Wojna Burów z Zulusami 1837-1840. Epizod z dziejów Zululandu i Natalu w XIX wieku / Michał Leśniewski

Książka jest pierwszą w literaturze światowej monografią konfliktu między Zulusami i Burami, do jakiego doszło w latach 1836–1848, w czasach tak zwanego Wielkiego Treku, czyli marszu Burów z Kolonii Przylądkowej w głąb południowoafrykańskiego interioru. Ta ważna wojna do dzisiaj wykorzystywana jest jako źródło symboliki zarówno przez afrykanerski nacjonalizm (np. bitwa nad Blood River), jak i afrykański ruch wyzwoleńczy (Dingane jako przykład walki z kolonialną ekspansją). Książka rekonstruuje wydarzenia nie tylko pod względem militarnym, ale także politycznym i umieszcza starcie w kontekście szerszej historii regionalnej aż do początków XX wieku. Ukazuje złożoność sytuacji, w której było więcej niż tylko dwóch graczy. Autor przedstawia Zulusów nie jako ofiary, ale lokalne mocarstwo walczące o zachowanie swojej pozycji w regionie.

Spis map

Wstęp

Rozdział 1. Narodziny i rozwój Państwa Zulusów, 1814–1837

Geneza państwowości ludów Nguni w KwaZulu-Natalu

Narodziny i rozwój państwa Zulusów, 1814?–1828

Dingane i ugruntowanie państwa, 1828–1837

Rozdział 2. Trekburowie i Wielki Trek

Pogranicze Kolonii Przylądkowej. Trekburowie

Geneza Wielkiego Treku i bezpośrednie powody emigracji

Początki migracji

Trek na rozdrożu: Natal czy High Veld

Rozdział 3. Geneza konfliktu, 1835–1838

Sytuacja w Natalu w przededniu przybycia voortrekkerów, 1835–1837

Przybycie voortrekkerów. Geneza wybuchu konfliktu

Pierwszy cios w wojnie: zabójstwo Pieta Retiefa i jego towarzyszy

Rozdział 4. Amabutho vs. komando

AmaButho

Komando

Plany wojny

Rozdział 5. Początek wojny, luty – maj 1838

Dolina zniszczenia. Zuluski atak na obozowiska voortrekkerów, 16–17.02.1838

Sojusz voortrekkerów z Port Natalem, marzec 1838 roku

Działania zbrojne na przełomie marca i kwietnia 1838 roku

Bitwa pod eThaleni, 10 kwietnia 1838

Bitwa nad Tugelą (pod Ndondakusuka), 17 kwietnia 1838

Złupienie i zniszczenie Port Natalu, 24 kwietnia – 4 maja 1838

Rozdział 6. Okres równowagi i poszukiwania rozwiązań, maj-listopad 1838

Sytuacja Burów i Port Natalu

Dingane zwycięski i co dalej

Bitwa pod Veglaer, 12–15 sierpnia 1838 roku

Skutki Veglaer. Śmierć Gerta Maritza i sytuacja w okresie sierpień-listopad 1838

Nowy czynnik. Brytyjska okupacja Port Natalu

Rozdział 7. Czas przełomu?!

Blood River/Ncome – oPathekloof, grudzień 1838 – styczeń 1839

Przybycie A.W.J. Pretoriusa

Przygotowania do ofensywy

Początek kampanii, 2–15 grudnia 1838

Blood River/Ncome, 16 grudnia 1838

Zajęcie uMgungundhlovu

Bitwa w oPathekloof, 27 grudnia 1838 roku

Powrót ekspedycji

I co dalej?

Rozdział 8. Interludium, styczeń – wrzesień 1839

Alternatywy Dingane

Decyzje voortrekkerów

Brytyjskie zaangażowanie

Na drodze do pokoju z Dingane

Niestabilny pokój czy zawieszenie broni

Wojna Zulusów z AmaSwazi

Rozdział 9. Klęska Dingane, wrzesień 1839 – luty 1840

Zerwanie Liny. Bunt M’Pande

Voortrekkerzy i M’Pande

Wycofanie się Brytyjczyków

Działania Dingane wrzesień-grudzień 1839

Umocnienie sojuszu voortrekkerów i M’Pande. Decyzja o wspólnym ataku

„Krowie komando”, 13–31 stycznia 1840

Bitwa pod Maqongqo, 30 stycznia 1840

Upadek i śmierć Dingane, intronizacja M’Pande i koniec konfliktu

Epilog

Republika Natalii

M’Pande i odbudowa państwa Zulusów

Upadek Republiki

I co było dalej? Krótki zarys dziejów do roku 1906

Bibliografia

Przypisy