Kształcenie umiejętności pisania w dydaktyce języka polskiego jako obcego / Ewa Lipińska

Monografia Kształcenie umiejętności pisania w dydaktyce języka polskiego jako obcego jest pierwszym kompleksowym opracowaniem poświęconym sprawności pisania. Przedstawia jej istotę i złożoność oraz rolę, jaką odgrywa w procesie kształcenia językowego, a także omawia proces jej rozwijania oraz objaśnia sposoby kontroli stopnia opanowania kompetencji tekstotwórczej. Całości dopełnia szczegółowy scenariusz lekcji kształcącej umiejętność opisywania przedmiotów, obszerna bibliografia, indeks osobowy oraz aneksy zawierające rozwinięcie niektórych zagadnień. Można tu znaleźć odpowiedzi nie tylko na pytania, jak uczyć pisania i jak je testować, ale także – po co go uczyć. Ukazują dobitnie, że jest ono obligatoryjne w całym procesie opanowywania polszczyzny i musi mieć stałe miejsce w programach nauczania. Tom jest adresowany przede wszystkim do uczących (się) języka polskiego jako obcego, lecz może służyć również uczącym (się) polszczyzny jako języka odziedziczonego (poza Polską) oraz drugiego (jako komponentu języka szkolnej edukacji w kraju).

Kształcenie umiejętności pisania w dydaktyce języka polskiego jako obcego jest pracą wyjątkową i stanowi niezbędne kompendium wiedzy na temat nauczania sprawności pisania nie tylko cudzoziemców. Początkujący nauczyciele znajdą w tej publikacji podpowiedź, jak uczyć pisania polskich wypowiedzi gatunkowych, doświadczeni zaś zostaną zaproszeni do skonfrontowania swoich dotychczasowych doświadczeń z ustaleniami i wskazówkami Autorki, snucia refleksji nad zaproponowanymi rozwiązaniami i do wdrożenia wielu Jej pomysłów. Dla wszystkich będzie to pasmo przyjemności czytelniczych i zachęta do poświęcenia większej uwagi pisaniu w realizowanym przez nich procesie dydaktycznym. To praca niezmiernie erudycyjna, napisana pięknym językiem, odznaczająca się oryginalnym stylem i elegancją wysłowienia. Stanowi wyjątkową kopalnię wiedzy glottodydaktycznej przekazanej ze znawstwem i pasją.
(z rec. dr hab. Anny Dunin-Dudkowskiej, prof. UMCS)

Ewa Lipińska – dr hab., profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W kręgu jej zainteresowań badawczych znajdują̨ się̨ sprawy Polonii oraz dydaktyka języka polskiego jako obcego i odziedziczonego, a w szczególności nauczanie pisania. Autorka i współautorka licznych publikacji (monografii, artykułów oraz podręczników do nauki języka polskiego jako obcego), prac popularnonaukowych oraz recenzji, a także współredaktorka wielu opracowań naukowych, jak np. Język ojczysty, język obcy, język drugi (2003), Polskość w Australii (2013), ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego (2005), Pisać jak z nut (2016), Nauczanie języka polskiego jako obcego w grupach heterogenicznych (2019) oraz Dydaktyka języka polskiego jako nierodzimego: konteksty – dylematy – trendy (2021). Prowadziła liczne szkolenia dla uczących języka odziedziczonego we współpracy z instytucjami i stowarzyszeniami polonijnymi działającymi w kraju i za granicą. Przez wiele lat współpracowała z Państwową Komisją ds. Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego. Odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

Wstęp

Rozdział I

WPROWADZENIE DO PROBLEMATYKI

1. Znajomość języka obcego a pisanie

2. Miejsce pisania w wybranych metodach nauczania oraz

dokumentach odnoszących się do kształcenia językowego

2.1. Metody nauczania a pisanie

2.2. Dokumenty odnoszące się do kształcenia językowego a pisanie

Rozdział II

SPRAWNOŚĆ PISANIA

1. Czynność pisania – implikacje dydaktyczne

1.1. Pismo

1.2. Pisanie jako czynność

2. Umiejętność pisania (kompetencja tekstotwórcza)

3. Produkt pisania

3.1. Tekst czy wypowiedź?

3.2. Paratekst a metatekst

4. Pisanie a inne sprawności

4.1. Pisanie a mówienie

4.2. Pisanie a czytanie

4.3. Pisanie a słuchanie

5. Kolejność rozwijania sprawności w dydaktyce języka obcego

6. Pisanie – sprawność fakultatywna czy obligatoryjna?

7. Pisanie edukacyjne a sieciowe

Rozdział III

PROCES PISANIA EDUKACYJNEGO

1. Działania językowe

1.1. Interakcja pisemna

1.2. Mediacja pisemna

2. Komponowanie i redagowanie wypowiedzi pisemnej

2.1. Kompozycja wypowiedzi

2.2. Redakcja wypowiedzi

3. Techniki pisania

4. Tworzenie wypowiedzi pisemnej

4.1. Przebieg działań tekstotwórczych w językach pierwszych

4.2. Przebieg działań tekstotwórczych w językach obcych

5. Schemat procesu tworzenia tekstu

5.1. Działania rygorowe

5.2. Działania uzupełniające obligatoryjne

5.3. Działania uzupełniające fakultatywne

6. Sposoby upubliczniania prac uczących się

7. Gatunek tekstu czy forma wypowiedzi?

7.1. Gatunek tekstu w języku polskim jako pierwszym

7.2. Formy wypowiedzi pisemnej w języku polskim jako obcym

7.2.1. Formy wypowiedzi pisemnej a poziomy zaawansowania

7.2.2. Formy pomocnicze a poziomy zaawansowania

Rozdział IV

KONTROLA STOPNIA OPANOWANIA SPRAWNOŚCI PISANIA

1. Rodzaje testów

1.1. Testy plasujące

1.2. Testy biegłości (certyfikatowe)

1.3. Testy osiągnięć

2. Zawartość części „pisanie” w testach

2.1. Instrukcje (polecenia)

2.2. Materiał wyjściowy

2.3. Role komunikacyjne

2.4. Dobór zadań

3. Różnice między testami osiągnięć a testami biegłości

3.1. Organizacja egzaminów

3.2. Możliwość korzystania ze słowników podczas egzaminów

4. Poprawa i ocena prac

4.1. Poprawa prac

4.1.1. Komentarz (recenzja)

4.1.2. Poprawianie – możliwe rozwiązania

4.2. Ocena prac

4.2.1. Kryteria oceny wypowiedzi pisemnych

4.2.2. Komponenty kryteriów oceny

Rozdział V

REALIZACJA ZASAD WDRAŻANIA FORMY PISEMNEJ NA PRZYKŁADZIE OPISU PRZEDMIOTU

1. Opis – wyróżniki

2. Opis przedmiotu – scenariusz lekcji

Aneks I. Piktogramy w dydaktyce

Aneks II. Materiały dydaktyczne przydatne w leksykalnym, gramatycznym, stylistycznym i ortograficznym przygotowaniu do produkcji tekstów

Aneks III. Wybór formy pisemnej na podstawie ilustracji – wyniki sondażu diagnostycznego

Aneks IV. Sposoby oznaczania błędów w pracach pisemnych

Aneks V. Teksty bliźniacze

Spis tabel i schematów

Bibliografia

Indeks osób