Prekariat i proces prekaryzacji pracy. Nowe kierunki zmian społeczno-gospodarczych w świecie / dr Eliza Kania

Książka ta jest analizą relacji na linii pracownica/pracownik – państwo – neoliberalna wizja gospodarki. Dotyczy konsekwencji kryzysu ekonomicznego z 2008 roku, masowych protestów społecznych (ruch Indignados/as i Occupy Wall Street), ekspansji form niestabilnego zatrudnienia, a przede wszystkim nowo powstałej kategorii społecznej: prekariatu. Proces prekaryzacji pracy oraz kategoria prekariatu są efektami globalnych przekształceń systemu organizacji pracy, które przyspieszyły w latach 70. XX wieku, a ich skutki uwidoczniły się w kolejnych dekadach i dotyczą znaczącej grupy pracowników i pracownic na całym świecie. Autorka opisuje konkretny etap rozwoju dyskusji na temat konieczności zreformowania systemu organizacji pracy i redystrybucji dóbr. Książka zawiera również analizę efektów politycznych opisywanych debat i procesów.

Wstęp

Od kryzysu do kryzysu

Wybrane konteksty

Rozwój debaty

Proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność – podstawowe znaczenie pojęć

Konstrukcja książki

Ramy czasowe

Cele pracy, hipotezy i pytania badawcze

Metody badawcze

Literatura i źródła

ROZDZIAŁ I

Proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność – geneza pojęć i definicje

1.1 Efekty przekształceń w procesie organizacji pracy i produkcji. Geneza refleksji nad procesem prekaryzacji pracy, prekariatem i prekarnością

1.1.1 Praca w kapitalizmie: początki refleksji nad znaczeniem pracy i pozycją pracowników oraz pracownic

Karol Marks, Fryderyk Engels i krytyka pracy w kapitalizmie

Ludvik von Mises – emancypacyjny potencjał kapitalizmu

Praca kapitalistyczna – koncepcje zmiany

1.1.2 Refleksja nad modelem organizacji pracy. Fordyzm jako punkt odniesienia

1.1.3. Globalizacja, neoproletariat i przemiany postfordowskiego zwrotu technologicznego – André Gorz

1.1.4 Proces prekaryzacji pracy a elastyczność i konkurencja – Pierre Bourdieu

1.1.5 Proces prekaryzacji pracy a ekspansja uczelni wyższych

1.1.6 Proces prekaryzacji pracy a praca niematerialna – Antonio Negri, Michael Hardt

1.1.7 Prekariat a kognitariat i społeczeństwo informacyjne

1.2 Proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność jako globalny problem społeczny. Przegląd współczesnych stanowisk teoretycznych

1.2.1 Proces prekaryzacji pracy jako hegemonia elastyczności – teoria Guya Standinga

6

1.2.2 Definiowanie prekariatu – teoria Guya Standinga

1.2.3 Prekariat a nowa struktura klasowa

1.2.4 Określanie składu prekariatu – teoria Guya Standinga

1.2.5 Proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność a bezrobocie, kryzys ekonomiczny i demontaż sektora publicznego – teoria Guya Standinga

1.2.6 Proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność a utrata godności – teoria Zygmunta Baumana

1.2.7 Prekaryzacja i prekarność – uwagi uzupełniające Judith Butler i Isabell Lorey

1.2.8 Prekarność jako ubóstwo czasu i zniewolenie – uwagi uzupełniające Antonio Negriego, Michela Hardta i Franco „Bifo” Berardiego

1.2.9 Prekarność jako demokratyzacja wyzysku – uwagi uzupełniające: Enda Brophy i Grieg de Peuter

1.2.10 Fazy emancypacji politycznej prekariatu i scenariusze – teoria Guya Standinga

1.3 Geneza ruchów społecznych w oparciu o „ramę prekarności” (precarity frame). Nowa płaszczyzna działań ruchów społecznych i tworzenia postulatów politycznych

1.3.1 Geneza „ramy prekarności”

1.3.2 Dyfuzja ramy prekarności – pierwsze wyobrażenia i rozwój ruchów społecznych w latach 2001–2006

1.3.3 Internet a rozwój i organizacja ruchów społecznych opartych o ramę prekarności

1.3.4 „Buntowniczy prekariat” (the precarious rebels) – proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność a działania polityczne

ROZDZIAŁ II

Proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność a skutki kryzysu ekonomicznego 2008+

2.1 Kryzys ekonomiczny 2008+. Geneza, przebieg i skutki ekonomiczne

2.1.1 Przyczyny wystąpienia globalnego kryzysu ekonomicznego 2008 +

2.1.2 Załamanie w Stanach Zjednoczonych i globalna eskalacja kryzysu ekonomicznego 2008+

2.1.3 Reakcja na szczeblach instytucjonalnych – pakiety pomocowe w Stanach Zjednoczonych

2.1.4 Reakcja na szczeblach instytucjonalnych – pakiety pomocowe w Europie

2.2 Społeczne skutki kryzysu ekonomicznego

2.2.1 Dyskusja o odpowiedzialności za kryzys ekonomiczny 2008+

2.2.2 Społeczne skutki kryzysu ekonomicznego 2008+ w Stanach Zjednoczonych

2.2.3 Społeczne skutki kryzysu ekonomicznego 2008+ w Europie

2.2.4 Polityka zaciskania pasa – austerity policy

2.3 Kryzys ekonomiczny 2008+ a wzrost prekariatu

2.3.1 Polityka zaciskania pasa jako „faustowski pakt”

2.3.2 Wzrost nierówności, ubóstwo i bezdomność

2.3.3 Bezrobocie, luka w wykorzystaniu siły roboczej i gwałtowny spadek płac

2.3.4 Polityka piekła i polityka nieba – fundamenty protestów społecznych i kryzys idei

ROZDZIAŁ III

Proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność a główne postulaty zmiany i propozycje rozwiązań na podstawie działań ruchów społecznych i dyskursów naukowych

