Quo vadis? Henryka Sienkiewicza. Od legendy do arcydzieła / Teresa Świętosławska

W studwudziestolecie edycji dzieła, stusiedemdziesięciolecie urodzin pisarza i stulecie jego śmierci, w Roku Henryka Sienkiewicza, gdy powieść wybrana została w ogólnopolskim plebiscycie jako lektura Narodowego Czytania, potrzeba nowego spojrzenia na „najsławniejszą powieść polską” (jak nazwał ją Julian Krzyżanowski), przełożoną na ponad 50 języków, wielokrotnie ekranizowaną i adaptowaną, wydaje się oczywista. Autorka, przybliżając legendę genezy powieści i obszar jej recepcji, a także złożoną problematykę relacji dwóch kultur w rycie przejścia (Rzymu antycznego i rodzącej się tradycji chrześcijańskiej), rozważa (i rozstrzyga), czy można (i dlaczego) nadać Quo vadis? status eposowego arcydzieła. W studium o tytułowym dziele autorka podkreśla również, że nie tylko świat antyku współtworzył europejską kulturę, lecz także – in statu nascendi – krąg Biblii, a spłycanie wpływu zwłaszcza Nowego Testamentu na powieść Sienkiewicza zuboża jej interpretacje. Poprzez kontakt z Quo vadis? Czytelnik doświadczy otwarcia perspektywy na nowy, ważny dla dzieła, obszar tematyczny – problematykę chrześcijańską i związane z nią wartości.

WSTĘP. Założenia metodologiczne, zakres badań 7

I. HABENT SUA FATA LIBELLI… Legenda genezy, fonny adaptacyjne 13

II. ...PRO CAPTU LECTORIS. Wśród obcych, wśród swoich 49

III. W KRĘGU DZIEŁ O EPOCE CEZARÓW. Paralele, parantele, konteksty 99

IV. WIZJA DWÓCH KULTUR. Preludium i crescendo 137

V. RZYM ANTYCZNY. Miasto, ludzie, historia 159

VI. MIT I SACRUM. O religii i religijności 189

VII. „EPOS CHRZEŚCIJAŃSKI”. Zamysł, warunki, realizacja 211

VIII. STYL „WYSOKI”. Kategorie, symbole, język 231

IX. ARCYDZIEŁO. Definicje, jakości, kwalifikacje 257

ZAKOŃCZENIE. Przesłanki, ustalenia, postulaty 271

LITERATURA (wybór) 281