Efektywność inwestycyjna funduszy emerytalnych / Mariusz Dybał

Reforma emerytalna z końca lat 90. to jedna z najważniejszych reform z zakresu uzdrowienia finansów publicznych, jakich dokonano w Polsce po 1989 roku. Powołano wówczas do życia instytucje prywatne, czyli Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE). Wprawdzie otrzymały prawo - za pośred­nictwem Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) - do gromadzenia środków oraz do zarządzania nimi, lecz przywilej ten obwarowano licznymi ograni­czeniami, mającymi zapewnić odpowiedni poziom bezpieczeństwa.
Pomimo tego, że od efektywności zarządzania tymi środkami w znacznym stopniu zależy powodzenie reformy i jej ocena przez miliony obywateli uczest­niczących w tym systemie, to niepokojący jest niezadowalający stan wiedzy społeczeństwa na temat roli Otwartych Funduszy Emerytalnych w kształto­waniu świadczeń emerytalnych. Tym bardziej, że już w 2009 roku mają nastąpić pierwsze wypłaty emerytur z nowego systemu.

Autor w przystępny sposób wyjaśnia ideę funkcjonowania funduszy emerytalnych oraz analizuje ich działalność. Z lektury książki Czytelnik dowie się o:
- Ewolucji systemów emerytalnych na świecie i w Polsce;
- Roli funduszy emerytalnych w kształtowaniu wysokości emerytury;
- Znaczeniu efektywności inwestycyjnej funduszy emerytalnych w procesie akumulacji kapitału emerytalnego;
- Uwarunkowaniach mających wpływ na efektywność inwestycyjną funduszy emerytalnych;
- Rankingach funduszy emerytalnych.

Atutem książki jest bogactwo danych ekonomiczno-statystycznych dotyczących funduszy emerytalnych, jak również danych faktograficznych dotyczą­cych różnego rodzaju aspektów działania funduszy emerytalnych w kraju i zagranicą.
Książka będzie przydatnym źródłem wiedzy dla inwestorów, pracowników instytucji finansowych, wykładowców, studentów a także dla tych wszyst­kich, którym nie jest obojętna rola funduszy w kształtowaniu wysokości emerytury.

Wprowadzenie 9

Rozdział 1. Charakterystyka funduszy emerytalnych 13
1.1. Fundusze emerytalne w systemie zabezpieczenia emerytalnego 13
1.2. Powstanie funduszy emerytalnych 24
1.3. Fundusze emerytalne w Polsce 35

Rozdział 2. Charakterystyka efektywności inwestycyjnej 53
2.1. Efektywność inwestycyjna 53
2.2. Ustawowe metody oceny efektywności inwestycyjnej 62
2.2.1. Jednostka rozrachunkowa 62
2.2.2. Stopa zwrotu 3-letnia 65
2.2.3. Średnia ważona stopa zwrotu 67
2.2.4. Minimalna wymagana stopa zwrotu oraz zjawisko niedoboru 69
2.3. Alternatywne metody oceny efektywności inwestycyjnej 72
2.3.1. Miernik IRR 72
2.3.2. Miernik Sharpe'a 74
2.3.3. Miernik tracking error 75
2.3.4. Analiza oparta na sprawozdaniach finansowych 76
2.3.5. Analiza hipotetycznego stanu konta członka OFE 77
2.3.6. Wielokryterialna analiza funduszy emerytalnych 78
2.3.7. Metoda Data Envelopment Analysis 79

Rozdział 3. Uwarunkowania efektywności inwestycyjnej niezależne od funduszy emerytalnych 83
3.1. Przyczyny braku swobody funduszy emerytalnych 83
3.2. Mechanizm wyliczania stóp zwrotu 87
3.3. Ograniczenia inwestycyjne 99
3.3.1. Doświadczenia zagraniczne 105
3.3.2. Ocena ograniczeń inwestycyjnych oraz propozycje zmian 112
3.4. Wpływ rynku finansowego 122
3.4.1. Sytuacja gospodarcza 124
3.4.2. Projekcja popytu i podaży instrumentów finansowych 130

Rozdział 4. Uwarunkowania efektywności inwestycyjnej zależne od funduszy emerytalnych 137
4.1. Wpływ na rynek finansowy 137
4.2. Dywersyfikacja ryzyka 155
4.2.1. Dywersyfikacja na poziomie strategicznym 159
4.2.2. Dywersyfikacja na poziomie taktycznym 164
4.2.3. Dywersyfikacja na poziomie operacyjnym 169
4.2.4. Relacja stopy zwrotu do ryzyka 174
4.2.5. Doświadczenia zagraniczne 175
4.2.6. Propozycje zmian 176
4.3. Polityka inwestycyjna 180
4.3.1. Portfele inwestycyjne funduszy emerytalnych w wybranych krajach 180
4.3.2. Portfele inwestycyjne poszczególnych OFE 184
4.3.3. Ujednolicenie portfeli inwestycyjnych 195

Rozdział 5. Ocena efektywności inwestycyjnej funduszy emerytalnych 201
5.1. Ocena w oparciu o metody ustawowe 201
5.1.1. Jednostka rozrachunkowa 201
5.1.2. Stopa zwrotu 204
5.1.3. Średnia ważona stopa zwrotu 208
5.2. Ocena w oparciu o metody alternatywne 214
5.2.1. Miernik IRR 215
5.2.2. Opłata dystrybucyjna 216
5.2.3. Hipotetyczny stan konta członka OFE 218
5.2.4. Miernik Sharpe'a 221
5.2.5. Miernik tracking error 224
5.2.6. Wielokryterialna analiza funduszy emerytalnych 226
5.2.7. Metoda Data Envelopment Analysis 229
5.3. Doświadczenia zagraniczne 233

Zakończenie 237
Aneks 245
Bibliografia 259