Tajemnica mechanizmów ewolucji. Wielka opowieść biologii darwinowskiej o tryumfie nad religią / Robert F. Shedinger

Czy darwinowska teoria ewolucji jest rzeczywiście największym osiągnięciem w historii nauki – a może nawet najbardziej twórczą i ekspansywną ideą, jaka kiedykolwiek pojawiła się w umyśle człowieka, jak to powiedział Daniel Dennett?

„Tajemnica mechanizmów ewolucji” w sposób zrozumiały przedstawia krytyczne studium literatury z zakresu biologii ewolucyjnej od Darwina poprzez Dobzhansky’ego do Dawkinsa. Autor książki, Robert Shedinger pokazuje, że popularne ujęcie ewolucji jest jedną wielką opowieścią o triumfie darwinizmu, w którym wyraźnie przecenia się możliwości mechanizmów ewolucyjnych. Od publikacji opus magnum Darwina minęło już nieco ponad 160 lat, a my wciąż nie wiemy, w jaki sposób zachodzi proces ewolucji. Obecnie musimy pogodzić się z myślą, że mechanizmy ewolucji nadal są owiane tajemnicą, co według autora nie jest równoznaczne z zaprzestaniem naukowych prób poszukiwania prawdy, a wręcz przeciwnie – jest to zachęta do odważnego, a zarazem pokornego uznania ograniczeń ludzkiego rozumu i do otwarcia się na nienaturalistyczne interpretacje kwestii pochodzenia i rozwoju życia.

Być może, ale tylko być może, ewolucja darwinowska została nieco przeceniona. Robert Shedinger, profesor religioznawstwa w Luther College, analizuje zarówno współczesne, jak i historyczne źródła, żeby pokazać, że za imponującą publiczną fasadą tej teorii skrywają się szczere, prywatne stwierdzenia wybitnych naukowców, iż nie są pewni, jaki jest mechanizm ewolucji. Ma to olbrzymie konsekwencje dla badaczy myśli religijnej.

– Michael J. Behe, autor „Czarnej skrzynki Darwina”

Dla osoby zajmującej się badaniami układu nerwowego, dla której przez cały okres dorosłego życia darwinowska teoria doboru naturalnego była absolutną podstawą ewolucji, czytanie „Tajemnicy mechanizmów ewolucji” było jak lektura detektywistycznego dreszczowca. Jest to niezwykle interesująca oraz otwierająca oczy historia ukazująca proces powstawania

teorii naukowej. Jej autor zwraca szczególną uwagę, że proces ten może być równie mocno uzależniony od struktury poglądów zakotwiczonych w obecnej kulturze naukowej, jak od danych empirycznych uzyskiwanych w toku badań.

– Marjorie Woollacott, profesor neuronauki, University of Oregon

Robert F. Shedinger jest profesorem religii w Luther College w Decorah w stanie Iowa. Przez większość życia w pełni akceptował darwinizm i zasadniczo zgadzał się z opinią Daniela Dennetta, że teoria ewolucji Darwina jest największym osiągnięciem w historii myśli ludzkiej. Jego poglądy uległy zmianie, gdy zaczął prowadzić zajęcia omawiające spór między teorią inteligentnego projektu a ewolucjonizmem. Ze zdziwieniem stwierdził wówczas, że argumentacja czołowych teoretyków projektu ma charakter naukowy, a nie religijny. Shedinger jest autorem „Jesus and Jihad” (Cascade Books, 2015) i kilku innych książek z zakresu religioznawstwa. To jego pierwsza książka na temat religii i nauki.

Seria Perspektywy Nauki

Jeszcze sto lat temu uczeni uważali, że nauka to przedsięwzięcie obiektywne, oparte na gromadzeniu danych empirycznych i wyciąganiu na tej podstawie wniosków, które przeradzają się w teorie. Dziś jednak wiemy, że to nie fakty, ale przede wszystkim ich interpretacje prowadzą do rozwoju nauki.

Największe rewolucje w historii nauki zaszły dzięki wybitnym jednostkom, które wykazały się postawą krytyczną wobec powszechnie obowiązujących poglądów. Kopernik nie przyjął geocentryzmu Ptolemeusza, Einstein odrzucił to, co dzisiaj określamy mianem fizyki klasycznej, a Darwin nie zgodził się z tym, co w jego czasach nazywano biblijnym poglądem o niezmienności gatunków.

Seria Perspektywy Nauki pokazuje, że nauka nie jest przedsięwzięciem jednolitym, że to raczej kolaż rozmaitych poglądów, hipotez i idei. Będziemy w niej przedstawiać oryginalne poglądy uczonych, którzy wykraczają poza utarte szlaki i przedstawiają czytelnikowi zupełnie nowe perspektywy w nauce.

Odkrycie naukowe polega na tym, że widzisz to, co wszyscy, ale i dostrzegasz to, czego nikt nie zauważył. – Albert Szent-Györgyi, laureat Nagrody Nobla

Podziękowania 9

Wstęp 11

Rozdział 1. Wielka opowieść biologii darwinowskiej o triumfie nad religią 17

Rozdział 2. Przeformułowanie koncepcji Darwina i darwinizm 51

Rozdział 3. Zapaść i ożywienie darwinizmu 87

Rozdział 4. Przeformułowanie współczesnej syntezy: problem prawdziwości hipotezy doboru naturalnego 119

Rozdział 5. Przeformułowanie nowoczesnej syntezy: makroewolucja 159

Rozdział 6. Przeformułowanie rewolucji DNA 197

Rozdział 7. Wyzwania wobec nowoczesnej syntezy 233

Rozdział 8. Nowe spojrzenie na relację między religią a nauką 271

Bibliografia 305

Indeks osobowy 319

Indeks rzeczowy 325