku ubiegłego 132
3.4.15. Ewidencja pozabilansowa umowy najmu 133
3.4.16. Księgowanie opłaty za zajęcie pasa drogowego 134
3.4.17. Dowód księgowy MT 135
3.4.18. Zwrot kosztów poniesionych na naprawę samochodu w księgach rachunkowych 136
3.4.19. Konto syntetyczne 300 wykazujemy w rocznym sprawozdaniu Rb-28S 137
3.4.20. Księgowanie wynagrodzenia dla ZAiKS 140
3.4.21. Księgowanie faktury za uruchomienie sieci punktów dostępu do Internetu 141
3.4.22. Zestawienie przychodów i kosztów oraz zestawienie przepływów pieniężnych 143
3.4.23. Okres rozliczenia kosztów w czasie 146
3.4.24. Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych 148
3.4.25. Rozliczenia pomiędzy gminą a jednostką organizacyjną gminy 150
3.4.26. Prawidłowe zastosowanie klasyfikacji budżetowej 151
Rozdział 4
Środki trwałe w gospodarce finansowej jednostek sektora finansów publicznych 153
4.1. Środki trwałe w ustawie o rachunkowości i ustawach podatkowych 153
4.2. Wycena środków trwałych 157
4.3. Amortyzacja środków trwałych 158
4.4. Szczególne zasady dotyczące ujmowania w księgach rachunkowych środków trwałych 160
4.5. Problemy praktyczne dotyczące ujmowania środków trwałych w jednostkach sektora finansów publicznych 162
4.5.1. Koszty wynajęcia lokalu na mieszkanie 162
4.5.2. Koszt wykonania projektu przebudowy drogi oraz koszt tej przebudowy 163
4.5.3. Klasyfikacja środków trwałych 165
4.5.4. Darowizna przekazana ochotniczej straży pożarnej 166
4.5.5. Ulepszenie środka trwałego 168
4.5.6. Inwestycja w obcym środku trwałym 169
4.5.7. Przekazanie fundacji zamortyzowanego środka trwałego 170
4.5.8. Księgowanie nieodpłatnie otrzymanych od gminy środków trwałych 170
4.5.9. Stawka amortyzacyjna dla środka trwałego w postaci cmentarza 173
4.5.10. Używany pojazd jako środek trwały 174
4.5.11. Obowiązek drukowania ksiąg inwentarzowych prowadzonych w formie elektronicznej 175
4.5.12. Niesprawny klimatyzator w ewidencji środków trwałych 176
4.5.13. Koszty aktu notarialnego w wartości początkowej środka trwałego 178
4.5.14. Odwodnienie na gruntach zabudowanych 179
4.5.15. Koszty transportu nabytego samochodu a wartość początkowa środka trwałego 180
4.5.16. Koszty OC i badania technicznego 181
4.5.17. Koszty wynajęcia lokalu na mieszkanie 182
4.5.18. Remont pawilonów handlowo-usługowych będących własnością spółdzielni 184
4.5.19. Likwidacja środka trwałego i jego wykorzystanie w części na cele szkoleniowe 185
Rozdział 5
Odsetki w działalności jednostek sektora finansów publicznych 187
5.1. Odsetki od zobowiązań cywilnoprawnych 187
5.2. Odsetki od zobowiązań podatkowych 188
5.3. Problemy praktyczne z naliczaniem odsetek w jednostkach sektora finansów publicznych 189
5.3.1. Odsetki od kwoty przypisu opłat za pobyt stały i wyżywienie w żłobku 189
5.3.2. Wysokość odsetek od nieterminowej zapłaty czynszu przez osobę fizyczną za najem pomieszczenia 190
5.3.3. Odsetki od nieterminowo wnoszonych opłat za pobyt pacjenta w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym 191
5.3.4. Odstąpienie od dochodzenia należności cywilnoprawnych 194
5.3.5. Koszty procesu i odsetki ustawowe za opóźnienie 195
5.3.6. Wysokość odsetek za opóźnienie 196
5.3.7. Prawo do naliczenia odsetek 197
Rozdział 6
Sprawozdawczość jednostek sektora finansów publicznych 199
6.1. Zakres sprawozdawczości jednostek sektora finansów publicznych 199
6.2. Sprawozdanie finansowe 201
6.3. Skonsolidowany bilans jednostki samorządu terytorialnego 202
6.4. Bilans 202
6.5. Rok obrotowy 204
