Ekspertyza prywatna w polskim postępowaniu karnym / Adrianna Niegierewicz-Biernacka

Publikacja przedstawia problematykę wykorzystywania ekspertyzy prywatnej w procesie karnym, a także szereg zagadnień związanych z tym dowodem, m.in: status prawny eksperta prywatnego, wpływ ekspertyzy prywatnej na realizację zasad procesowych, a także rodzaje spraw, w których najczęściej jest ona sporządzana.

Ekspertyza prywatna najczęściej wykorzystywana jest w sprawach dotyczących zdarzeń komunikacyjnych, tzw. błędów w sztuce lekarskiej, czy przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu. Jest też stosowana, by wykazać np. stan zdrowia uczestnika procesu.

Autorka omawia szczegółowo następujące kwestie:
• co należy rozumieć pod pojęciem ekspertyzy prywatnej,
• jak ekspertyza prywatna może być wykorzystana na danym etapie postępowania karnego,
• jaki wpływ ma ekspertyza prywatna na przebieg postępowania karnego oraz wydawane decyzje procesowe,
• jakie instrumenty prawne zostały zastosowane w innych państwach w zakresie wykorzystania ekspertyzy prywatnej w postępowaniu karnym.

Rozważania zawarte w książce mają walor praktyczny, ponieważ w głównej mierze opierają się na badaniach ankietowych, w których wzięli udział praktycy prawa.

Publikacja jest przeznaczona dla sędziów, prokuratorów oraz adwokatów i radców prawnych. Będzie stanowić też niezbędne źródło wiedzy dla aplikantów zawodów prawniczych.

Wykaz skrótów | str. 9

Wstęp | str. 13

Rozdział I

Podstawowe pojęcia | str. 23

1. Uwagi wstępne | str. 23
2. Dowody prywatne w procesie karnym | str. 24

2.1. Pojęcie dowodu prywatnego | str. 24

2.2. Pojęcie podmiotu prywatnego | str. 30

2.3. Wyszukiwanie i gromadzenie dowodów prywatnych | str. 33

3. Dowód z dokumentu w procesie karnym | str. 36
4. Pojęcie biegłego, specjalisty i eksperta | str. 39

4.1. Biegły | str. 40

4.2. Specjalista | str. 45

4.3. Ekspert | str. 46

5. Pojęcie opinii biegłego | str. 47
6. Pojęcie ekspertyzy prywatnej | str. 49
7. Podsumowanie | str. 61

Rozdział II

Ekspertyza prywatna w ujęciu historycznoprawnym i prawnoporównawczym | str. 63

1. Uwagi wstępne | str. 63
2. Kształtowanie się regulacji karnoprocesowych związanych z ekspertyzą prywatną w latach 1928–2020 | str. 64

2.1. Kodeks postępowania karnego z 1928 r. | str. 66

2.2. Kodeks postępowania karnego z 1969 r. | str. 72

2.3. Kodeks postępowania karnego z 1997 r. | str. 74

3. Ekspertyza prywatna w wybranych systemach wymiaru sprawiedliwości | str. 80

3.1. Proces karny Anglii i Walii | str. 81

3.2. Niemiecki proces karny | str. 91

3.3. Rosyjski proces karny | str. 98

4. Podsumowanie | str. 106

Rozdział III

Ekspertyza prywatna w świetle zasad procesu karnego | str. 109

1. Uwagi wstępne | str. 109
2. Zasada prawdy materialnej | str. 110
3. Zasada kontradyktoryjności i równouprawnienia stron | str. 121
4. Zasada prawa do obrony | str. 130

4.1. Konwencyjny standard efektywnej obrony i rzetelnego procesu | str. 131

4.2. Prawo do obrony w Konstytucji RP i Kodeksie postępowania karnego | str. 139

5. Zasada swobodnej oceny dowodów | str. 151
6. Wpływ możliwości odczytywania na rozprawie ekspertyzy prywatnej na realizację zasad procesowych w świetle wyników badań ankietowych | str. 164

