Corporate governance - banki na straży efektywności przedsiębiorstw. Wydanie 3 / Agnieszka Słomka-Gołębiowska

Wyrażenie „nadzór korporacyjny" (corporate governance) jest różnie pojmowane. W najogólniejszym ujęciu odnosi się ono do mechanizmów instytucjo­nalnych, które wpływają na decyzje osób kierujących przedsiębiorstwem. Mechanizmy te dzieli się zwykle na wewnętrzne (np. typ rady nadzorczej w firmie) i zewnętrzne (np. wpływ banku-wierzyciela czy rynku kapitałowego na zarząd przedsiębiorstwa). Kształt tych mechanizmów zależy od typu prawa własności - wyglądają one zupełnie inaczej w przypadku przedsiębiorstwa państwowego niż spółki prywatnej. Dlatego problematyka szeroko uj­mowanego nadzoru korporacyjnego w dużym stopniu nakłada się na fundamentalną kwestię prawa własności jako podstawowej zmiennej różnicującej ustroje polityczno-gospodarcze. (...)

Autorka umiejętnie przedstawia kwestię corporate governance w kontekście nowej ekonomii instytucjonalnej, która stanowi bardzo ważny nurt współ­czesnej ekonomii. Czytelnik jest wprowadzony w zagadnienia teorii kontraktów, teorii agencji, kosztów transakcyjnych. Na tym teoretycznym tle Autorka analizuje centralne zagadnienie swojej pracy, a mianowicie nadzór wierzycielski, czyli mechanizmy, za pomocą których bank-wierzyciel wpływa na przedsiębiorstwo-kredytobiorcę. Jest to problem o wielkim znaczeniu praktycznym, gdyż generalnie więcej przedsiębiorstw ma do czynienia z bankami niż z rynkiem kapitałowym. (...)

Autorka przejrzyście przedstawia też dotychczasowy światowy dorobek badań empirycznych nad nadzorem wierzycielskim. Do tego dorobku wnosi własny wkład, analizując przemiany własnościowe banków w krajach postsocjalistycznych oraz związane z tym zmiany ich pozycji i zachowania wo­bec firm-kredytobiorców. Na tym tle - i to jest kolejny wkład Autorki do badań nad nadzorem wierzycielskim - stara się ona empirycznie określić jego rolę w odniesieniu do wybranej grupy przedsiębiorstw w Polsce.

Praca Agnieszki Słomki-Gołębiowskiej skupia się na problemie bardzo istotnym zarówno dla badaczy, jak i praktyków życia gospodarczego. Powinna przyciągnąć uwagę każdego, kogo interesuje współczesna ekonomia i współczesna gospodarka.
Prof. Leszek Balcerowicz

Wprowadzenie

Rozdział I
Podstawowe pojęcia związane z nadzorem wierzycielskim
1.1. Ład korporacyjny (corporate governance)
1.2. Przyczyny wzrostu zainteresowania ładem korporacyjnym
1.3. Nadzór wierzycielski banku nad przedsiębiorstwem
1.4. System finansowy kraju a nadzór nad przedsiębiorstwem

Rozdział II
Teoretyczne podstawy analizy nadzoru wierzycielskiego: nowa ekonomia instytucjonalna
2.1. Ogólne znaczenie nowej ekonomii instytucjonalnej dla badań nad nadzorem wierzycielskim
2.2. Bank wobec problemu asymetrii informacji
2.3. Teoria kontraktów (contract theory)
2.4. Teoria agencji
2.5. Ekonomia kosztów transakcyjnych
2.6. Podsumowanie

Rozdział III
Nadzór wierzycielski na przykładzie Niemiec i Japonii
3.1. Banki w probankowym systemie nadzoru nad przedsiębiorstwem
3.2. Bankowość uniwersalna i instytucja Hausbanku w Niemczech
3.3. Instytucja banku dominującego w Japonii
3.4. Mechanizmy nadzoru banku nad przedsiębiorstwem na przykładzie Niemiec i Japonii
3.4.1. Powiązania kredytowe między bankiem a przedsiębiorstwem
3.4.2. Obecność przedstawicieli banków w niemieckiej radzie nadzorczej i w japońskiej radzie dyrektorów
3.4.3. Posiadanie przez bank akcji przedsiębiorstwa
3.4.4. Wykonywanie przez bank praw korporacyjnych akcjonariuszy
3.4.5. Postępowanie upadłościowe

Rozdział IV
Nadzór wierzycielski w badaniach empirycznych
4.1. Wprowadzenie
4.2. Kraje o dojrzałej gospodarce rynkowej
4.2.1. Wpływ nadzoru sprawowanego przez bank na wyniki działalności przedsiębiorstwa
4.2.2. Nadzór wierzycielski a ograniczenia dostępu przedsiębiorstwa do kapitału zewnętrznego
4.2.3. Banki wobec oportunistycznych zachowań menedżerów przedsiębiorstwa
4.2.4. Udział banku w restrukturyzacji przedsiębiorstwa
4.2.5. Problem uwięzienia (hold-up problem)
4.3. Rynki wschodzące (emerging market economies)
4.4. Wnioski z dotychczas przeprowadzonych badań empirycznych

Rozdział V
Przemiany instytucjonalne a nadzór wierzycielski w wybranych krajach postsocjalistycznych
5.1. Ramy analizy instytucji nadzoru wierzycielskiego
5.2. Relacja bank - przedsiębiorstwo w gospodarce socjalistycznej
5.3. Przemiany instytucjonalne a rola banków w nadzorze nad przedsiębiorstwem
5.3.1. Restrukturyzacja złych długów przedsiębiorstw
5.3.2. Prywatyzacja sektora bankowego
5.3.3. Ochrona i egzekwowanie praw kredytodawców
5.4. Stan nadzoru banku nad przedsiębiorstwem

Rozdział IV
Nadzór wierzycielski w Polsce
6.1. Wprowadzenie
6.2. Metodologia badania ekonometrycznego
6.3. Prezentacja danych
6.3.1. Dobór próby badawczej
6.3.2. Źródła danych
6.3.3. Charakterystyka danych
6.4. Wyniki badania ekonometrycznego
6.4.1. Wpływ nadzoru wierzycielskiego na zmniejszenie ograniczeń dostępu przedsiębiorstwa do kapitału zewnętrznego
6.4.2. Badanie odporności uzyskanych wyników analiz
6.5. Badanie ankietowe
6.6. Studia przypadków
6.7. Wnioski z badań własnych

Zakończenie
Załączniki
Bibliografia