6.6. Łączne sprawozdanie finansowe państwowej jednostki 204
6.7. Zakres danych sprawozdania finansowego 206
6.8. Przekazywanie sprawozdań finansowych 207
6.9. Publikacja sprawozdań finansowych 208
6.10. Problemy praktyczne sprawozdawczości finansowej jednostek sektora finansów publicznych 209
6.10.1. Fundusz remontowy w sprawozdaniu finansowym 209
6.10.2. Podpis elektroniczny na sprawozdaniu finansowym 209
6.10.3. Dane w sprawozdaniu Rb-28S 210
6.10.4. Roczne sprawozdanie finansowe spółdzielni mieszkaniowej 211
6.10.5. Koszty upomnienia w sprawozdaniu Rb-27S 212
6.10.6. Sprawozdanie opisowe z wykonania budżetu za rok kalendarzowy szkoły 214
6.10.7. Zakup zestawu do podpisu kwalifikowanego dla głównego księgowego jednostki – klasyfikacja budżetowa 215
6.10.8. Informacja dodatkowa rocznego sprawozdania jednostki 217
6.10.9. Sprawozdanie organizacji realizującej zadania publiczne 218
6.10.10. Należności w sprawozdaniu Rb-27S 220
6.10.11. Właściwe dane w sprawozdaniu finansowym 222
6.10.12. Podpis na sprawozdaniach jednostki budżetowej 224
6.10.13. Poręczenie w sprawozdaniu Rb-Z 225
6.10.14. Sprawozdania w zakresie operacji finansowych 228
6.10.15. Sprawozdanie finansowe ośrodka pomocy społecznej 230
6.10.16. Skutki decyzji umarzającej część zaległości w podatku od nieruchomości w sprawozdaniu Rb-27S i Rb-PDP 232
6.10.17. Zasiłki ZUS w sprawozdaniu Rb-28S 234
6.10.18. Płatności z wykorzystaniem karty płatniczej w sprawozdaniu Rb-N 234
6.10.19. Formularze sprawozdania finansowego samorządowej instytucji kultury 237
6.10.20. Obowiązek publikowania w BIP sprawozdań budżetowych 238
6.10.21. Sprawozdania PZ-KRH oraz AZ-KRH 239
6.10.22. Termin na sporządzenie sprawozdania finansowego za rok 2021 szpitala 242
6.10.23. Sprawozdanie F-01 do GUS 243
Rozdział 7
Pozostałe problemy finansów jednostek sektora publicznego 245
7.1. Spadki w gminie 245
7.2. Umowy o powierzenie realizacji zadania publicznego 246
7.3. Opłata skarbowa za wydanie wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego 248
7.4. Dochody i wydatki za odbiór i gospodarowanie odpadami komunalnymi 249
7.5. Zaspokojenie roszczeń spadkobierców przez gminę 253
7.6. Koszty opłaty komornika skarbowego 254
7.7. Wynagrodzenie przewodniczącego i członka komisji w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych 255
7.8. Naruszenie dyscypliny finansów publicznych 256
7.9. Środowiskowe domy samopomocy 257
7.10. Rejestr umów cywilnoprawnych od kwoty powyżej 500 zł 260
7.11. Zwolnienie z opłaty skarbowej 261
7.12. Komisja skarg wniosków i petycji 262
7.13. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 265
7.14. Stwierdzenie nabycia spadku 267
7.15. Spadek dla gminy a wymeldowanie spadkodawcy 268
7.16. Zwrot wypłaconego wynagrodzenia pośmiertnego 269
7.17. Zadanie własne gminy w zakresie wodociągów 271
7.18. Umowa najmu lokalu na czas nieoznaczony 272
7.19. Ponadplanowe wydatki instytucji kultury 276
7.20. Dotacja dla klubu sportowego 278
7.21. Nadpłaty za wyżywienie dzieci 279
7.22. Odpowiedzialność gminy za odziedziczone długi spadkowe 281
7.23. Wpływ zwolnień podatkowych na wysokość części wyrównawczej subwencji ogólnej dla gmin 282
7.24. Udostępnianie lokali komunalnych obywatelom Ukrainy 283
7.25. Sprzedaż książek przez bibliotekę publiczną 285
7.26. Wypłata ekwiwalentu strażakom 286
7.27. Procedura administracyjna 288
7.28. Umarzanie należności Skarbu Państwa 289
7.29. Depozyt kwoty pieniężnej zaliczanej do spadku 290
Bibliografia 293
Wykaz aktów prawnych 295
Wykaz orzecznictwa 301