Elżbieta Łokietkówna 1305-1380 / Jan Dąbrowski

WSTĘP

Nolo te Hungariae soli auro splendens

fertilitas aut huius nostri sterilitas a vinien-

do retrahat, marsubium amplum promissu-

ra, nam esti illic splendidius, formidabilius

tamen, hic angustius, sed securius vivitur.

Długosz, Listy, s.604

Postać Elżbiety Łokietkówny, siostry Kazimierza Wielkiego, a matki Ludwika Węgierskiego, wielokrotnie, a także rozmaicie przez swoich i obcych charakteryzowana i oświetlana, z wielu względów interesować musi historyka. Omawiając też wieloktronną jej działalność, starałem się w studium niniejszym podkreślić przede wszystkim znaczenie jej i rolę w Polsce i wobec Polski, poruszając w ogólności te zwłaszcza kwestie, w których rola ta wybitniejsza. Szerzej starałem się uwzględnić kulturalną stronę działalności Elżbiety, choć praca w tym kierunku napotykała liczne przeszkody, zwłaszcza ze względu na niedostateczność materiału i brak przedwstępnych opracowań tego właśnie przedmiotu. Z tych też wszystkich powodów zrozumiałą będzie rzeczą, że w pracy mej niejednej kwestii całkowicie wyczerpać nie mogłem.

pis rzeczy

Wstęp

I Data urodzenia Elżbiety. Wychowanie. Ślub Elżbiety z Karolem Robertem a koronacja Łokietka

II Karol Robert. Dzieci i ich wychowanie

III Stanowisko królowej na Węgrzech. Zakres jej działalności. Znaczenie Elżbiety za życia męża a syna

IV Dwór królowej. Sędzia nadworny. Mistrz tawerników. Kanclerz i kancelaria. Inni dostojnicy. Otoczenie. Piastowicze na dworze: Bolko z Toszku, Mieszko, Anna świdnicka. Opolczyk i jego rodzina. Anna oświęcimska. Bośniaczka. Polacy: Mroczko. Dochody królowej i ich źródła. Fundacje

V Elżbieta a kuria. Sprawa o Neapol. Pretensje węgierskie i stanowisko kurii wobec nich. Śmierć Roberta neapolitańskiego i jej następstwa. Podróż Elżbiety. Starania w Neapolu i Awinionie. Elżbieta w Rzymie. Śmierć Andrzeja. Walka Elżbiety i Ludwika przeciw Joannie. Regencja Elżbiety na Węgrzech.

VI Stosunki z dworem cesarskim i ich zmienność. Ślub Anny i podróż Elżbiety dl Akwizgranu. Zatarg z r. 1361 – 1362. Twierdzenia Steinherza a obraza Elżbiety. Istotne przyczyny zatargu. Akwileja. Zabiegi Elżbiety i Ludwika o pozyskanie Austrii. Elżbieta wobec planów luksemburskich.

VII Stosunki polsko-węgierskie w czasach Łokietka. Węgry w sprawie czesko-krzyżackiej. Sprawa sukcesji. Rok 1339. Sprawa ruska. Układ z 1335 r. Rola Elżbiety. Późniejsze układy. Legitymacja córek Kazimierza Wielkiego. Śmierć Kazimierza. Ludwik i Elżbieta w Polsce.

VIII Nowe rządy. Stanowisko Elżbiety. Spadek po Kazimierzu Wielkim. Los córek królewskich. Program regentki. Zmiany. Sprawa Janka z Czarnkowa.

IX Dwór królewski. Zawisza z Kurozwęk i partia węgierska. Węgrzy na dworze.

X Polityka Elżbiety. Podróż do Wielkopolski. Restytucje.

XI Akcja Elżbiety wobec miast polskich. Kraków. Polityka miast a ogólna koniunktura gospodarcza. Górnictwo: ordynacja dla kopalń olkuskich z r. 1374. Kolonizacja.

XII Sprawa koszycka. Elżbieta wobec zagranicy. Litwa i Ruś.

XIII Koniec regencji w r. 1375. Powrót w r. 1376. Rzeź krakowska i jej skutki.

XIV Elżbieta na Węgrzech. Podróże do Polski w r. 1378 i 1379 i ich powody

XV Ostatnie lata. Testament. Śmierć. Ogólna charakterystyka Elżbiety

Indeks