Do rąk czytelników oddajemy, 10. już numer rocznika naukowego “Zagłada Żydów. Studia i Materiały” wydawanego od 2005 roku przez Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN. Te 10. lat skłania do syntez, bilansów i podsumowań. W numerze staramy się szukać odpowiedzi na pytania, które rodzi refleksja nad ostatnimi 10. laty badań dot. zagłady Żydów w Polsce - o literaturze i historiografii Zagłady ostatniej dekady piszą Justyna Kowalska-Leder i Bartłomiej Krupa; o obchodach kolejnych rocznic powstania w getcie warszawskim – Piotr Forecki.
10. numer rocznika, prócz podejmowania refleksji wywołanych okrągłą rocznicą rozpoczęcia edycji pisma, poświęcony jest w dużej mierze Warszawie. Jan Grabowski w swoim studium odkrywa ciekaw i nieznane fakt o warszawskim kripo rozpracowującym ukrywających się Żydów; Dariusz Libionka pisze o reakcjach „polskiego Londynu” na powstanie w getcie, Nawojka Cieślinska-Lobkowicz o działającym pomiędzy gettem a stroną aryjską swoistym "antykwariacie" zaś Elżbieta Janicka o symbolicznej topografii terenu dawnego getta. Przypominamy także sylwetki związanych z Warszawą, a zmarłych niedawno prof. Israela Gutmana (pióra Havi Dreyfuss) oraz dr Ruty Sakowskiej (pióra Tadeusza Epszteina) oraz Hersza Wassera Katarzyna Person) i Józefa Kermisza (David Silberklang). W numerze żegnamy także naszego zmarłego nagle kolegę Roberta Kuwałka.
W części „warsztatowej” pojawią się artykuły o zabójstwie Żydów w Strzegomiu (Anna Bikont), komunikacji telefonicznej w getcie warszawskim (Justyna Gregorowicz) oraz o warszawskich Księgach Pamięci (Adam Kopciowski).
Sekcja „Materiały” przynosi dokumenty związane z działaniami policji warszawskiej – niemieckiej i „granatowej” (Jan Grabowski, Dariusz Libionka), procesem o zamordowanie żydowskiej rodziny (Barbara Engelking), oraz listy Niemców pisane w czasie wojny do bliskich (Marcin Zaremba). W dziale „Omówień” proponujemy czytelnikowi przeglądy piśmiennictwa dotyczącego Zagłady na Ukrainie, w Niemczech i Czechach.
W numerze działy:
- Studia
- Z warsztatów badawczych
- Bilanse i Konteksty
- Materiały
- Wywiady
- Małe formy
- Omówienia, recenzje, przeglądy
- Wydarzenia
- Curiosa
a w nich m.in.:
- Piotr Forecki o fenomenie „kwietniowego gadania”
- Andrea Löw o piśmiennictwie na temat getta łódzkiego
- Bartłomiej Krupa o najnowszych tendencjach w polskiej historiografii Zagłady
- Justyna Kowalska-Leder o literaturze polskiej wobec Zagłady
- Jan Grabowski o Polskiej Policji Kryminalnej tropiącej Ringelbluma
- Dariusz Libionka o powstaniu w getcie z perspektywy londyńskiej inspiracj
- Anna Bikont o mordach na Żydach w Strzegomiu
- Justyna Gregorowicz o łączności telefonicznej w getcie warszawskim
- Ewa Wiatr o udziale policji granatowej w wysiedlaniu Żydów w powiecie radomszczańskim
- Michał Głowiński o oczach donosiciela
- Jan Tomasz Gross o sprawcach, ofiarach i innych
TOM I (STUDIA)
In memoriam
- Robert Kuwałek [Dariusz Libionka]
Studia
- Jan Grabowski, Tropiąc Emanuela Ringelbluma. Udział polskiej Kriminalpolizei w „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”
- Dariusz Libionka, Walka i propaganda. Powstanie w getcie warszawskim z perspektywy polskiego Londynu
- Wojtek Rappak, „Raport Karskiego” – kontrowersje i interpretacje
- Marta Janczewska, Warszawska Rada Żydowska w świetle dokumentów urzędowych z Archiwum Ringelbluma
- Barbara Engelking, Tajemnica Hesi. Zapis emocji w świadectwach Zagłady
- Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Habent sua fata libelli. Okupacyjny rynek sztuki w Warszawie a własność żydowska
- Elżbieta Janicka, Zamiast negacjonizmu. Topografia symboliczna terenu dawnego getta warszawskiego a narracje o Zagładzie
Sylwetki
- Havi Dreifuss, „Oni wciąż we mnie żyją”. Israel Gutman (1923–2013): ocalały z Zagłady, uczestnik powstania w getcie warszawskim, historyk żydowski
- Tadeusz Epsztein, Wspomnienie o dr Rucie Sakowskiej (1922–2011)
- Katarzyna Person, Hersz Wasser. Sekretarz Archiwum
- David Silberklang, Józef Kermisz (1907–2005) – twórca badań nad Szoa
Konteksty
- Omer Bartov, Wołanie krwi brata twego. Rekonstrukcja ludobójstwa w lokalnej skali
- Ferenc L. Laczó, Dokumentując odpowiedzialność. Jenő Lévai i narodziny historiografii Zagłady na Węgrzech w latach czterdziestych XX w.
