Prawda i realizm. Tom 1. O wojnie i Polsce Ludowej / Andrzej Werblan

Profesor Andrzej Werblan, historyk dziejów najnowszych.
Czy ktoś może lepiej znać i rozumieć przeszłość niż świadek historii, który ją również współtworzył?

Andrzej Werblan ma życiorys niezwykły. Zesłaniec, Sybirak. Do Polski wrócił z I Armią Wojska Polskiego. Na froncie w szeregach brygady pancernej od stycznia 1944 do maja 1945. Zawsze był tam, gdzie działy się rzeczy najważniejsze. Karierę zaczynał w powojennej PPS. Potem został sekretarzem Bolesława Bieruta. W październiku 1956 uczestniczył w wydarzeniach związanych z powrotem Władysława Gomułki, pisał komunikat o jego wyborze na I sekretarza KC PZPR. Przez lata pozostawał jednym z jego najbliższych współpracowników, odpowiedzialnym za sprawy nauki. W grudniu 1970 był w zespole piszącym pierwsze telewizyjne przemówienie Edwarda Gierka. Jest współautorem hasła „Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej”. W roku 1980 członek Biura Politycznego KC PZPR, które zaaprobowało Porozumienia Sierpniowe. Przyjaciel (jeszcze z czasów wojny) Wojciecha Jaruzelskiego. Polityczny patron Mieczysława Rakowskiego.

Autor wielu prac naukowych i popularnonaukowych, uznawanych za fundamentalne. Nie stronił też od prasowej publicystyki; drukuje w „Przeglądzie” i „NIE”. Jego teksty to kopalnia wiedzy o przeszłości, mechanizmach polityki, kulisach najważniejszych wydarzeń w historii Polski i świata.

Spis rzeczy

Od Autora 5

Z pozycji prawdy i realizmu o wojnie i Polsce Ludowej. Rozmowa z prof. Andrzejem Werblanem przeprowadzona przez Pawła Dybicza 9

Rozdział I
Geneza wojny, porażka we Wrześniu ‘39

Rosja a pakt Stalin–Hitler 25
O niewinności Rosji. Hitler zacząłby wojnę nawet bez Stalina 28
Głaskanie noża w plecach 33
O wyższości 17 września nad 1 września. Polska stała się mimowolnym beneficjentem paktu Ribbentrop–Mołotow 35
1 września czy 17 września? 39
Mit mit uns. Wrześniowe mitotwórstwo 41

Rozdział II
Armia Krajowa – siła legendy

Armia Państwa Podziemnego 49
Cienie na legendzie 54
Gra w kości wołyńskie 57
Rzeź (nie)winiątek 62
Wilk i Wolf 65

Rozdział III
Berlingowcy. Z Sybiru do Berlina

Berlingowcy – wpływ na los narodowy 71
Lenino. Bitwy słuszne i niesłuszne 81
Kościuszkowcy. Legendy a rzeczywistość 85
Ja, berlingowiec. Na wojnie byliśmy wojskiem polskim, a nie ruskimi kolaborantami 89

Rozdział IV
Wojna. Przegrani i wygrani

Hitler mógł wygrać 97
II wojna światowa – mity a rzeczywistość 103
Polska nie rozumie wojny. Sojusz Churchilla i Roosevelta z Lucyferem 118
Stalin chybił w Katyniu. Dlaczego Rosjanie nas pozabijali?! 125
Tajne dokumenty 129
Łuk Kurski. Bitwa, po której już wszystko było wiadomo 131
9 maja 1945 137
Wojna mocarstw. 75 lat temu nastąpił koniec wojny. A czego początek? 140
Posag od Stalina 148
Poczdam – niepowtarzalna szansa 151
Groził nam Lwów 156
Jak Polska wyszła na swoje. Nasza sprawa w II wojnie światowej 158

Rozdział V
Bohaterowie i „bohaterowie”

Popławski czy Gorochow? Jakie jest prawdziwe nazwisko dowódcy 1 i 2 Armii Wojska Polskiego 165
Polski bohater z radzieckim epizodem. IPN zajmuje się lustracjami i białymi plamami. Białe plamy również plamią, i to nie zawsze czerwonych 169
Syn Berii o Andersie 176
Boski Rokossowski. Ruska duma Polski 178
To jest nasz wielki wódz. Swój wśród obcych, obcy wśród swoich 182

Rozdział VI
Przegrane powstanie, przegrana historia

Mikołajczyk mógł uratować Warszawę? 191
Stolice powstań. Podobnego powstania nie zrobił nikt 195
Sowieci się zatrzymali? 198
Pójść Moskwie na rękę. Powstanie warszawskie a mocarstwa zachodnie 202
Generałowie z resztkami rozumu. Powstanie warszawskie poniewczasie 208
Serce bez głowy. Minęła rocznica kapitulacji warszawskiej 214
Prezent Stalina. Burza nad Warszawą przeszła niepotrzebnie 220
Zwycięska klęska. Skutki powstania warszawskiego trwały prawie pół wieku 223
Viagra narodowa 228
Praga wolna od powstania 230
Losów powstania scenariusze alternatywne 234

Rozdział VII
Stalinizm po polsku

Gambit Gomułki. Krajowa Rada Narodowa wbrew woli Stalina 241
Stracona szansa? 245
Jak Polak z Polakiem. Jak powstawał Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej 249
Ziemie podarowane. Najlepszy polski interes od czasów Mieszka I 254
Granica zachodnia 260
Kresy, na szczęście utracone 263
Stalin czekał za długo. Proces szesnastu to grzech zaniechania 269
Proces szesnastu naiwnych 274
Referendum niepotrzebnie sfałszowane 280
Bojownicy z całym światem. Wyklęta wojna domowa 283
Wyklęci czy zbuntowani? 288
Ostańcy. Żołnierze wyklęci: powstańcy, którzy nie powstali 293
Mord w imię narodu 296
Czy stalinizm w Polsce był do uniknięcia? 299
PZPR a stalinizm 309
Komuna się rozlicza 317
PPS jaką pamiętam 321

ANEKS
Karty z dziejów powojennej PPS

Nota od redakcji 331
Dokument 1. Stalin i Bierut o Bolesławie Drobnerze, grudzień 1944 332
Dokument 2. Notatka Bolesława Bieruta z rozmowy ze Stalinem, koniec sierpnia – początek września 1946 334
Dokument 3. Referat Juliana Hochfelda o sytuacji politycznej na plenarnym zebraniu Zarządu Głównego ZNMS, 18 września 1946 344
Dokument 4. Edward Osóbka-Morawski, Notatka o rozmowach delegacji PPR i PPS ze Stalinem, listopad 1946 361

Nota edytorska 365
Indeks osobowy 369