Etyka produkcji pieniądza / Jörg Guido Hülsmann

W powszechnym odczuciu produkcja pieniądza różni się zasadniczo od produkcji innych dóbr. Tymczasem Jörg Guido Hülsmann pokazuje, że można ją analizować za pomocą tych samych narzędzi, którymi posługujemy się zwykle w ekonomii i etyce. Podkreśla rolę pieniądza w gospodarce rynkowej i omawia moralne zagadnienia związane z konkurencją na rynku produkcji pieniądza. Głównym tematem książki są społeczne, kulturowe i duchowe skutki inflacji, której inicjatorem jest rząd. Hülsmann objaśnia, jak taka inflacja wpływa na funkcjonowanie krajowych i międzynarodowych systemów pieniężnych, przyczyniając się do niepożądanych zjawisk – koncentracji władzy i upadku rodziny. Przekonuje, że z punktu widzenia ekonomii i etyki, a z pewnością etyki chrześcijańskiej, dzisiejsze formy produkcji pieniądza budzą poważne zastrzeżenia. Nasz system pieniężny sprzyja niesprawiedliwemu pomnażaniu dochodów, niszczy bogactwo narodów i podkopuje moralne fundamenty życia społecznego; prowadzi do hiperinflacji i totalitaryzmu.

Etyka produkcji pieniądza nie tylko stanowi erudycyjny wykład na temat historycznej ewolucji produkcji pieniądza, lecz także ukazuje zasadnicze etyczne problemy związane z produkcją pieniędzy. Pokazuje również poważne niebezpieczeństwa, nadal narastające na Zachodzie wskutek postępujących równolegle polityzacji życia ekonomicznego i finansjalizacji życia społecznego. Dlatego jest to aktualna i pouczająca lektura dla wszystkich osób usiłujących zrozumieć problemy nie tylko współczesnej gospodarki, lecz także – szerzej – współczesnego świata.

Maciej Zięba, OP

Etyka produkcji pieniądza wypełnią poważną lukę w wielu współczesnych opracowaniach ekonomicznych: opisuje zjawisko produkcji pieniądza. Wiele pozycji z literatury dobrze tłumaczy, jak dokonywana jest produkcja masowych dóbr i usług. Niestety jednocześnie wiele z nich nie zajmuje się kwestią produkcji najważniejszego dobra: pieniądza. Książka Hülsmanna pozwala spojrzeć na ten proces zarówno z perspektywy stricte ekonomicznej, jak również etycznej. Dzięki temu jesteśmy w stanie zdać sobie sprawę z poważnych konsekwencji społecznych, gospodarczych, a także kulturowych, które wynikają z przyjmowania różnych porządków monetarnych.

