Kronos 1/2021. John Stuart Mill / Opracowanie zbiorowe

Kolejny numer kwartalnika „Kronos”, którego tematem jest próba ustalenia, czy myśl Johna Stuarta Milla ma wartość jedynie historyczną, czy też jego idee nadal odznaczają się żywotnością, kształtując ludzi i instytucje, tyle że w warunkach odmienionych głównie przez czas. W numerze teksty Johna Stuarta Milla m.in o doskonałości, cywilizacji, edukacji, demokracji, a także Ryszard Legutko i Zbigniew Janowski o aktualności filozofii Johna Stuarta Milla; Wawrzyniec Rymkiewicz o pojęciu tożsamości w filozofii Johna Locke’a.

Chcielibyśmy, aby czytelnicy bieżącego numeru „Kronosa” potraktowali go jako follow-up numeru poprzedniego, który w całości poświęciliśmy epikureizmowi. John Stuart Mill – jego główny bohater – był bowiem jednym z największych szmuglerów wartości bliskich Starożytnym: wolności, doskonałości, zamiłowania do piękna. Jako kilkuletnie dziecko nauczył się greki, więc dialogi Platona mógł studiować – faktycznie studiował – w oryginale. Gdy miał lat jedenaście, posprzeczał się z ojcem o wykładnię polityki Peryklesa. Naśladował mowy Demostenesa, przyjmował rady od Kwintyliana. Były to umiejętności godne podziwu, toteż je podziwiano. Ważniejsze od nich były tylko znajomości, jakie zawarł z filozofami greckiej i łacińskiej starożytności. To oni pomogli mu dźwignąć Królestwo Wielkiej Brytanii do rangi światowego imperium, to dzięki nim mógł przekazać wiedzę moralną współczesnym i zbudować z nimi i dla nich liberalizm – doktrynę wolnościową. A jednak coś poszło nie tak.

Liberalizm dzisiejszy nie ma zbyt wielu punktów wspólnych z jego klasyczną formułą. Jeżeli liberalizm Locke’a i Milla został pomyślany tak, by mógł wspierać wolność – nie tylko ekonomiczną, ale też tę akademicką, duchową – to już liberalizm, z jakim mamy obecnie do czynienia, stał się twardogłowy, moralizatorski, schematyczny. Liberalizm klasyczny ludzi wzmacniał, współczesny zaś chce im od razu mówić, jak mają żyć, chce przekształcać ich i reformować, pakując wszystkich pod jeden strychulec, zmieniając na wydumaną przez nie wiadomo kogo modłę. Liberałów nie interesuje dobro wspólne, „rzecz publiczna”, państwo, naród. Nagradzają zachowania konformistyczne, zastraszają, strofują, onieśmielają. Dorosłych traktują jak dzieci.

PREZENTACJE

John Stuart Mill, O doskonaleniu się

John Stuart Mill, Cywilizacja

John Stuart Mill, Użyteczność wiedzy

John Stuart Mill, O konserwatywnych i liberalnych poetach

John Stuart Mill, Wpływ arystokracji

John Stuart Mill, O demokracji

John Stuart Mill, Stare i nowe instytucje

John Stuart Mill, Moralność publiczna i prywatna

John Stuart Mill, Prawo o zniesławieniu a wolność prasy

John Stuart Mill, Harriet Taylor Mill, O karze

John Stuart Mill, Wczesne listy o wolnej dyskusji

John Stuart Mill, O wartości moralnej romansu

John Stuart Mill, O małżeństwie

John Stuart Mill, Kwestia murzyńska

John Stuart Mill, Spór w Ameryce

John Stuart Mill, O stabilności społecznej

ESEJE

Zbigniew Janowski, Liberalizm i nowe opium intelektualistów

Ryszard Legutko, John Stuart Mill a liberalizm

Nicholas Capaldi, Mill i socjalizm

Szymon Wróbel, Utylitaryzm albo zasada rozkoszy jako przymus

Agnieszka Nogal, Demos jako podmiot demokracji w ujęciu Johna Stuarta Milla

Piotr Bartula, Odpowiedź do ankiety o aktualności Johna Stuarta Milla

Bronisław Świderski, Dlaczego Marcel Reich -Ranicki nie pomógł Christianowi Skrzyposzkowi?

LITERATURA

Giacomo Leopardi, Do samego siebie

ZARAZA

Sylvain Piron, Zmierz ekonomicznych bożyszcz

ARCHIWUM FILOZOFII POLSKIEJ

Stanisław Pieróg, Byt i najogólniejsze ideały życiowe. Kilka uwag o filozofi i praktycznej Bolesława Prusa

Bolesław Prus, O ideale doskonałości

ANTYKWARIAT

Leszek Kołakowski, Jak dobrym chrześcijaninem był Kartezjusz?

RECENZJE I POLEMIKI

Richard M. Reinsch II, Dlaczego potrzebujemy wolności arystokratów?

Agnieszka Tarnowska, O pewnej stałej dyspozycji demokracji

Agnieszka Papieska, Wykolejony geniusz Rameau

Olga Śmiechowicz, Wyklęty bladerunner