3.1 Geneza i postulaty ruchów protestu powstałych po kryzysie ekonomicznym 2008 +

3.1.1 Hiszpania i ruch Indignados/as – geneza i organizacja

3.1.2 Dyfuzja protestów – geneza i organizacja ruchu Occupy Wall Street w Stanach Zjednoczonych

3.1.3 Główne postulaty i propozycje zmiany ruchu Indignados/as

3.1.4 Główne postulaty i propozycje zmiany ruchu Occupy Wall Street

3.2. Efekty działań ruchów Indignados/as oraz Occupy Wall Street i wypracowane rozwiązania a proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność

3.2.1 Płaszczyzna tożsamościowa

3.2.2 Płaszczyzna dotycząca świadomości społecznej

3.2.3 Płaszczyzna organizacyjna

3.2.4 Płaszczyzna polityczna

3.3 Proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność – rozwiązania proponowane przez środowiska akademickie

3.3.1 Redefinicja pojęcia pracy i czasu pracy

3.3.2 Zmiana modelu walki z brakiem zatrudnienia i regulacja elastycznego zatrudnienia

3.3.3 Zmiana systemu redystrybucji dóbr – powszechny dochód podstawowy, państwowe fundusze majątkowe (sovereign wealth funds), renta naftowa

Powszechny dochód podstawowy – główne koncepcje

Powszechny dochód podstawowy – krytyka i kalkulacje

Powszechny dochód podstawowy – propozycje finansowania: podatek od transakcji finansowych, podatek Robin Hooda i inne

Powszechny dochód podstawowy – propozycje finansowania: państwowe fundusze majątkowe, renta naftowa, fundusze kapitałowe

3.3.4 Solidarność i świadomość społeczna

3.3.5 Pozycja i zaangażowanie polityczne jednostki

ROZDZIAŁ IV

Proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność – podejścia krytyczne

4.1 Niekompletna perspektywa badawcza

4.1.1 Perspektywa postkolonialna oraz koncentrowanie się na państwach najlepiej rozwiniętych gospodarczo

4.1.2 Hegemonia pracy niematerialnej jako iluzja – marginalizacja istoty współczesnej klasy robotniczej i perspektywa elitarystyczna

4.1.3 Idealizacja fordyzmu

4.1.4 Prekarność jako norma, fordyzm jako wyjątek

4.1.5 Krytyka feministyczna

Fałszywa neutralność

Skala wykluczeń

„Najbardziej powszechna manipulacja” – nieodpłatna praca kobiet

Dewaluacja pracy afektywnej

4.2 Wyzwania definicyjne i potencjał polityczny

4.2.1 Czy prekariat jest klasą społeczną?

4.2.2 Dyskurs poklasowy

4.2.3 Mglistość definicji – czym prekariat jest, czym nie jest? Co prekariat powoduje?

4.2.4 Potencjał migrantek i migrantów

4.2.5 Prekariat a potencjał polityczny

4.3 Proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność jako pojęcia o ograniczonej innowacyjności

4.3.1 Ograniczona innowacyjność konceptu

4.3.2 Brak autorskiej analizy danych i uogólnienia

ROZDZIAŁ V

Proces prekaryzacji pracy, prekariat i prekarność – potencjał dyskursywny i polityczny. Wybrane przykłady

5.1 Płaszczyzna polityczna i antypolityka

5.1.1 Podemos – przypadek Hiszpanii

5.1.2 Bernie Sanders i lewicowe oblicze Patrii Demokratycznej – Stany Zjednoczone Ameryki Północnej

The Squad

5.1.3 Syriza w Grecji i pozostałe ugrupowania

5.1.4 Po prawej stronie sceny politycznej

5.2 Stosowane rozwiązania – powszechny dochód podstawowy, podatek od transakcji finansowych, niezależne fundusze majątkowe, batalia o tygodniowy czas pracy

5.2.1 Powszechny dochód podstawowy – Kanada, Finlandia, Szwajcaria, przypadek Barcelony i inne

Kanada – pionierski eksperyment „Mincome”

Finlandia – pierwszy pilotaż na szczeblu krajowym

Szwajcaria – referendum ogólnokrajowe

Barcelona i B-Mincome

Etap początkowy – Utrecht i inne

Yanis Varoufakis i kampania na rzecz powszechnego dochodu podstawowego

Powszechny dochód podstawowy: nastroje społeczne w Europie

5.2.2 Podatek od transakcji finansowych i państwowe fundusze majątkowe

5.2.3 Batalia o czas pracy – Francja, Portugalia, Finlandia i inne

Finlandia, zamieszanie medialne i eksperymenty tymczasowe

5.3 Pozostałe konteksty

5.3.1 Kontekst migracji a wzrost prekariatu

5.3.2 Kontekst edukacji i dopasowania do rynku pracy

5.3.3 Przypadek Polski – sytuacja na rynku pracy

5.3.4 Przypadek Polski – nowe otwarcie polityczne

Zakończenie

Podsumowanie

Scenariusze

Appendix

Daleko od solidnej nowoczesności – wywiad z prof. Zygmuntem Baumanem

Korzystając z wolności – wywiad z prof. Judith Butler

Jednoczcie się, domagajcie zmian i ryzykujcie – wywiad z prof. Guyem Standingiem

Bibliografia

Spis rysunków, tabel, wykresów

Spis rysunków

Spis tabel

Spis wykresów