6.1. Wpływ na realizację zasady prawdy materialnej | str. 165

6.2. Wpływ na realizację zasady kontradyktoryjności i równouprawnienia stron | str. 167

6.3. Wpływ na realizację zasady prawa do obrony | str. 172

7. Podsumowanie | str. 176

Rozdział IV

Status eksperta prywatnego i ekspertyzy prywatnej w procesie karnym | str. 179

1. Uwagi wstępne | str. 179
2. Status prawny biegłego powołanego przez organ procesowy i eksperta prywatnego | str. 180

2.1. Rodzaje biegłych i ekspertów prywatnych | str. 180

2.2. Katalog okoliczności determinujących pozycję prawną biegłego | str. 186

2.3. Kryteria formalne pełnienia funkcji biegłego i eksperta prywatnego | str. 186

2.4. Podmiot powołujący biegłego lub eksperta prywatnego oraz określający przedmiot i zakres opinii biegłego oraz ekspertyzy prywatnej | str. 191

2.5. Uprawnienia biegłego i eksperta prywatnego | str. 193

2.6. Obowiązki biegłego i eksperta prywatnego | str. 199

2.7. Odpowiedzialność karna za złożenie fałszywej ekspertyzy prywatnej | str. 202

2.8. Pozakarne konsekwencje złożenia fałszywej ekspertyzy prywatnej | str. 230

2.8.1. Odpowiedzialność cywilna | str. 230

2.8.2. Pozostałe konsekwencje złożenia fałszywej ekspertyzy prywatnej | str. 235

3. Status prawny opinii biegłego i ekspertyzy prywatnej | str. 237

3.1. Dowód z ekspertyzy prywatnej w postępowaniu przygotowawczym i sądowym | str. 237

3.2. Wymogi formalne opinii biegłego i ekspertyzy prywatnej | str. 248

3.3. Rodzaje ekspertyz prywatnych | str. 250

3.4. Koszty sporządzenia ekspertyzy prywatnej | str. 255

4. Podsumowanie | str. 262

Rozdział V

Wykorzystanie ekspertyzy prywatnej w procesie karnym | str. 266

1. Uwagi wstępne | str. 266
2. Sporządzenie ekspertyzy prywatnej i aktywność podmiotu prywatnego w zakresie przedkładania ekspertyzy prywatnej | str. 267

2.1. Rodzaje spraw, w których najczęściej sporządzana jest ekspertyza prywatna | str. 267

2.2. Częstotliwość przedkładania ekspertyzy prywatnej | str. 281

2.3. Przedkładanie ekspertyzy prywatnej na określonym etapie postępowania karnego | str. 292

3. Wprowadzenie ekspertyzy prywatnej do podstawy dowodowej | str. 294

3.1. Cel sporządzenia ekspertyzy prywatnej | str. 295

3.2. Wniosek o dopuszczenie dowodu z ekspertyzy prywatnej | str. 306

3.3. Decyzja o dopuszczeniu dowodu z ekspertyzy prywatnej | str. 316

3.4. Przeprowadzenie (ujawnienie) dowodu z ekspertyzy prywatnej | str. 325

4. Wpływ wykorzystania dowodu z ekspertyzy prywatnej na postępowanie karne | str. 327

4.1. Wpływ wykorzystania dowodu z ekspertyzy prywatnej na przebieg postępowania dowodowego | str. 327

4.2. Ocena dowodu z ekspertyzy prywatnej | str. 334

4.3. Czynniki wpływające na ocenę dowodu z ekspertyzy prywatnej | str. 342

5. Podsumowanie | str. 350

Wnioski końcowe | str. 357

Załączniki – wzory kwestionariuszy ankiet | str. 365

Wzór kwestionariusza ankiety do badań ankietowych sędziów | str. 365

Wzór kwestionariusza ankiety do badań ankietowych prokuratorów | str. 372

Wzór kwestionariusza ankiety do badań ankietowych adwokatów i radców prawnych | str. 378

Bibliografia | str. 385

Spis tabel i wykresów | str.  409