Nastrajanie pamięci / prof. dr hab. Ryszard Nycz, Maria Kobielska

Jerzy Ficowski, znany między innymi jako tłumacz, schulzolog czy badacz kultury romskiej, był jednak przede wszystkim autorem pierwszorzędnej artystycznie, choć nieco zapoznanej poezji. „Nastrajanie pamięci” to pierwsza książkowa publikacja poświęcona w całości jego twórczości poetyckiej. Kluczem do lektury poezji Ficowskiego jest kontekst filozoficzny, antropologiczny i literaturoznawczy. Składają się na niego przemiany pojmowania doświadczenia w humanistyce, a zwłaszcza kryzys doświadczenia w dobie nowoczesności oraz zwrot doświadczeniowy w literaturoznawstwie.
Obszernej analizie poddany został oryginalny projekt poetycki Ficowskiego – tom „Odczytanie popiołów”, będący próbą oddania traumatycznego doświadczenia ofiar Zagłady. Umieszczenie go na tle dyskusji o wyrażalności Holocaustu pozwala na omówienie pozycji podmiotu-świadka, który stara się dać wyraz nie tylko własnemu doświadczeniu, ale też – wiedziony etycznym zobowiązaniem stawiania oporu niepamięci – zbliżyć się do przeżycia milczącego Innego. Równocześnie podkreślone zostają swoiste zdobycze poetyckie Ficowskiego, charakterystyczne motywy i metafory wyrażające i reaktywujące pamięć, przede wszystkim figury pisma i śladu.
W ostatniej części pracy omówione są dwa ostatnie tomy Ficowskiego – wyjątkowe świadectwo intensyfikacji aktywności twórczej w ostatnim okresie życia poety, przetwarzające charakterystyczne dla późnej poezji motywy starości i pożegnania.