Obce ciało. Wiersze z lat 1989-2019 / Krzysztof Koehler

Obce ciało to wybór wierszy z lat 1989–2019 znakomitego poety, eseisty, historyka literatury, wybitnego znawcy kultury staropolskiej. Krzysztof Koehler to także współredaktor „Brulionu”, autor między innymi ośmiu książek poetyckich, antologii poezji sarmackiej Słuchaj mię, Sauromatha (2002), rozprawy Stanisław Orzechowski i dylematy humanizmu renesansowego (2004), monografii Piotra Skargi Boży podżegacz (2012), powieści Wnuczka Raguela (2014) a także eseju o kulturze i cywilizacji staropolskiej Palus sarmatica (2016). Niniejszy wybór wierszy obejmuje całość twórczości poetyckiej Koehlera, jest pełnym wyborem z ostatnich 30 lat. W posłowiu do tomu wierszy przeczytamy: „choć w pejzażach Koehlera często odnajdziemy wiele uroku, nie jest jednak poeta malarzem dawnych formatów, klasycystą poprzez ponowienie. Raczej – romantycznym buntownikiem, „partyzantem prawdy”, wreszcie zaś – „obcym ciałem” na tle uładzonych, podręcznikowych prób opisu polskiej poezji współczesnej. Rozpiętość form i gatunków sytuuje się tutaj pomiędzy krańcowo odmiennymi biegunami ekspresji”.

Z TOMU „WIERSZE”, 1989–1990

Jesień

Ze św. Augustyna

[Nic nie uchroni przed niebytem]

[Późno dostałem od Ciebie]

Imperatyw

Pochwała Scholastyki

Sonet dla Kingi

Świadomość

Dante i poeci

Wiersz dla Osipa Mandelsztama

Johann Sebastian Bach. Pasja

Owidiusz. Ostatnie lata

Rozmowy z Dantem

Egzekucja Serveta

Kraków

Klasztor cystersów. Mogiła

Planty

Zakonnik i dzieci

Napis

Jan Wolfgang Goethe w Krakowie

St. Sebald. Nürnberg

Niemcy. Bawaria

Elegia

Lwów

Pani Stefanii P.

Odyseusz i Penelopa

[Umarła Rachel w drodze]

Elegia na upadek tyrana

Waleta leszczyńska

Pierwsza rocznica

Ukrzyżowanie

Powrót

Ekloga. Sierpień

Świątynia

Wilanów

Z TOMU „NIEUDANA PIELGRZYMKA”, 1993

Pamięć

[Ja jestem tylko obraz]

[Księżyc. Jęczmień.]

[Poddanie się mrokowi]

[Tarcie. Krople ciepła]

[Rzeczywistość]

[Teraz to już]

[A kiedy]

[Chłód. Zimno. Lekki powiew, więc]

[Wróci głos.]

[Później chłód i]

[Łagodne fale łąk]

[Drzewa przykryły mnie]

[I teraz tutaj]

[Wiatr i życie. Lipa]

[Więcej jakbym]

[Ziemia jest]

[Powstrzymywało się]

[Droga, jak]

[Wszystko, co żywe spada na mnie. Wiatr huczy, żółkną liście]

Lekcja przyrody

[Doskonale]

Rokiciny

Leszno. Paryż. New York

Pożegnanie wakacji

Krzysztof Kolumb dopływa do Ameryki

Bydgoszcz

Westfalia

Jesień. Leszno. Czekamy na nowy przydział

Jan Amos Komenski ucieka z Leszna

Nieudana, ach, pielgrzymka do pewnego miejsca

Dziennik jesieni

[Wszystko]

[Więc tak: w dół]

[Sadzę drzewa]

[Teraz nic już]

[Póki tak krążę]

[W dalekie kraje]

Kasa. List do R.

Dziennik podróży

Do przyjaciela pierwszej rozterki porucznika B.

[Niżej. Głębiej. Dalej. Krajobraz]

[Leżę na twoich kolanach]

[Śnieg. I tak wszystko]

[Powoli zapada zmierzch]

[Wreszcie promień]

Sylwester. Gdzieś w drugiej połowie lat 80.

[Wciąż ten szelest]

Z TOMU „PARTYZANT PRAWDY”, 1996

[Cisza. Lód. Wątły śnieg]

Szósta rocznica

List do Pi

Hymn żywych, który mi objawił Pan Światłości przez sługę swego Pawła z Tarsu w Mogile w kościele Cystersów 18 lub 19 marca 1993

[Wiatr wrócił, jak]

Waleta

Z Tagasty do Kartaginy

Wielka Sobota

[Tyle minęło, wydarzyło się]

Do czego tu jesteś? Jeśli zrozumiesz, że do cierpienia i śmierci, od razu staniesz się lepszy i znajdziesz spokój ducha

Wszystko zawiera się w śmierci

[Sen. Śnię]

Proroctwo Symeona

[Jestem, ale po tamtej]

[Nowy język: język]

Modlitwa ostatniej krowy na pastwisku

[Za tydzień będę bliżej. Bliżej]

[Długie tunele, którymi]

[Sam. Księżyc jest jak]

[I nagle pociąg się]

[Ludzie na burej]

[Będę się wpisywał]

[Zła można nie]

[Zawsze będzie tak samo]

[Z twarzą w dłoniach]

[Dwie smużki dymu]

[Coraz ściślej związany]

[Co więcej? Jaki jeszcze rozmach]

Jeżeli jest

Boże Ciało

Z TOMU „NA KRAŃCU DŁUGIEGO POLA”, 1998

[Na końcu długiego pola]

[Na krańcu długiego pola]

[Już prawie nic]

[Wznosić głos]

[Zgrzebna szarość]

[Nieść modlitwę dalej]

[To trwa i nigdy]

[Słowa]

[Bez końca]

[Zdradzonych i zdradzających]

[Tak: „i nasze czyny jak]

[Wierzę: więc]

[Na nic się nie]

[Deszcze przepłuczą]

[Wierzę]

[Chmury, jakaś]

[Śnieg, chłód. Mrok.]

