Dziwolągi / Joanna Zaręba

Przedstawienia z ich udziałem – freak shows lub side shows – stały się w drugiej połowie XIX stulecia elementem wystaw światowych oraz występów cyrkowych. Choć wystawianie na pokaz ludzi zdeformowanych od urodzenia bądź wskutek chorób nie było niczym nowym, bo tego typu spektakle urządzano już na średniowiecznych rynkach, to koniec XIX wieku, wraz z rodzącymi się środkami masowego przekazu, show-biznesem i reklamą, przyniósł rozkwit tego zjawiska.

Julia Pastrana, Generał Tomcio Paluch czy bracia syjamscy Chang i Eng byli gwiazdami, światowymi celebrytami, a ich historie weszły do popkulturowego kanonu. Nie byli jednak jedyni, zaś życie ludzi wystawianych na pokaz było raczej pełne cieni niż blasku. Historie tych niezwykłych osób są często tragiczne, pełne okrucieństwa, niezrozumienia, wyzysku, choć pojawiały się też w nich momenty wielkiej sławy w świetle reflektorów scenicznych, emancypacja i walka o swoje prawa.

Książka opowiada o losach ludzi, którzy byli bohaterami freak shows, i czasach, kiedy te pokazy święciły największe sukcesy. Autorka poprzez te biografie przygląda się dziejom freak shows, bada źródła ich popularności, a także analizuje kontekst historyczno-kulturowy kolonializmu i rasizmu oraz przemiany w świadomości społecznej, które przyniosły kres tego typu występom.

1. Wstęp
2. Dzicy i włochaci
   1. Petrus Gonsalvus – pierwszy wilkołak w historii
   2. Lionel – Mężczyzna o Twarzy Lwa
   3. Julia Pastrana – Najbrzydsza Kobieta Świata
   4. Josephine Clofullia – Brodata Kobieta z Genewy
3. Najgrubsi i najchudsi
   1. Daniel Lambert – najwspanialszy z grubasów
   2. Hannah Perkins – zawód: Gruba Dama
   3. Isaac W. Sprague – Żywy Szkielet
   4. Zip the Pinhead – Główka od Szpilki
   5. Koo Koo the Bird Girl – kobieta ptak
   6. Azteckie Dzieci
4. Skostniali i powyginani
   1. Ossified Man – zaklęty w kamień
   2. Hrabia von Dziarski-Orloff – ciało, które można przejrzeć na wylot
   3. Ella Harper – kobieta wielbłąd
   4. Serpentina – nogi na supeł
5. Bez ręki, bez nogi
   1. Charles Broton Tripp – Bezręki Cud
   2. John Eckhardt – Półchłopiec
   3. Otis Jordan – Chłopiec Żaba
   4. George Williams – Chłopiec Żółw
   5. Matthias Buchinger – bezręki kaligraf
6. Zawsze razem
   1. Chang i Eng – bracia syjamscy
   2. Rosa i Josepha – Bohemian Twins
7. Zza oceanu
   1. Hotentocka Wenus
   2. Charles Sherwood Stratton – Generał Tomcio Paluch
8. Prawie bliźnięta
   1. Laloo Ramparsad – człowiek z miniaturowym bratem
   2. Josephine Myrtle Corbin – czworonożna kobieta
9. Podsumowanie
10. Bibliografia
11. Przypisy