Skrzypce Rotszylda. Скрипка Ротшильда / Антон П. Чехов, Anton Czechow

Książka w dwóch wersjach językowych: polskiej i rosyjskiej.

Akcja rozgrywa się w niewielkim miasteczku, które zamieszkiwali „prawie wyłącznie starzy ludzie”, w którym główny bohater mieszka i pracuje jako grabarz - Jakow Iwanow, którego mieszkańcy nazywają po prostu Jakowem. Oprócz swojego głównego dochodu Jakub otrzymywał również dochody z gry na skrzypcach, zwykle na weselach i koncertach miejscowej orkiestry, w której większość muzyków była Żydami. Grał dobrze, ale z powodu niegrzecznego stosunku do flecisty orkiestry Rothschilda, który wzbudził pogardę i nienawiść Jakuba do jego żałosnej gry, nie był często zapraszany i „tylko w nagłych wypadkach”. Ogarnięty ciężkimi myślami Jakow ma koszmary, choruje i ponownie udaje się do szpitala, aby zobaczyć ratunku…

Bohater dochodzi do wniosku, że człowiek traci życie, a tylko śmierć jest dobra. W tak ponurym nastroju Jakow bierze skrzypce, wychodzi z chaty i nie spodziewając się tego gra żałosną melodię. Przywołuje Rothschilda, który wszedł na dziedziniec, i opowiada o swojej chorobie. Potem cały dzień leżał w łóżku w udręce wspominając krzyk Żyda, Jakub przekazał mu swoje skrzypce jako przeprosiny za całe cierpienie.

Сюжет разворачивается в маленьком городке, который населяли «почти одни только старики» и в котором живёт и работает гробовщиком главный герой - Яков Иванов, которого жители зовут просто Яков, по прозвищу «Бронза». Помимо основного заработка, Якову приносила доход игра на скрипке, обыкновенно на свадьбах и концертах местечкового оркестра, большинство музыкантов в котором были евреи. Играл он хорошо, но из-за грубого отношения к флейтисту оркестра - Ротшильду, который вызывал у Якова презрение и ненависть за свою жалобную игру, приглашали его не часто и «только в случае крайней необходимости». Одолеваемому тяжёлыми мыслями Якову снятся кошмары, он заболевает и снова отправляется в городскую больницу к фельдшеру. Тот назначает то же лечение, да Яков и сам понимает, что недолго ему осталось…

Герой приходит к выводу, что жизнь - человеку в убыток, и только смерть приносит пользу. В таком мрачном настроении Яков берет скрипку, выходит из избы и, сам того не ожидая, играет жалостливую мелодию, которую тут же и сложил. Вошедшего во двор Ротшильда он подзывает поближе, рассказывает о своей болезни. Весь день после этого он в тоске пролежал в кровати, и батюшка, пришедший его исповедовать, спрашивает о грехах. Вспомнив лицо Марфы, крик еврея, Яков завещает ему свою скрипку в качестве извинения за все причиненные страдания. (za Wikipedią).