[Na samym krańcu]

Z TOMU „TRZECIA CZĘŚĆ”, 2003

I. [Pomiędzy książkami]

II. [Uczniowie wpisali zdanie]

III. [Nowy Orlean. Ulice Sodomy]

IV. Memento Salzburskie

V. Msza o czwartej

VI. [Cieniesie-nie język]

VII. [Zostawcie umarłym]

VIII. [W skibach, w przewróconej]

IX. [Jeżeli jest już ścierwo]

X. [Nie wiem, jak się zaczęło, wiem]

XI. [Św. Teresa z Lisieux]

Z TOMU „PORWANIE EUROPY”, 2008

Porwanie Europy

1. Prologos

2. Historia (jakich wiele)

3. Spisek

4. Zbrodnia

5. Ofiara

Ustanowienie sąsiedztwa

Bezdomność

W sieciach

[Nie uciekniesz. Czymkolwiek]

Metafora zajmie się tobą

Przeprawa

1. Errinerung

2. Płot. Obserwacja październikowa

Martin Heidegger przepowiada Wielką Rzeszę

Profesor Tomasz W. prosi o westchnienie

Docta theologia

Trzy Ody. Odes tres

I. Dla Skazanej

II. Pieśń kondotiera

III. Consolatio fidei

Ojczyzna. Poemat w kilku odsłonach

1. Pochówek Ryszarda Kuklińskiego (relacja świadka)

2. Złożenie do grobu Pierwszego Księgowego Rzeczpospolitej

3. Zdarzenie w Italii

4. Albo Psalm XIL o wybraństwie

5. Carmen de statura, feritate ac venatione bisontis

6. Fukuyama’s song

7. God’s playground. A historical outline for the beginners

8. Idyllische erinnerung

9. Czesława Miłosza pożegnanie ostatnie (sprawozdanie kamerzysty)

Epilogus: u wrót przeprawy. Dialog Palinura z Karonem

Z TOMU „OD MORZA DO MORZA”, 2011

W drodze do pieca ognistego

Natura i zmysły

Popołudnie Fauna

W stronę Góry Chełmskiej

[Nie klei się. Rozplata jak warkocz]

Od morza do morza

[Jak wyrywane zielsko z korzeniami]

Fontanny Wakluzy

[Oj, oj, a słońce wróciło, gdzieś koło południa i już tak zostało]

[Potem nadejdzie wiatr. Potem znaczy już]

[Jesteście, tu, gesty? Otaczacie pracowicie]

[Przyjechałem tu i całą prawie]

[A, jeśli zapomnę o tobie, Jeruzalem]

[Powiedział: teraz mógłbym już umrzeć]

Ballada o powodzi

[Ciągłe pragnienie śmierci]

Odpowiedź

Niektóre wiersze z cyklu Niepodległość

[Miałem być przy tobie do końca]

[Gdzie jest ten, co stoi]

[Jaką ziemię, na Boga]

[Nawołują się w lesie duchy

[Wyprowadzisz nas stąd?]

[Bo tam jest słońce]

[Dokąd nas wiedziesz?]

[Temu co dawał świadectwo]

[Pan poluje! Przez las idzie]

[Zaciska się obława]

[Stara kobieta u lekarza]

[Hej, uporządkowane lasy]

[Małe kurhany ognisk]

[Domy w dolinie. Czerwone dachy]

Wyjść na przestrzeń

Z TOMU „KRAJ GERAZEŃCZYKÓW”, 2017

I. Wyjście z ziemi niewoli

[A jeszcze nim usta otworzył]

1. [W szyku, w nieładzie...]

2. [Co w żalu urodzone...]

3. [Uwiedzeni...]

4. [Tak, tak, tak...]

5. [Maski! O, maski!]

6. [Zasysająca pustka]

7. [Gdybym zobaczyć mógł...]

8. [Zamyka żonie oczy...]

9. [Ręka męża; ręka z nożem...]

10. [Ja zapomnę!...]

11. [Meriba! Meriba]

12. [Mówił, nie mówił?]

13. [Przez 40 lat]

14. [Miriam – płód martwy]

15. [Chore, chore]

16. Klepsydra porządku

17. [Zmieniłeś płacz...]

18. [Mściwy, okrutny, daleki]

[To samo zdjęcie]

II. Kraj Gerazeńczyków

W dół

Na (jej) kolanach

Odwiedziny

Dom na wzgórzu

W poczekalni

Pendolino Coming

Dzień wstawał ciężko

[Oto ludzie jesteśmy stworzeni z wspomnienia]

Coś się wydarzyło

Mam na katedrze

Roll on John

Mów za nią

Poszedłem

Stojący

Z CYKLU „PIEŚNI WOJENNYCH DZIECI”, 2016

Piosenka bojowa

Ławeczka

Chłopiec waleczny

Wołyńska tarantara

Mały uciekinier

Do granicy

Pamięci dzieciom Syberii

Interludium

Dom

Ucieczka

Obozowa piosenka

Kołysanka syberyjska

Na peronie

Chłopiec niewielki

Projekt: Prus

Na wakacjach

Sieroca dola

Echa muzyczne. Tryptyk

1. Orfeusz handlujący

2. Orfeusz w niewoli

3. Orfeusz wędrujący

Warszawa w piekle

Antek

Jeden z wielu

Kamizelka

Mijający

Obce ciało

Ireneusz Staroń. Brudnopis Wielkiej Całości