Elementy pragmatyki komunikatywistycznej w wykładach i ćwiczeniach / Anita Grzegorzewska

Współczesna lingwistyka walczy z analfabetyzmem komunikacyjnym, obierając za przedmiot swoich obserwacji procesy realnej komunikacji. W szczególności jedna z dziedzin językoznawczych – pragmatyka – umożliwia ogólniejszą od dotychczasowych perspektywę opisu mechanizmów rządzących konwersacją. Proponując interdyscyplinarne podejście do języka, bada relacje między elementami języka a jego użytkownikami. Wykorzystuje w każdej ze swoich postaci metody wypracowane m.in. w ramach językoznawstwa, filozofii, logiki, socjologii i psychologii. Wśród wielu teorii pragmatycznych (semiotycznej, kumulacyjnej, delimitacyjnej, prakseologicznej, mentalnej) poczesne miejsce zajmuje pragmatyka komunikatywistyczna Aleksego Awdiejewa, opisująca jednostki językowe i rytuały ich użycia w komunikacji.

Podręcznik pisałam z myślą o studentach kierunku dziennikarstwo, media i projektowanie komunikacji Uniwersytetu Łódzkiego, jak również ze świadomością, że publikacja może znaleźć szersze grono odbiorców. Dokonując doboru treści i sposobów jej prezentacji, uwzględniłam oczekiwania zarówno nauczycieli akademickich, jak i studentów kierunków, na których omawia się zagadnienia związane z językoznawstwem, komunikacją społeczną i dziennikarstwem. Zainspirowana rozmowami z młodymi badaczami reprezentującymi dziedzinę nauk humanistycznych i społecznych, określiłam dwa dodatkowe cele podręcznika: wsparcie Czytelników w podejmowanych analizach tekstów i przygotowanie ich do świadomego odbioru tekstów naukowych poświęconych metodologii komunikatywistycznej.

Ze Wstępu

Przedmowa 11

Wstęp 13

Część I. Geneza narzędzi komunikatywistycznych

Rozdział 1. Źródła pragmatyki komunikatywistycznej 19

1.1. Pragmatyka filozoficzna 19

1.2. Pragmatyka językowa 20

1.3. Pragmatyka interakcyjna 24

1.4. Przykładowe analizy 27

1.5. Inspiracje dla poszukujących 31

1.6. Zadania 31

1.7. Literatura 32

Rozdział 2. Funkcje językowe w komunikacji międzyludzkiej 35

2.1. Klasyfikacja Romana Jakobsona 35

2.2. Klasyfikacja Renaty Grzegorczykowej 38

2.3. Klasyfikacja Aleksego Awdiejewa 43

2.4. Przykładowe analizy 47

2.5. Inspiracje dla poszukujących 49

2.6. Zadania 50

2.7. Literatura 52

Rozdział 3. Teoria konwersacji 55

3.1. Propozycja Herberta P. Grice’a 56

3.2. Propozycja Geoffreya Leecha 62

3.3. Propozycja Aleksego Awdiejewa 64

3.4. Przykładowe analizy 66

3.5. Inspiracje dla poszukujących 76

3.6. Zadania 76

3.7. Literatura 78

Rozdział 4. Teoria aktów mowy 81

4.1. Koncepcja Johna L. Austina 82

4.2. Koncepcja Johna R. Searle’a 89

4.3. Koncepcja Aleksego Awdiejewa 94

4.4. Przykładowe analizy 111

4.5. Inspiracje dla poszukujących 121

4.6. Zadania 122

4.7. Literatura 128

Część II. Metody badawcze komunikatywizmu

Rozdział 5. Rama tematyczna dyskursu 133

5.1. Tekst a dyskurs 133

5.2. Tło sytuacyjne i sytuacja konkretna 135

5.3. Przykładowe analizy 137

5.4. Inspiracje dla poszukujących 142

5.5. Zadania 142

5.6. Literatura 145

Rozdział 6. Strategie interakcyjne 147

6.1. Podział uwzględniający cel komunikacyjny 151

6.2. Podział uwzględniający sposób kooperacji 155

6.3. Przykładowe analizy 159

6.4. Inspiracje dla poszukujących 168

6.5. Zadania 168

6.6. Literatura 172

Rozdział 7. Proces perswazji 175

7.1. Rama perswazyjna i perswazja merytoryczna 175

7.2. Wypowiedź argumentacyjna 179

7.3. Przykładowe analizy 182

7.4. Inspiracje dla poszukujących 190

7.5. Zadania 191

7.6. Literatura 205

Bibliografia 209