Status prawny i społeczny pracownika socjalnego / Jakub Niedbalski

W książce zaprezentowano status prawny, społeczny i zawodowy pracownika socjalnego w Polsce. Treść publikacji została podzielona na trzy główne obszary. Po pierwsze, autor zamieścił genezę tworzenia się kadry pracowników socjalnych na przestrzeni kilkudziesięciu ostatnich lat, z nakreśleniem sytuacji społeczno-politycznej towarzyszącej rozwojowi zawodów opiekuńczych w Polsce. Po drugie, scharakteryzował uwarunkowania prawno-instytucjonalne, określające aktualny status pracownika socjalnego w naszym kraju. Po trzecie, omówił specyfikę i znaczenie pracy socjalnej w obecnych warunkach społeczno-gospodarczych, przywiązując dużą wagę do trudności oraz dylematów etycznych towarzyszących działalności zawodowych „pomagaczy” (helping professions).

Publikacja jest skierowana za równo do przedstawicieli środowiska akademickiego zajmujących się wspomnianą problematyką, jak i do praktyków zaangażowanych w udzielanie pomocy i wsparcia w zakresie szeroko rozumianej pracy socjalnej. Ponadto może zainteresować osoby zatrudnione w jednostkach samorządowych oraz organizacjach pozarządowych, których podstawowym obszarem działania jest praca socjalna.

Wstęp 7

Rozdział 1. Praca socjalna w kontekście zagadnień definicyjnych 9

1.1. Pojęcie pracy socjalnej – podstawowe informacje  9

1.2. Praca socjalna jako pojęcie o znaczeniu ponadnarodowym    10

1.3. Praca socjalna w polskim systemie prawno-instytucjonalnym               12

1.4. Praca socjalna jako działalność profesjonalna         13

Rozdział 2. Kształtowanie się zawodowych służb społecznych w Polsce 15

2.1. Geneza kwestii społecznych na ziemiach polskich przed I wojną światową          16

2.2. Opieka społeczna w latach 1918–1939   18

2.3. Polityka społeczna w programach politycznych i społecznych lat okupacji           23

2.4. Miejsce pracownika służb społecznych w PRL      25

2.5. Kształtowanie się statusu pracownika socjalnego w okresie transformacji ustrojowej          33

2.6. Ocena uregulowań prawnych dotyczących rozwoju i znaczenia roli zawodowych służb społecznych w Polsce 36

Rozdział 3. Status pracownika socjalnego w aktualnym systemie prawnym 39

3.1. Wymagania kwalifikacyjne stawiane pracownikom socjalnym              39

3.1.1. Idea profesjonalizacji zawodu pracownika socjalnego 39

3.1.2. Specjalizacja w zawodzie pracownika socjalnego        41

3.1.3. Superwizja w pracy socjalnej       42

3.1.4. Wymagania kwalifikacyjne osób zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych w pomocy społecznej  45

3.2. Kompetencje, prawa i obowiązki pracownika socjalnego       46

3.2.1. Podstawowe metody działania pracownika socjalnego                47

3.2.2. Zadania pracownika socjalnego w świetle ustawy o pomocy społecznej    48

3.3. Uprawnienia pracownika socjalnego wynikające z ustawy o pomocy społecznej  49

3.3.1. Prawo pierwszeństwa w urzędach i instytucjach         50

3.3.2. Ochrona prawna           51

3.3.3. Dodatkowy urlop wypoczynkowy               51

3.3.4. Święto zawodowe i nagrody specjalne         52

3.4. Pozycja prawna pracownika socjalnego według kryterium miejsca zatrudnienia   53

3.4.1. Sytuacja prawna pracownika socjalnego zatrudnionego w samorządowych jednostkach organizacyjnych 53

3.4.2. Pracownicy socjalni zatrudnieni w jednostkach rządowych administracji wojewódzkiej           55

3.4.3. Pracownicy socjalni zatrudnieni w innych instytucjach i organizacjach 57

3.5. Techniki pracy socjalnej w świetle ustawy o pomocy społecznej 58

3.5.1. Kontrakt socjalny          58

3.5.2. Indywidualny program wychodzenia z bezdomności  61

3.5.3. Rodzinny wywiad środowiskowy               62

3.5.4. Indywidualny program usamodzielniania     64

3.5.5. Ocena skuteczności technik pracy socjalnej 65

3.6. Podsumowanie        66

Rozdział 4. Rola i status społeczny pracownika socjalnego 67

4.1. Ogólne uwagi o sytuacji społeczno-zawodowej pracownika socjalnego 67

4.2. Charakterystyka społeczno-demograficzna pracowników socjalnych w Polsce    70

4.3. Pozycja zawodowa pracownika socjalnego            73

4.3.2. Założenia etyczno-aksjologiczne pracy socjalnej          81

4.3.3. Kształcenie i rozwój zawodowy pracowników socjalnych          87

4.4. Pozycja społeczna pracownika socjalnego              90

4.4.1. Rola społeczno-zawodowa pracownika socjalnego     91

4.4.2. Status pracowników socjalnych w polskim społeczeństwie        94

Zakończenie 99

Bibliografia 103

Legal and social status of a social worker (summary) 109

Spis tabel 113

Nota o Autorze 112