Świadomość aksjologiczna zalicza się do grona tych teoretycznych bytów, wobec których analizy terminologiczne nie są zabiegiem pro forma. Przekonamy się [...] że mnogość ujęć i perspektyw, w których jest rozważana, kwalifikuje ją do pojęć wieloznacznych i mających dużą wagę dla humanistyki. Mamy tu na myśli trudne do przecenienia znaczenie, które jest jej, jak się wydaje, immanentnym predykatem. Świadomość aksjologiczna wiąże się bowiem z kulturą, jeśli tę ostatnią wziąć sensu largo, a więc jako zbiór wartości, norm, ideałów i wzorców. Wielość spojrzeń na świadomość aksjologiczną oddaje pewną dyferencjację dyscyplinarnych optyk nauk humanistycznych. I tak, sygnalizowany problem inaczej widzi psychologia, inaczej socjologia, a jeszcze inaczej pedagogika i filozofia, od której, jak się zdaje, powinniśmy zacząć. Katalog definicji, a ściślej mówiąc, samych tylko kategorii rozmaitych definicji, nigdy nie zasłuży na miano wyczerpującego. Można by z powodzeniem dodać, że nie będzie to także katalog o cesze rozłączności – zaobserwujemy zachodzenie na siebie zakresów treściowych różnych pojęć aksjologicznej świadomości, jakkolwiek wskazywane różnice w spojrzeniach dyscyplinarnych nie stracą na wyrazistości.
Niniejsza książka to zbiór impresji na temat świadomości aksjologicznej i etycznej podmiotowości. Impresji, ponieważ to, co udało się w niej zgromadzić, nie wystarcza na zbudowanie programu socjologii moralności – wyraźnie zarysowanej, skodyfikowanej propozycji teoretycznej. Wydaje się jednak, że zbiór zaciekawi Czytelnika – z kilku co najmniej powodów. Dłuższy komentarz pojawia się w miejsce wstępu, by już na samym początku rozwiać ewentualne wątpliwości.[…]
Zamiast wstępu
Rozdział 1
Świadomość aksjologiczna jako przedmiot studium terminologicznego
(wybrane zagadnienia)
1.1. Świadomość – analiza pojęcia w różnych perspektywach
1.2. Materialistyczna optyka świadomości – eksplikacja pojęcia świadomości i moralności ludzkiej z perspektywy marksistowskiej
1.3. Ideacyjna wizja świadomości aksjologicznej
1.4. Problem granic świadomości w perspektywie ustaleń nauk kognitywnych i filozoficznej teorii poznania
1.5. Wartość jako pojęcie konstytutywne wobec świadomości aksjologicznej
Rozdział 2
Fenomenologia i hermeneutyka a fakt moralny.
Z fenomenologiczno-hermeneutycznego podejścia do moralności – zarys teorii
2.1. O pewnym fundamentalizmie oraz idei istotności
2.2. Fenomen verstehen i symbolicznej strukturacji świata społecznego. Fakt moralny a teoretyczna konstytucja moralnej socjologii
2.3. Socjologia moralna – nauka czy [lepiej] nie-nauka? Kolejne dylematy odnośnie do świadomości
2.4. Fenomenologiczno-hermeneutyczna teoria moralnych zjawisk i procesów. W stronę
Rozdział 3
Językowe i społeczne zróżnicowanie świata moralności: moralność w perspektywie zmiennych socjolingwistycznych
3.1. Moralność w świetle przybliżeń terminologicznych. Społeczny charakter moralności
3.2. Podmiotowe ujęcie spraw moralnych. Intrapsychiczne mechanizmy odpowiedzialne za moralność
3.3. Społeczne korelaty moralności: moralność a język i status społeczny
3.4. Moralność w perspektywie prac badawczych. Janusza Mariańskiego empiryczna perspektywa moralności młodych Polaków
Rozdział 4
Podmiotowość etyczna w świetle poglądów Immanuela Kanta
4.1. Epistemologiczny podmiot Immanuela Kanta: propedeutyka rozważań nad podmiotowością etyczną
4.2. Pojęcie imperatywu kategorycznego Immanuela Kanta
4.3. Kategoria wolności i świadomości w systemie poglądów etycznych Immanuela Kanta
Rozdział 5
Wokół wybranych socjologicznych implikacji koncepcji podmiotowości. Impresje
5.1. Piotra Sztompki synteza filozoficznych, psychologicznych i socjologicznych koncepcji podmiotowości. Swoistość ujęć socjologicznych
5.2. Podmiotowość w świetle emergentnego socjologicznego strukturalizmu Jacka Szmatki.
O niemożności perspektywy jednostkowej
5.3. O wybranych wątkach podmiotowości w filozofii Karola Marksa. Koncepcja transindywidualności
5.4. Podmiot moralny u Charlesa Taylora.
Rekonstrukcja i prezentacja pól możliwego wykorzystania na gruncie socjologii
Rozdział 6
Świadomość aksjologiczna i podmiotowość etyczna (refleksje o pedagogice i dla pedagogiki)
6.1. Świadomość aksjologiczna i podmiotowość etyczna jako problemy pedagogicznej refleksji. Rozważania teoretyczne
6.2. Zbyszko Melosika wizja ponowoczesnego podmiotu jako wyraz postmodernistycznej etyczności
6.3. Podmiotowość i świadomość aksjologiczna wobec praktyki wychowawczej i zagrożeń współczesności – wyjątki z refleksji
6.4. Pedagogiczne aplikacje Taylorowskiej koncepcji podmiotowości moralnej
Zakończenie
Bibliografia