Dr Mateusz Machaj, fundator Instytutu Misesa

WSTĘP

PRZEDMOWA

WPROWADZENIE

1. Produkcja pieniądza a sprawiedliwość

2. Uwagi na temat odpowiedniej literatury

CZĘŚĆ I. NATURALNA PRODUKCJA PIENIĄDZA

Rodzaje pieniądza

1. Podział pracy bez pieniądza

2. Pochodzenie oraz istota pieniądza

3. Pieniądze naturalne

4. Pieniądz kredytowy

5. Pieniądz papierowy i wolny rynek

6. Pieniądz elektroniczny

Certyfikaty pieniężne

1. Certyfikaty fizycznie zintegrowane z pieniądzem

2. Certyfikaty fizycznie odłączone od pieniądza

Pieniądz w procesie rynkowym

1. Produkcja pieniądza i ceny

2. Zakres i ograniczenia produkcji pieniądza

3. Efekty dystrybucyjne

4. Etyka produkowania pieniądza

5. Etyka używania pieniędzy

Utylitarne spojrzenie na produkcję pieniądza

1. Wystarczalność naturalnej produkcji pieniądza

2. Wzrost gospodarczy i podaż pieniądza

3. Tezauryzacja

4. Walka z deflacją

5. Sztywne ceny

6. Ekonomia łatwego kredytu

7. Stabilność monetarna

8. Koszty pieniądza towarowego

CZĘŚĆ II. INFLACJA

Ogólne rozważania na temat inflacji

1. Pochodzenie i natura inflacji

2. Formy inflacji

Inflacja prywatna: fałszowanie certyfikatów pieniężnych

1. Psucie monety

2. Certyfikaty z rezerwą cząstkową

3. Trzy źródła bankowości z rezerwą cząstkową

4. Pośrednie korzyści z fałszerstwa w wolnym społeczeństwie

5. Etyka fałszowania pieniądza

Na scenę wkracza państwo: inflacja dekretowa oparta na przywilejach prawnych

1. Niebezpieczni urzędnicy

2. Pieniądz dekretowy i dekretowe certyfikaty pieniężne

3. Inflacja dekretowa i deflacja dekretowa

Zalegalizowane fałszerstwa

1. Legalizacja psucia monet i rezerw cząstkowych

2. Etyka legalizowania fałszerstw

Monopole prawne

1. Monopole gospodarcze a monopole prawne

2. Monopol bulionowy

3. Monopol certyfikatów

4. Etyka monopolu monetarnego

Prawa o legalnym środku płatniczym

1. Zadekretowana równoważność i prawo Greshama

2. Bimetalizm

3. Przywileje prawnego środka płatniczego dla certyfikatów pieniężnych

4. Przywileje prawnego środka płatniczego dla pieniądza kredytowego

5. Cykle koniunkturalne

6. Pokusa nadużycia, kartelizacja i banki centralne

7. Wyłączny środek płatniczy

8. Etyka prawnego środka płatniczego

Zalegalizowane zawieszenia płatności

1. Społeczna funkcja bankructwa

2. Ekonomia zalegalizowanych zawieszeń płatności

3. Etyczny aspekt zalegalizowanych zawieszeń płatności

Pieniądz papierowy

1. Pochodzenie i natura pieniądza papierowego

2. Odwrócona transsubstancjacja

3. Granice pieniądza papierowego

4. Pokusa nadużycia i długi publiczne

5. Pokusa nadużycia, hiperinflacja i regulacja

6. Etyka pieniądza papierowego

Kulturowe i duchowe następstwa inflacji dekretowej 122

1. Zwyczaje inflacyjne

2. Hiperscentralizowany rząd

3. Inflacja dekretowa i wojna

4. Inflacja i tyrania

5. Równanie w dół w organizacji systemu monetarnego

6. Przedsiębiorczość w warunkach inflacji dekretowej

7. Jarzmo długu

8. Niektóre duchowe ofiary inflacji dekretowej

9. Osłabianie kośćca moralnego

CZĘŚĆ III. ŁAD PIENIĘŻNY I SYSTEMY PIENIĘŻNE

Ład pieniężny

1. Naturalny ład produkcji pieniądza

2. Kartele producentów pieniądza kredytowego

Systemy pieniądza dekretowego w państwie narodowym

1. Powstanie narodowych producentów pieniądza papierowego: doświadczenia europejskie

2. Powstanie narodowych producentów pieniądza papierowego: doświadczenia amerykańskie

3. Problem wymiany walut

Systemy bankowości międzynarodowej (1871–1971)

1. Klasyczny standard złota

2. System dewizowo-złoty

3. System z Bretton Woods

4. Dodatek: MFW i Bank Światowy po upadku systemu z Bretton Woods

Międzynarodowe systemy pieniądza papierowego (1971–?)

1. Powstanie standardów pieniądza papierowego

2. Połączenie walut: przypadek euro

3. Dynamika systemu wielu standardów pieniądza papierowego

4. Ślepa uliczka światowej unii pieniądza papierowego

ZAKOŃCZENIE

1. Dwie koncepcje kapitalizmu

2. Reforma monetarna

BIBLIOGRAFIA