- Bob Moore, W cieniu Anny Frank. Szanse Żydów na przeżycie w okupowanej Holandii
Z warsztatów badawczych
- Justyna Gregorowicz, Komunikacja telefoniczna w życiu społeczności getta warszawskiego
- Anna Bikont, „Raz napadł na nas młody chłopak i strzelał, myśmy już nie uciekali”. Morderstwa popełniane przez członków AK i BCh na Żydach ze wsi Strzegom
- Danijel Matijevic, Jan Kwiatkowski, Krzesiny i Kreising – między pamiętaniem a pomijaniem. Polskie miasteczko wobec historii, pamięci i rywalizacji w cierpieniu
- Adam Kopciowski, Pinkes Warsze – Kronika Warszawy
- Ewa Cuber-Strutyńska, Witold Pilecki. Konfrontacja z legendą o „ochotniku do Auschwitz”
- Ewa Wiatr, „Zdawanie Żydów” – udział policjantów granatowych w wysiedlaniu Żydów na przykładzie powiatu radomszczańskiego
TOM II (MATERIAŁY)
MATERIAŁY
- Jan Grabowski, Biedni Polacy patrzą na warszawskich Żydów i na getto warszawskie
- Dariusz Libionka, Zapisy dotyczące Żydów w warszawskich kronikach policyjnych z lat 1942–1944
- Jan Grabowski, Dariusz Libionka, Meldunki Obwodu „Praga” Policji Polskiej o zatrzymaniach Żydów w Warszawie w okresie maj–lipiec 1943 r.
- Jan Grabowski, Przyczynek do biografii Ireny Sendlerowej (z dokumentów warszawskiego Ratusza)
- Barbara Engelking, „Niemcy zabili nam Żydów, więc wyrzucamy”. Sprawa Edwarda Toniakiewicza
- Marcin Zaremba, „Ta cała banda żydowska zdechła nareszcie”. Eksterminacja Żydów w listach żołnierzy niemieckich z 1942 r.
- Testament polityczny Hitlera
- Katarzyna Kuczyńska-Koschany, Pustostan i jego perswazja. Język w ostatnim tekście Adolfa Hitlera
Bialnse
- Piotr Forecki, Kwietniowe gadanie. Polskie flagi nad gettem
- Andrea Löw, Getto Litzmannstadt/Łódź pod lupą: publikacje ostatniej dekady
- Bartłomiej Krupa, Historia krytyczna i jej „gabinet cieni”. Historiografia polska wobec Zagłady 2003–2013
- Justyna Kowalska-Leder, Literatura polska ostatniego dziesięciolecia wobec Zagłady – próby odpowiedzi na nowe wzywania
Punkty widzenia
- Marta Witkowska, Michał Bilewicz, Czy prawda nas wyzwoli? Przełamywanie oporu psychologicznego w przyjmowaniu wiedzy o Zagładzie
- Havi Dreifuss, Utajone miasta. Kilka uwag o metodologii Gunnara S. Paulssona
- Michał Głowiński, Oczy donosiciela
- Mikołaj Grynberg, O Auschwitz, Szwecji i depresji
- Tadeusz Bartoś, Niezmienne prawo wielkiej śmierci. Otto Kulka, Pejzaże metropolii śmierci. Komentarz
- Przemysław Czapliński, Wirus Auschwitz
- Jan Tomasz Gross, Sprawcy, ofiary i inni
Omówienia
- Anna Abakunowa, Obecny stan badań nad Zagładą na Ukrainie
- Beate Kosmala, Berlin w czasach narodowego socjalizmu i deportacja berlińskich Żydów – nowe publikacje z 2013 r.
- Tomáš Sniegoň, Pamięć, historia, sens. Tematyka Zagłady na tle wydarzeń powojennych we współczesnej literaturze i kinematografii czeskiej
- Barbara Engelking, Źródło wszystkich źródeł. O czterech warszawskich tomach Archiwum Ringelbluma
- Sławomir Buryła, Najnowsze studia na ludobójstwem. Wybrane zagadnienia
Recenzje
- Anki Grupińskiej zapisywanie żydowskich opowieści (12 opowieści żydowskich) [Barbara Engelking] Odczytanie listy. Opowieści o warszawskich powstańcach Żydowskiej Organizacji Bojowej [Dariusz Libionka]
- Stefan Klemp, Freispruch für das „Mord-Bataillon”. Die NS-Ordnungspolizei und die Nachkriegsjustiz [Jan Grabowski]
- Waitman Wade Beorn, Marching into Darkness. The Wehrmacht and the Holocaust in Belarus [Jan Grabowski]
- Frédéric Rousseau, Żydowskie dziecko z Warszawy. Historia pewnej fotografii [Agnieszka Haska]
- Dariusz Libionka (red.), Obóz zagłady w Bełżcu w relacjach ocalonych i zeznaniach polskich świadków [Stanisław Obirek]
- Witold Mędykowski, W cieniu gigantów. Pogromy 1941 r. w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej. Kontekst historyczny, społeczny i kulturowy [Sławomir Buryła]
- Lech M. Nijakowski, Rozkosz zemsty. Socjologia historyczna mobilizacji ludobójczej [Tomasz Ceran]
- Grzegorz Niziołek, Polski teatr Zagłady [Małgorzata Szpakowska]
- Sławomir Buryła, Dorota Krawczyńska, Jacek Leociak (red.), Literatura polska wobec Zagłady (1939–1968) [Piotr Paziński]
- Bo Lidegaard, Countrymen [Joanna Gomułka]
- Sylwia Karolak, Doświadczenie Zagłady w literaturze polskiej 1947–1991. Kanon, który nie powstał [Wiesława Młynarczyk]
Wydarzenia
- Zofia Wóycicka, Kazerne Dossin – Muzeum-Miejsce Pamięci i Centrum Dokumentacyjne poświęcone Zagładzie i Prawom Człowieka
Curiosa
- Agnieszka Haska, Sprawiedliwi są wśród nas
- Justyna Kowalska-Leder, Wszechobecność Sprawiedliwych
Bibliografia zawartości roczników 2005–2013
Noty o autorach
Zaloguj się
0,00zł
Dodano do koszyka